بورس «عشقی» با «صیدی» چه فرقی دارد؟

به گزارش نبض بورس، تغییرات کلیدی و رونق بازار سرمایه با ریاست جدید سازمان بورس چندی می شود که روزهای سیاه بورس به پایان رسیده و روزهای طلایی بورس تهران پس از حدود چهار سال شروع به کار کرده است و بر همین اساس صیدی توانست دوره مطلوب تری را برای تالار شیشه ای بازار سهام رقم بزند. بررسی عملکرد شاخص کل در پنج ماهه نخست فعالیت روسای سازمان بورس نشان می دهد که در دوره مدیریت صیدی، عملکرد مثبتی داشته است. در دوران حسن قالیباف، شاخص کل رشد 225 درصدی را ثبت کرد اما این رشد در شرایطی اتفاق افتاد که قیمت سهام در بهار و تابستان 99 به شدت افزایش یافته و نسبت به تمامی بازارهای مالی رکوردشکن بود. به نوعی بورس تهران در آن سال توانست رکورد تمامی بازارهای مالی را در هم بشکند. در مقابل، در چهار ماه نخست فعالیت صیدی، شاخص کل با رشد 32 درصدی همراه بود که نشان دهنده بهبود شرایط بازار است. البته که بازدهی بازار به محدوده 37 درصدی نیز رسیده بود؛ اما به واسطه تنش های سیاسی این بازدهی تا حدودی کاهش یافت. در دوران مجید عشقی، شاخص کل در چهار ماهه نخست فعالیت وی با افت 8.1 درصدی همراه بود. همچنین در دوران شاپور محمدی، شاخص رشد 5.1 درصدی را تجربه کرد و در دوران محمد فطانت آبادی، شاخص کل 1.6 درصد از ارتفاع خود را از دست داد. بررسی آمار و شرایط نشان می دهد که صیدی عملکرد بسیار مناسبی نسبت به روسای اخیر سازمان بورس در دوره خود داشته است. به نوعی بازدهی سالانه روسای سازمان بورس با بازدهی پنج ماهه صیدی برابری نمی کند و در این شرایط صیدی توانسته بازار سهام را به تعادل برساند.

حجت الله صیدی، روز 20 شهریور 1403 به عنوان رییس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار پس از مجید عشقی معرفی شد و شاخص کل بورس تهران در این روز در محدوده 2 میلیون و 122 هزار واحدی قرار داشت و در پایان معاملات 20 بهمن ماه به عدد 2 میلیون و 804 هزار واحدی رسید و در مجموع بیش از 32 درصد بازدهی مثبت را ثبت کرد. همچنین شاخص کل هم وزن از روز 20 شهریور ماه عدد 715 هزار و 443 واحدی را به خود دید و پس از آن در تاریخ 20 بهمن ماه سال جاری به عدد 876 هزار و 443 واحدی رسید و بازدهی 22.5 درصدی داشت.

همان طور که در تصویر مشخص است شاخص کل بورس تهران از روز 20 شهریور ماه، یعنی روز انتخاب صیدی به عنوان رییس سازمان روند صعودی به خود گرفته و توانسته رکوردهای جدیدی را ثبت کند.

همچنین شاخص کل هم وزن نیز با حضور رییس جدید در سازمان بورس تغییر مسیر داده و نتوانسته صعود خوبی را تجربه کند.
خروج از تاریکی

تاریک ترین روزهای بورس تهران را می توان دوره ریاست عشقی دانست که بازار سهام به صورت قابل توجهی از رشد قیمت دلار جا ماند و شرایط بدی برای بازار رقم خورد. به نوعی می توان گفت که شکست دلاری بازار سرمایه با ریاست مجید عشقی آغاز شد و پس از آن، این روند ادامه یافت و در نهایت در دولت سیزدهم شاهد افزایش جزیی ارزش دلاری بازار سرمایه بودیم.

مهم ترین اقدام صیدی را می توان حفظ استقلال بازار سرمایه دانست. در اصل طی پنج ماه اخیر، اقدام به موقع در تغییر دامنه نوسان و عدم دستکاری آن و همچنین پیگیری نرخ خوراک و دلار نیمایی را می توان مهم ترین عوامل زمینه ساز بازار سهام دانست. با تغییر دولت و حضور صیدی در سمت سازمان بورس مساله فاصله میان نرخ دلار نیمایی و بازار آزاد بررسی شد و حتی مدتی این فاصله به کمترین و درست ترین حالت خود رسیده بود؛ اما این روزها به واسطه تنش های سیاسی منطقه شاهد افزایش فاصله میان نرخ دلار بازار و نیمایی (یا همان دلار توافقی) هستیم. کاهش فاصله میان دلار باعث شد برخی از صنایع در میان مدت با سودسازی قابل توجهی رو به رو شوند.
سرفصل اقدامات سازمان بورس

طی پنج ماهه ابتدایی کاری صیدی به عنوان ریاست سازمان بورس شاهد تحولات عظیمی در بازار سرمایه بودیم و پس از سال ها نرخ دلار نیمایی جای خود را به دلار توافقی داد و در بلندمدت شاهد کاهش فاصله میان دلار نیمایی (توافقی) با دلار بازار آزاد خواهیم بود.

