به گزارش نبض بورس، شاخص کل بورس تهران دیروز ریزش بیش از ۳۰ هزار واحدی را تجربه کرد. به این ترتیب این نماگر در سطح یک میلیون و ۲۷۵ هزار واحد متوقف شد. نمادهای بزرگ از گروه‌های فلزی، شیمیایی و سنگ آهنی بیشترین اثر منفی را بر شاخص کل داشتند. نمادهای بسیاری صف فروش را تجربه کردند و بعضا شاهد جمع‌آوری صف‌ها از سوی خریداران حقوقی و حقیقی در بازار منفی بودیم.
برخی کارشناسان همچنان نگرانی از ریزش بیشتر را مطرح می‌کنند و یکی از دلایل اصلی آن را فشار محسوس هزینه‌ها در صورت‌های مالی شرکت‌ها می‌دانند. از این جهت عملکرد پاییز شرکت‌ها که طی دو روز آتی روی کدال قرار می‌گیرد نقش اساسی را برای تحلیلگران بنیادی دارد. شرکت‌هایی که تا لحظه تنظیم این گزارش عملکرد پاییز خود را روی کدال قرار داده‌اند به خوبی اثر رشد هزینه‌ها به خصوص در بخش انرژی را منعکس کرده‌اند.
مدتی است که تحلیلگران بورس نسبت به بالا بودن قیمت گاز خوراک پتروشیمی اعتراض دارند. از آن‌جا که قیمت سوخت صنایع نیز بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۱ به تابعی از قیمت خوراک پتروشیمی‌ها تبدیل شده است طبیعتا جهش قیمت خوراک گازی پتروشیمی‌ها اثر فزاینده‌ای در افزایش هزینه شرکت‌های تولیدی دارد.
اما چرا قیمت گاز خوراک افزایش یافت؟ قیمت گاز خوراک پتروشیمی‌ها در سال ۹۴ از سوی وزارت نفت تعیین شد. قیمت گاز خوراک شرکت‌های پتروشیمی (متانول‌سازان و تولیدکننده اوره) تابعی از قیمت صادرات، مصرف داخل و مهم‌تر از آن تابعی از هاب‌های بین‌المللی تعیین شد. نام چهار هاب بین‌المللی در فرمول خوراک مطرح شد، دو هاب از آمریکای شمالی و دو هاب از اروپا. معمولا قیمت خوراک در سال‌های گذشته میانگینی کمتر از ۱۰ سنت داشت و اما با عبور از کرونا اتفاقات جالبی در بازار جهانی انرژی رخ داد.
قیمت گاز طبیعی در بازار جهانی جهش یافت و اما در بازار اروپا شدت جهش محسوس‌تر بود. همین موضوع باعث شده که میانگین قیمت گاز خوراک شرکت‌های پتروشیمی به ۳۰ سنت برسد. اما اعتراض بورس از آن‌جاست که گفته می‌شود که قیمت گاز در هاب‌های اروپایی نباید در فرمول لحاظ شود چون اروپا به عنوان مصرف‌کننده گاز علاوه بر ارزش ذاتی گاز در حال پرداخت هزینه حمل گاز نیز هستند.
به نظر می‌رسد اخبار بیشتری از این موضوع در روزهای آتی منتشر شود و در همین راستا نیز عشقی، رئیس سازمان بورس به مخبر نامه زده و اعتراض خود را نسبت به فرمول تعیین خوراک پتروشیمی‌ها اعلام داشته است. باید منتظر ماند که آیا این نامه اثرگذار خواهد بود یا خیر. بورسی‌ها گاز ارزان نمی‌خواهند و تنها تقاضا دارند که کل گاز تولیدی کشور در بازار عرضه شود و مکانیزم عرضه و تقاضا برای کل گاز تولیدی (خانگی و صنعتی) به کار برده شود.
در خصوص قیمت گاز لازم است به آخرین اخبار در لایحه بودجه نیز اشاره کرد که قیمت گاز سوخت برای صنایع بزرگ به ۴۰ درصد قیمت خوراک پتروشیمی‌ها تغییر کرد و البته هنوز مشخص نیست که سقف ۵ هزار تومانی برای قیمت خوراک پتروشیمی‌ها لحاظ شده است یا خیر. به صورت مشخص با قیمت‌های گاز کنونی طرح‌های پتروشیمی متانول و اوره دیگر صرفه اقتصادی ندارند.
