در جوامعی مانند ایران که قیمت کالا‌ها و خدمات به‌طور مداوم در حال افزایش است، سرمایه‌گذاری به‌عنوان راهکاری برای مقابله با تورم و حفظ ارزش پول و قدرت خرید، اهمیت به‌سزایی دارد. باید گفت نرخ سود بانکی از مهم‌ترین متغیر‌های کلان در اقتصاد هر کشور است. بسیاری از افراد سپرده‌گذاری در بانک و دریافت سود بانکی را به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری مناسب می‌شناسند، اما داده‌های تاریخی نشان داده است که طی سالیان گذشته، سود بانکی بسیار کمتر از میزان تورم بوده است؛ به بیان دیگر، سپرده‌های بانکی در حفظ قدرت خرید و ارزش پول کارآمد نبوده‌اند.
با توجه به اینکه در ادبیات اقتصادی، یکی از نقش‌های مهم سپرده‌ها این است که زمینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاری فراهم می‌کنند، برخی به پس‌انداز سرمایه خود در بانک‌ها و بهره بردن از سود‌های بانکی روی می‌آورند. امروزه با پولی شدن اقتصاد‌ها و در نتیجه جدا شدن پس‌اندازکنندگان از سرمایه‌گذاران، لازم است ابزار‌هایی به‌منظور انتقال وجوه از افرادی که دارای مازاد هستند، بـه افرادی کـه بـا کسـری مواجه‌اند، وجود داشته باشد. در حقیقت، بازارهای مالی (نظیر بازار سهام و اوراق مشارکت) و نهاد‌های مالی (مثل بانک‌ها و مؤسسات مالی و...) به‌عنوان اجزای اصلی سیستم مالی، وظیفه انتقال وجوه از افرادی را که دارای مازاد می‌باشند، به افرادی که با کسری مواجه‌اند، به عهده دارند؛ به‌عبارت‌دیگر، ابزار‌های مالی برای انتقال پس‌اندازها و تبدیل آن‌ها بـه سرمایه‌گذاری و واسطه‌های مالی هستند.
بانک‌های دولتی بخش عمده منابع خود را از محل سپرده‌های سپرده‌گذاران خود تأمین می‌کنند و از طرفی، تصمیم‌گیری افراد برای تعیین نوع پس‌انداز با توجه به تئوری پرتفوی، بستگی به عوامل متعدد از جمله بازدهی دارایی‌های جایگزین پول دارد. اکثر اقتصاددانان بر این نکته تأکید دارند که موتور توسعه اقتصادی هر کشور، سرمایه‌گذاری است و هر کشور برای تأمین مالی سرمایه‌گذاری، نیاز به پس‌انداز جامعه دارد. در اقتصاد ایران، به‌عنوان یک کشور در حال توسعه، تشکیل سرمایه مهم‌ترین عامل رشد و توسعه اقتصادی است و یکی از منابع مهم سرمایه، سپرده‌های افراد نزد بانک‌هاست که به‌عنوان نماینده پس‌انـداز جامعـه محسوب می‌شود. تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصـادی بعـد از انقـلاب از قبیل جنگ تحمیلی، تحریم‌های اقتصادی، سیاست‌های پولی و بانکی، تحول نظام بانکی کشور به بانکداری بدون ربا، بر نحـوه سپرده‌گذاری مردم مؤثر بوده است. علاوه‌بر آن، پاره‌ای عوامل داخلی از قبیل تورم، تولید ناخالص داخلی و نرخ سود مشارکت نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. تمامی عوامل و شوک‌های یادشده در تصمیم‌گیری مردم بـرای اینکه پولشان را بـه چـه صـورت از دارایی نگهداری کنند، مؤثرند.
مجتبی کاتب: کارشناس اقتصادی
