یکی از موضوعات و اصطلاعاتی که در حوزه بانکداری بیشتر مورد بحث بوده بانکداری باز است حال می‌پرسید منظور از بانکداری باز چیست و چه مزایایی دارد؟ در مجموع چرا بانکداری باز اهمیت دارد؟
پیشرفت و توسعه فناوری‌ها از یک سو و رقابت کسب و کار‌ها در راستای جذب و رضایتمندی مشتری از سویی دیگر، بانک‌ها را نیز در سرتاسر دنیا تحت تاثیر قرار داده و منجر به پدیدار شدن رویکرد جدیدی با نام بانکداری باز (Open Banking) شده است. در بانکداری باز، دیگر ارائه خدمات بانکی محدود و در انحصار بانک نبوده و بانک‌ها به عنوان بستری برای انجام امور بانکی هستند. بانکداری باز به خصوص مورد استقبال فین‌تک‌ها، استارت آپ‌ها و سایر کسب و کار‌های کوچک جهت ارائه خدمات شخصی‌سازی شده به مشتری می‌باشد. علیرغم جدید بودن رویکرد بانکداری باز، انعطاف‌پذیری قابل توجهی برای توسعه و برطرف نمودن انواع نیازمندی‌ها از خود نشان داده است.
برای استفاده از خدمات بانکداری باز، نیاز است بین نرم‌افزار داخلی کسب و کار و سیستم متمرکز بانک خاورمیانه ارتباط به صورت مستقیم و امن برقررار گردد.
بانکداری باز، رویکرد جدیدی است که به سرعت در بانکداری دنیا در حال توسعه است. بانکداری باز سیستمی است که کاربر را مجهز به یک شبکه مالی از طریق استفاده از رابط برنامه نویسی کاربردی می‌کند. در واقع همان اشتراک‌گذاری اطلاعات مالی به صورت الکترونیکی و ایمن است و تنها در صورتی که مشتری اجازه آن را صادر کند، رخ می‌دهد. نحوه ایجاد، به اشتراک‌گذاری و دسترسی به داده‌های مالی توسط استاندارد بانکداری باز تعریف می‌شود. این نوع بانکداری با استفاده از شبکه‌های مختلف به جای تمرکزگرایی، به مشتریان خدمات مالی کمک می‌کند تا بتوانند اطلاعات مالی خود را به شکلی کاملاً امن و مطمئن، با دیگر مؤسسات مالی به اشتراک بگذارند.
همچنین، به مشتریان این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به مراجعه به شعب بانک یا وارد کردن اطلاعات به صورت دستی در نرم‌افزار اینترنت بانک، تمامی امور بانکی را در نرم‌افزار‌های داخلی خود انجام دهند. در این روش، انتقال وجوه آسان‌تر شده و کاربران می‌توانند با مقایسه خدمات، بهترین و به‌صرفه‌ترین گزینه سرویس بانکی را برگزینند. بانکداری باز به عنوان "داده بانکی باز" نیز شناخته می‌شود. در بانکداری باز، عملیات بانکداری محدود به چاردیواری بانک‌ها نیست و بانک‌ها در اصل تأمین‌کننده بستر و پلتفرم برای عملیات بانکی هستند.
می‌توان گفت که بانکداری باز به این معنی است که بانک‌ها و سایر مؤسّسات مالی سنتی، اجازه دسترسی (دیجیتالی) به اطلاعات و داده‌های مالی را به مشتری‌ها و اشخاص ثالث می‌دهند. این فرایند شامل امکان دانلود و به اشتراک‌گذاری اطلاعات مربوط به مانده حساب، پرداخت‌ها، تراکنش‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود.
تلاش بانکداری باز بر این است که فرایند به اشتراک‌گذاری اطلاعات مالی مشتریان، در نهایت امنیت و تنها تحت شرایطی که مشتری آن را تأیید می‌کند انجام شود. هدف بانکداری باز (در حالت ایده‌آل) این است که تجربه بانک‌پذیری بهتری را برای مصرف کنندگان به همراه داشته باشد.
عمده مزیت بانکداری باز این است که در صورتی که مدیریت نظام بانکی کشور به اجرای بانکداری باز ملزم شود، با وضع قوانین و مقررات مورد نیاز در این نوع بانکداری شاهد ارائه خدمات و محصولات جدید بانکی خواهیم بود. همچنین اگر همه اجزای بانکداری باز در این اکوسیستم به‌درستی و عادلانه به وظایف خود عمل کنند، تحولات بانکداری جدید و بانکداری باز در کشور خواهیم داشت.
همچنین در عرصه بانکداری باز همه اجزا باید در کنار هم قرار گیرند تا بتوانند با شفافیت‌های مورد نیاز، خدمات و محصولات جدید خود را به مشتریان‌شان ارائه دهند. بانکداری باز نیازمند سرویس‌های جدید و مناسب است و در این راستا نظام بانکی باید با بررسی نیاز‌های بازار، محصولات و خدمات جدیدی به متقاضیانش ارائه دهد؛ بنابراین وقتی صحبت از بانکداری و مدیریت منابع مالی می‌شود باید به نوآوری‌های جدید نیز اهمیت دهیم تا بتوانیم به مشتریان خود در نظام بانکداری باز محصولات جدیدی عرضه کنیم.
از آنچه درباره اساس عملکرد بانکداری باز گفته شد می‌توان به اهمیت این نوع سیستم بانکداری مدرن پی برد. طرف‌داران بانکداری باز معتقدند مشتریان باید به داده‌های خود دسترسی داشته باشند تا بتوانند خدمات ارزان‌تر و بهتری را دریافت کنند. آن‌ها می‌گویند بانکداری باز رقابت بیشتری را تقویت می‌کند و مشتریان، نه بانک‌ها، باید تصمیم بگیرند که چه کسی می‌تواند به اطلاعات آن‌ها دسترسی پیدا کنند.
مجتبی کاتب: کارشناس اقتصادی