دلار به کانال ۲۷ هزار تومان رسیده است و حالا میزان ابهام حتی بیشتر از قبل شده است. ریزش سنگین اخیر دلار به دنبال اخبار مثبت از مذاکرات وین بود. اما طی روزهای اخیر از شدت انتشار اخبار از وین کاسته شده است. همه منتظرند. مشخص نیست دقیقا نتیجه چیست گرچه بسیاری توافق را کاملا در دسترس می‌دانند یا به بیانی دیگر حصول توافق و احیای برجام را الزامی برای طرفین مطرح می‌کنند. همچنان کف ۲۷ هزار تومانی برای دلار معتبر است و مسیر سختی برای شکستن این سطح در پیش است.
نفت فاصله چندانی تا ۹۰ دلار بر هر بشکه ندارد و حتی چشم‌انداز رشد بیشتر قیمت نفت نیز وجود دارد. حالا اگر برجام احیا شود و ارزهای نفتی به اقتصاد ایران سرازیر شود هم می‌تواند عامل خیر باشد و هم عامل ضرر. خیر از آن جهت که ارزهای نفتی می‌تواند مسیر تشکیل سرمایه کشور را مثبت کند. شاید بودجه‌های عمرانی بتوانند از وضعیت رکودی خود خارج شوند. اما در عین حال ارزهای نفتی ابزاری در دست دولتمردان ایران است که تورم و دلار را سرکوب می‌کنند و با چشم‌انداز میان‌مدت نفت تکرار سناریو گذشته در اقتصاد ایران با ارزهای نفتی وضعیت نگران‌کننده‌ای را برای اقتصاد ایران رقم خواهد زد. منظور این است اگر بنا باشد دولت با احیای برجام و دسترسی به منابع نفتی سرکوب شدید دلار را دستور کار قرار دهد طبیعی است که اقتصاد ایران و بورس تهران از این سیاست اشتباه آسیب ببیند. وضعیت همینقدر مبهم است ولی درآمد سالانه ۸۰ میلیارد دلاری نفت برای اقتصاد ایران همانقدر که امیدوارکننده بوده همانقدر نیز نگران‌کننده است.
برآورد کلی ما از شرایط این است که گرچه بهانه‌های خوبی برای ریزش بورس وجود دارد اما سهم هیجان از ریزش بورس کاملا قابل توجه است. شدت ریزش امروز به حدی زیاد بود که حتی معامله‌گران حرفه‌ای بازار را به وحشت انداخت چه برسد به معامله‌گران تازه‌وارد. بورس تهران در دو سال گذشته نوسان شدیدی را تجربه کرده است و هنوز هم شدت هیجان در بازار بالا است.
واقعیت این است که دولت می‌تواند دلار را برای کوتاه‌مدت به شدت سرکوب کند (با فرض احیای برجام) اما در عین حال ریسک جهش نرخ دلار در ادامه بالا خواهد رفت. در روزهای آتی عملکرد پاییز شرکت‌ها منتشر می‌شوند شاید بتوانند برآورد بهتری از شرایط آتی سهام ارائه دهند. به عقیده کارشناسان سهام جذاب است و با وجود نوسان کوتاه‌مدت اما فروش در قیمت‌های کنونی توجیهی ندارد. نمی‌توان این سناریو را کنار گذاشت که در سناریوهای بدببینانه سهام همچنان احتمال ریزش دارند و اما در یک حالت منطقی همچنان سهام ارزندگی خوبی را دارا هستند. در گزارش‌های بعد اطلاعات بیشتری از این موضوع ارائه خواهد شد. به صورت مشخص نیز صنایع کوچک نیز حتی برای سرمایه‌گذاران خرید جذابیت ویژه‌ای دارند. شاید تعیین تکلیف ۴۲۰۰ نیز بتواند مسیر قیمتی سهام این صنایع را بهتر تعیین کند.
منبع: بورسان
