یکی از ابزار‌هایی که امروزه می‌تواند به رشد و توسعه بازار سرمایه و اقتصاد کشور کمک کند انتشار برخی از اوراق از جمله اوراق گواهی سپرده نفتی است. این اوراق در ۲۱ اسفند ماه سال گذشته با حضور جمعی از مسئولان رونمایی شد. حال ممکن است این سوال پیش بیاید که منظور از اوراق گواهی سپرده نفتی چیست؟ در پاسخ می‌توان گفت که گواهی سپرده کالایی، یک ورقه بهادار است که در بورس قابلیت پذیرش و معاملات دارد، این اوراق گواهی از یک کالای معینی که در بورس پذیرش شده است، نشأت می‌گیرد.
گواهی سپرده نفت‌خام، یک دارایی جدید در نظام اقتصادی کشور برای فعالان بخش‌خصوصی است که در بورس انرژی عرضه و معامله می‌شود. هر گواهی معادل یک بشکه نفت‌خام است و دارنده آن می‌تواند این گواهی را به شرکت ملی نفت ایران تحویل دهد و در ازای آن، نفت‌خام دریافت کند و یا آنکه این گواهی را به دیگران بفروشد.
چندین سال است که کشور ما تحت تاثیر تحریم‌های ظالمانه است تا جاییکه پس از تشدید تحریم‌های اقتصادی در دهه ۹۰ فروش نفت و بازگشت ارز حاصل از این تجارت، تبدیل به یکی از مشکلات کشور شده بود، بنابراین انتشار این اوراق راهکار‌های برای بی‌اثر کردن این تحریم‌ها از سوی ایران است تا بتواند این تحریم‌های ناجوانمردانه را دور بزند. با انتشار این گواهی دولت ایران می‌تواند با استفاده از بازاریابی شرکت‌ها در بخش خصوصی علاوه بر تنوع بخشی به مبادی صادراتی خود، بازار جدید و بدون ریسکی در بورس انرژی ایجاد کند.
همچنین عرضه نفت به شکل اوراق گواهی سپرده کالایی می‌تواند یکی از راهکار‌های موثر برای افزایش فروش نفت‌خام، متنوع سازی مبادی فروش و همچنین افزایش بازار‌های صادراتی با نقش دادن به بخش خصوصی در تجارت نفت ایران باشد. بدون شک، عرضه نفت به شکل اوراق گواهی سپرده کالایی می‌تواند یکی از راهکار‌های موثر برای تنوع بخشی به مبادی صادرات و فروش نفت خام باشد. با این روش، شرکت‌های بخش خصوصی می‌توانند به راحتی اوراق گواهی سپرده کالایی را به عنوان یکی از ابزار‌های مالی برای فروش نفت استفاده کنند.
این اوراق، به عنوان یکی از ابزار‌های مالی، به شرکت ملی نفت ایران این اجازه را می‌دهد تا بدون اینکه نفت خود را به فروش برسانند، با عرضه اوراق گواهی سپرده نفت، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های دیگری را انجام دهند. همچنین این موضوع می‌تواند به افزایش فروش نفت خام کمک کند، زیرا شرکت‌های نفتی می‌توانند با استفاده از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های دیگر، به دنبال افزایش تولید نفت باشند. از سوی دیگر طرح گواهی سپرده کالایی نفتی می‌تواند فرصت جدیدی برای سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی و نیز زمینه‌ای برای توسعه تأمین مالی دولت باشد و منابع مورد نیاز برای پروژه‌های عمرانی و توسعه‌ای کشور را به وجود بیاورد.
گفتنی است گواهی سپرده کالایی نفتی طرح جدیدی است، باید ریسک‌های آنرا تا حد امکان کاهش داد. یکی از جنبه‌های مثبت گواهی سپرده کالایی نفتی مشوق‌هایی است که در این طرح پیش بینی شده است. امکان وثیقه سازی برای فاینانس، اخذ وام از بانک‌ها و معامله بر روی گواهی‌ها جنبه‌های تشویقی در نظر گرفته شده برای سرمایه گذاران است.
علاوه بر این، انتشار گواهی سپرده نفت خام و اطلاعات عرضه نفت نیز می‌تواند اقدام ضد تورمی موثری باشد. دولت با ارائه یک منبع سرمایه گذاری پایدار و قابل اعتماد برای مردم، می‌تواند به کاهش تاثیر تورم بر اقتصاد کمک کند. این امر می‌تواند به بهبود وضعیت کلی اقتصادی کشور کمک کند.
همچنین گواهی سپرده کالایی بستری برای سوق دادن نقدینگی کشور به سمت معاملات صحیح است و از فعالیت‌هایی مانند خرید سکه، دلار، مسکن و خودرو به عنوان اقدامات دلال گونه جلوگیری می‌کند.
مجتبی کاتب، کارشناس اقتصاد
