قیمت بنزین سوپر به ۶۵ هزار تومان رسید؟
به گزارش نبض بورس، عرضه رسمی بنزین سوپر وارداتی از دوم آذر، با نرخ پایه بیش از ۶۵ هزار تومان برای هر لیتر، نشان از تغییر جدی در سیاست سوخت‌گذاری دارد؛ تغییری که بازار را به گمانه‌زنی درباره افزایش قیمت بنزین معطوف کرده است. اگرچه مقامات دولت می‌گویند این اصلاح فقط «عرضه جدید» است و تأثیری بر قیمت سهمیه‌ای ندارد، اما برخی تحلیل‌گران اقتصادی آن را مقدمه‌ای برای تعدیل قیمت تمام بنزین دانسته‌اند.
یکی از محرک‌های اصلی این تحول، بار سنگین یارانه بنزین بر دوش خزانه است. برآورد‌های دنیای اقتصاد حاکی از آن است که دولت در سال ۱۴۰۳ بالغ بر ۱،۶۸۰ همت یارانه به بنزین اختصاص داده، معادل حدود ۲۱ میلیارد دلار.
این یارانه سنگین، بخشی از «یارانه پنهان» بزرگ‌تری است که به سوخت تعلق می‌گیرد و اگر اصلاح قیمتی در کار نباشد، فشار ناترازی تامین سوخت بر بودجه می‌تواند به یکی از چالش‌های بزرگ بازگشت‌ناپذیر دولت تبدیل شود.
همچنین، قائم‌پناه، معاون اجرایی ریاست‌جمهوری، اخیراً تأکید کرده است که هزینه تولید هر لیتر بنزین حدود ۳۹ هزار تومان است، در حالی که قیمت چند نوع بنزین یارانه‌ای پایین‌تر از این سطح عرضه می‌شود؛ به این معنا که برای هر لیتر سوخت، ده‌ها هزار تومان یارانه پرداخت می‌گردد.
به گزارش رسانه‌ها، ایران روزانه بین ۳۰ تا ۳۵ میلیون لیتر بنزین کسری دارد که برای تأمین آن ناچار به واردات است.
این واردات در شرایطی انجام می‌شود که قیمت جهانی سوخت بسیار بالاست و بنابراین، تأمین این حجم کسری، فشار مالی مستقیمی بر دولت وارد می‌کند.
در این بستر، عرضه بنزین سوپر وارداتی به‌عنوان راهکاری دیده می‌شود که به دولت امکان می‌دهد بخشی از نیاز سوختی با کیفیت را از بازار آزادتر تامین کند، به جای آنکه تمام بار کسری را با یارانه داخلی پوشش دهد.
سقف جدید قیمتی بنزین سوپر چقدر است؟
اولین عرضه سوخت سوپر وارداتی در «بورس انرژی» انجام شده است و قیمت پایه آن ۶۵،۸۰۰ تومان به ازای هر لیتر تعیین شده است.
برخی گزارش‌ها نیز احتمال داده‌اند که با احتساب هزینه‌های توزیع، قیمت نهایی به حدود ۷۵ هزار تومان نزدیک شود.
اگر این بنزین وارداتی به تدریج در جایگاه‌ها پخش شود، ممکن است به نوعی “سقف نرخ جدید” در بازار سوخت شکل بگیرد، مخصوصاً برای خودرو‌های پرمصرف یا کسانی که به سوخت با اکتان بالا نیاز دارند.
موانع و ریسک‌های اجتماعی قیمت بنزین سوپر
با وجود همه این محاسبات اقتصادی، اصلاح قیمت سوخت در ایران همواره با ریسک‌های جدی اجتماعی همراه بوده است. تجربه‌های قبلی نشان داده که تغییر ناگهانی نرخ حامل‌های انرژی می‌تواند به‌سرعت به اعتراض عمومی تبدیل شود.
از سوی دیگر، برخی چهره‌های مجلس و صاحب‌نظران انرژی معتقدند که اگر قیمت افزایش یابد، باید با حمایت از اقشار آسیب‌پذیر همراه باشد. همچنین، اختلاف زیاد بین قیمت داخلی سوخت یارانه‌ای و قیمت منطقه‌ای، انگیزه قاچاق را تقویت کرده است؛ بنابراین، هر اصلاح قیمتی باید بین کاهش قاچاق و فشار بر مصرف‌کننده عادی تعادلی برقرار کند.
در این شرایط، سه سناریوی محتمل برای آینده بازار بنزین پیش روی دولت قرار دارد: حفظ وضعیت فعلی با عرضه محدود داخلی‌تر برای سوپر، بدون تغییر در نرخ سهمیه‌ای؛ ایجاد سازوکار چند‌نرخی با «بنزین لوکس / سوپر» وارداتی برای گروه خاص، و نگه‌داشت نرخ پایین برای اکثریت مردم؛ یا یک افزایش عمومی و تدریجی نرخ سوخت، به شرط ایجاد مکانیسم حمایت از مصرف‌کنندگان کم‌درآمد.
اگر عرضه بنزین سوپر وارداتی موفق و پایدار باشد، و دولت بتواند فشار کسری بودجه را کاهش دهد، اصلاح قیمتی تدریجی ممکن است گزینه محتمل‌تری به نظر برسد. اما اگر فشار‌های یارانه‌ای هم‌چنان ادامه یابد، اما توزیع عادلانه صورت نگیرد، احتمال بروز نارضایتی گسترده و چالش‌های سیاسی بالا خواهد بود.
عرضه بنزین سوپر وارداتی از دوم آذر با قیمت پایه بالا، یک گام کلیدی در بازنگری سیاست‌یارانه‌ای سوخت است. دولت ممکن است این راه را برای کاهش فشار مالی بر بودجه انتخاب کرده باشد، ولی اینکه این عرضه به «اصلاح واقعی قیمت» منجر شود، بستگی دارد به واکنش بازار، حجم عرضه و تصمیم‌گیری‌های بعدی سیاسی-اقتصادی. اگر تصمیم به افزایش نرخ کامل گرفته شود، باید مراقب اثرات اجتماعی آن باشد تا فشار مضاعفی بر معیشت وارد نشود. | اقتصاد۲۴
