به گزارش نبض بورس، محمدعلی رضایی هنجنی | وقتی اقتصاد جهانی فرو می‌پاشد، چه کسی واقعاً بدهکار است؟ آیا مردم عادی که روزهای سخت را تحمل می‌کنند یا نهادهای قدرتمندی که پشت پرده بحران‌ها را رقم می‌زنند؟ مستند جسورانه «بدهی‌سالاری» پاسخی متفاوت و چالش‌برانگیز به این پرسش می‌دهد. مستندی که نه تنها بحران بدهی یونان را کالبدشکافی می‌کند، بلکه پرده از رازهای پنهان نظام مالی جهانی برمی‌دارد.
در دنیایی که رسانه‌های جریان اصلی اغلب روایت‌های یکسانی از بحران‌های اقتصادی ارائه می‌دهند، مستند «بدهی‌سالاری» به کارگردانی آرایس چاتزسترجیو و کتزیا کوستاپولو، چونان نسیمی تازه در میان انبوه تحلیل‌های سطحی و یک‌جانبه می‌وزد. این مستند که در سال 2011، در اوج بحران بدهی یونان تولید شد، تلاشی جسورانه برای کشف ریشه‌های واقعی بحران‌های مالی و اقتصادی در جهان معاصر است؛ تلاشی که می‌تواند نگاه هر بیننده‌ای را به ساختارهای قدرت اقتصادی دگرگون سازد.
«بدهی‌سالاری» از همان دقایق ابتدایی خود، تماشاگر را به دل بحران اقتصادی یونان می‌برد؛ اما برخلاف تحلیل‌های رایج که مسئولیت بحران را بر دوش مردم، فرهنگ اقتصادی ضعیف یا سیاست‌های داخلی ناکارآمد می‌اندازند، این مستند انگشت اتهام را به سوی نهادهای مالی بین‌المللی، سیاست‌های نئولیبرالی و سازوکارهای پیچیده بدهی‌های دولتی نشانه می‌گیرد.
کارگردانان مستند با استفاده از تصاویر آرشیوی قدرتمند، مصاحبه‌های دقیق با اقتصاددانان برجسته‌ای چون نائومی کلاین، دیوید هاروی و سامیر امین، و تحلیل‌های بی‌پرده، نشان می‌دهند که چگونه نظام‌های مالی جهانی نه تنها بحران‌های اقتصادی را تسریع می‌کنند بلکه از آن‌ها به‌عنوان ابزاری برای اعمال قدرت سیاسی و اقتصادی بهره می‌برند.
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های «بدهی‌سالاری» بررسی مفهوم "بدهی نامشروع" (Odious Debt) است؛ مفهومی که اشاره دارد به بدهی‌هایی که بدون رضایت واقعی مردم و به نفع گروه‌های خاص ایجاد شده‌اند. مستند با تحلیل مثال‌هایی از تاریخ معاصر، مانند بدهی‌های اکوادور، نشان می‌دهد که چگونه دولت‌ها می‌توانند بدهی‌های تحمیلی را به چالش بکشند و حتی در مواردی موفق به لغو آن‌ها شوند.
این روایت متفاوت، مخاطب را به فکر وامی‌دارد: آیا تمام بدهی‌های دولتی الزاماً مشروع‌اند؟ آیا مردم باید تاوان سیاست‌ها و قراردادهایی را بدهند که در آن‌ها نقشی نداشته‌اند؟
«بدهی‌سالاری» از لحاظ بصری شاید ساده باشد و به جلوه‌های ویژه پیچیده یا روایت‌های نمایشی متکی نباشد، اما همین سادگی به قدرت پیام آن می‌افزاید. تصاویر سیاه‌وسفید، نمودارهای گرافیکی واضح و تدوینی سریع و بی‌پیرایه، تمرکز بیننده را مستقیماً به سمت محتوای مستند هدایت می‌کند. این سادگی، همراه با لحن صریح و بی‌پرده راوی، تأثیرگذاری پیام را دوچندان می‌کند.
اگرچه «بدهی‌سالاری» سرشار از تحلیل‌های اقتصادی عمیق است، اما به زبان ساده‌ای ارائه می‌شود که برای عموم مردم قابل درک باشد. این ویژگی، مستند را به ابزاری قدرتمند برای افزایش آگاهی عمومی در مورد چگونگی کارکرد نظام‌های اقتصادی جهانی تبدیل می‌کند. فرقی نمی‌کند که یک دانشجوی اقتصاد باشید یا فردی علاقه‌مند به مسائل اجتماعی و سیاسی؛ «بدهی‌سالاری» می‌تواند دیدگاه شما را نسبت به بحران‌های اقتصادی تغییر دهد.
در دنیایی که روایت‌های غالب اقتصادی اغلب یک‌جانبه و محدود هستند، «بدهی‌سالاری» تلاشی جسورانه برای کشف حقیقت‌های پنهان است. این مستند به شما نشان می‌دهد که بحران‌های اقتصادی صرفاً نتیجه خطاهای مدیریتی داخلی نیستند، بلکه ریشه در سیاست‌های پیچیده و جهانی دارند.
اگر به دنبال درکی عمیق‌تر از نظام مالی جهانی، تاثیرات سیاست‌های نئولیبرالی، و نقش بدهی در کنترل ملت‌ها هستید، «بدهی‌سالاری» یک انتخاب ایده‌آل است. این مستند شما را به چالش می‌کشد تا دوباره به معنای عدالت اقتصادی، مشروعیت بدهی‌ها، و حتی نقش خودتان به‌عنوان یک شهروند جهانی بیندیشید.
«بدهی‌سالاری» نه تنها یک مستند بلکه فراخوانی برای آگاهی، پرسشگری و مقاومت در برابر روایت‌های غالب است. تماشای آن می‌تواند نقطه آغازی باشد برای دیدن جهان از زاویه‌ای متفاوت؛ زاویه‌ای که شاید کمتر در رسانه‌های جریان اصلی دیده باشید.