تهیه برنامه راهبردی عملیاتی 6 ماه دوم سال 1403، شامل 17 اقدام مهم، پیگیری موثر برای صیانت از حقوق بازار سرمایه در لایحه و قانون بودجه 1404، شرکت در جلسات کمیسیون های تخصصی مجلس (کمیسیون اقتصادی و کمیسیون تلفیق)، انتظام بخشی به انتشار اوراق دولتی، پیگیری از دولت درخصوص ارائه برنامه زمان بندی انتشار اوراق دولتی و پایبندی به آن، تاکید بر لزوم استفاده از بازارگردان برای اوراق دولتی، لزوم هماهنگی کامل وزارت اقتصاد با بازار سرمایه در انتشار اوراق دولتی، نهایی سازی لیست عرضه های اولیه برای سه ماهه پایان سال، پیگیری منافع عمومی ناشران و تلاش برای کاهش خسارت هایی از قبیل قطعی انرژی و رونمایی از ابزارهای جدید را می توان از اقدامات اساسی ریاست جدید سازمان بورس دانست.

بر اساس آمار منتشر شده طی مدت مذکور، 48 مجوز فعالیت به صندوق های سرمایه گذاری اعطا شده و 5 مجوز پذیره نویسی ثانویه نیز داده شده است. 30 مجوز نیز برای فعالیت شرکت های سرمایه گذاری، هلدینگ مالی و گروه خدمات مالی صادر شده است. در این مدت 12 شرکت سبدگردان مجوز فعالیت دریافت کرده اند و دو شرکت هم مجوز فعالیت شرکت پردازش اطلاعات مالی را دریافت کرده اند. چهار مجوز نیز برای فعالیت شرکت های مشاور سرمایه گذاری اعطا شده است.

از ناامیدی تا امیدواری

حسنا هادی، کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: بازار سهام در سال های اخیر با چالش ها و تحولات متعددی مواجه بوده است. ازجمله این تحولات می توان به تغییرات اقتصادی، سیاست های دولتی، و تصمیمات کلیدی در حوزه بازار سرمایه اشاره کرد. در این میان، نقش سازمان بورس و تصمیمات اتخاذ شده توسط رییس آن تاثیر زیادی بر روند رشد و افت شاخص ها و اعتماد عمومی به بازار داشته است. در طول دوران ریاست مجید عشقی بر سازمان بورس از مهرماه 1400، شاخص کل بورس تهران در دو سال با رشد 50 درصدی مواجه شد. این رشد تنها روی شاخص کل تاثیر داشت و تغییرات قیمت سهام به صورت جزیی و بدون تغییر چشمگیر قیمت پایانی نمادها اتفاق می افتاد. این موضوع موجب شد که علی رغم رشد 50 درصدی شاخص، هنوز بسیاری از سهام ها نتوانند زیان های ناشی از ریزش های سال 99 را جبران کنند. روندی که به طور محسوس از اوایل سال 1401 تا اردیبهشت 1402 ادامه یافت، به نوعی کاهش زیان بود، نه رشد قابل توجه قیمت ها. وی ادامه داد: اما در اردیبهشت 1402، دولت با افزایش نرخ خوراک گاز پتروشیمی و سوخت صنایع، فشار جدیدی بر بازار وارد کرد. این تغییرات منجر به کاهش سودآوری صنایع پتروشیمی و فولادی شد که حدود 50 درصد ارزش بازار بورس تهران را تشکیل می دهند. در نتیجه سهام های بزرگ پتروشیمی مانند فارس، نوری، شپدیس و زاگرس و سهام های فولادی مانند فولاد، فخوز و کاوه شاهد افت قیمت های شدیدی شدند.

این کارشناس بازار سهام اظهار کرد: در چنین شرایطی، رییس سازمان بورس به عنوان عضو اصلی شورای عالی بورس می توانست اقدامات موثری برای کاهش اثرات این تصمیمات اقتصادی انجام بدهد. با ارائه مدل های مالی و شبیه سازی اثرات افزایش نرخ خوراک، می توانست دولت را قانع کند که این افزایش به صورت تدریجی اعمال شود یا از دولت خواسته می شد که تخفیفات یا سهمیه های ویژه ای برای صنایع پتروشیمی در نظر بگیرد. متاسفانه با توجه به ضعف جایگاه رییس سازمان بورس در آن زمان، هیچ یک از این پیشنهادها مورد توجه قرار نگرفت و این کوتاهی به ضرر بازار سرمایه و سهامداران خرد تمام شد.

وی توضیح داد: از سوی دیگر در همان اردیبهشت 1402، دولت بیش از 60 هزار میلیارد تومان اوراق دولتی منتشر کرد. این اوراق که بازدهی بالاتری نسبت به بازار بورس داشتند، گزینه های جذاب تری برای سرمایه گذاران به شمار می رفتند. بانک ها، صندوق های درآمد ثابت و نهادهای حقوقی عمده این اوراق را خریداری کردند و این خروج نقدینگی از بازار سهام موجب تسریع ریزش شاخص کل و افزایش نگرانی سرمایه گذاران خرد شد.

هادی گفت: در این زمان، رییس سازمان بورس می توانست با ارائه آمارهایی چون بازدهی 12 درصدی بورس به دولت هشدار بدهد که انتشار اوراق با بازدهی بیش از 24 درصد، باعث خروج نقدینگی از بازار خواهد شد. همچنین با ارائه مشوق های مالیاتی یا تخفیفات کارمزد معاملاتی، می توانست مجددا بازار را به سمت سرمایه گذاری تشویق کند. اما این اقدامات نیز به طور عملی صورت نگرفت.
این کارشناس بازار سهام تاکید کرد: با عدم مدیریت صحیح، شاخص کل در کمتر از 5 ماه دیگر 30 درصد کاهش یافت. از شهریور 1402 تا اردیبهشت 1403، روند فرسایشی ادامه یافت و هیچ کدام از سیاست های حمایتی شورای عالی بورس نتوانستند از کاهش ارزش پورتفوی سهامداران جلوگیری کنند. در نهایت، در 30 اردیبهشت 1403، با تغییرات جدی در کابینه دولت و تصمیمات جدید اقتصادی، بازار به وضعیت انتظار و بی ثباتی وارد شد و بسیاری از حقوقی ها به دلیل عدم اطمینان به آینده اقتصادی از بازار خارج شدند. هادی توضیح داد: با روی کار آمدن دولت جدید و تغییر ریاست سازمان بورس، حجت الله صیدی توانست با سیاست های عملی و هماهنگی با وزارت اقتصاد، جو مثبتی را به بازار سرمایه بازگرداند. از شهریور 1403، پس از انتصاب صیدی، بورس دوباره وارد دوران سبز و رشد شد. یکی از نکات مثبت مدیریت جدید، هماهنگی ویژه با وزارت اقتصاد برای اجرای سیاست های پولی حمایتی و اقدامات موثر در جهت کاهش نوسانات نرخ ارز بود. راه اندازی بازار ارز توافقی برای تعیین نرخ ارز بر اساس عرضه و تقاضا، باعث افزایش شفافیت و پیش بینی پذیری نرخ ارز و در نتیجه تقویت اعتماد سرمایه گذاران به بازار سرمایه شد.

وی اظهار کرد: همچنین، در فرآیند واگذاری سهام دولت در شرکت های بزرگ مانند ایران خودرو و سایپا، صیدی نقش کلیدی ایفا کرد. او با نظارت دقیق بر فرآیند واگذاری و تهیه مقررات مناسب، سعی کرد تا این واگذاری ها به صورت شفاف و منصفانه انجام شوند. این اقدامات به جذب بیشتر سرمایه گذاران و تقویت جایگاه بورس کمک کرد.

این کارشناس بازار سهام تاکید کرد: در کنار این تغییرات، صیدی همچنین با هماهنگی با وزارت اقتصاد برای تقویت توان مالی بانک های دولتی مانند بانک ملت و بانک صادرات، برنامه هایی برای افزایش سرمایه این بانک ها ایجاد کرد. این اقدامات برای بهبود سلامت مالی بانک ها و افزایش توان تسهیلات دهی آنها، گام موثری در حمایت از بازار سرمایه بود. وی ادامه داد: در زمینه سیاست های مالیاتی، صیدی در لایحه بودجه 1404 نقش مهمی داشت و تلاش کرد تا به ویژه در حوزه تشویق سرمایه گذاری در بورس، قوانین و مشوق های مناسبی در نظر گرفته شود. در نهایت، این اقدامات با کاهش اثرات منفی سیاست های گذشته، به تقویت بازار سرمایه و رشد آن در نیمه دوم سال 1403 منجر شد. این کارشناس بازار سهام با اشاره به ابزارهای نوین مالی گفت: یکی از دیگر دستاوردهای مهم ریاست صیدی، توسعه ابزارهای مالی نوین مانند صندوق های طلا و نقره بود. این ابزارها به سرمایه گذاران این امکان را دادند که بدون نیاز به خرید فیزیکی طلا و نقره، از نوسانات این فلزات بهره مند شوند. این اقدام باعث جذب سرمایه های بیشتری به بازار بورس و تنوع سرمایه گذاری در آن شد. هادی در نهایت تاکید کرد: تمام این اقدامات منجر به رشد چشمگیر شاخص کل بورس در کمتر از 6 ماه و عبور آن از سقف های تاریخی خود شد. بازار سرمایه ایران پس از 24 ماه رکود و انتظار، توانست به روند صعودی خود ادامه بدهد و مجددا به عنوان یک گزینه جذاب سرمایه گذاری برای مردم و نهادهای حقوقی مطرح شود.

منبع: اعتماد