به گزارش نبض بورس، نرخ فردایی دلار در بازار آزاد تا ۹۳ هزار تومان هم رسیده است. بررسی ها نشان می دهد در این دوره از افزایش نرخ، بر خلاف برخی دوره های پیشین انتظارات نقش اصلی را در رشد نرخ ارز بازی می کند.
نرخ ارز این روزها و پس از منتشر شدن جزئیات بیشتر در خصوص خط و نشان های آمریکا علیه کشورمان صعودی شده، به طوری که تا دیروز، نرخ دلاری که از آن به دلار فردایی یاد می شود، به ۹۳ هزار تومان هم رسید. در این شرایط اصلی ترین سوالی که مطرح می شود، این است که دقیقاً در بازار ارز چه اتفاقی در حال رخ دادن است و این بازار به کدام سمت و سو خواهد رفت؟ بررسی های خراسان نشان می دهد که در این زمینه اگر چه عوامل مختلفی مانند ادامه تورم و به خصوص برخی تصمیمات ارزی دخیل بوده اند اما در شرایط کنونی عامل انتظارات، نقش اصلی را در رشد نرخ ارز ایفا کرده است.
به گزارش ایران جیب از خراسان، رشد نرخ ارز، آن هم در روزهای تعطیل اخیر نگرانی ها را برانگیخت. نرخ فردایی دلار دیروز تا ۹۳ هزار تومان هم پیش رفت. اگر چه برخی، این موضوع را به رد منطقی و طبق تجربه مذاکره با آمریکا در شرایط کنونی از سوی کشورمان نسبت می دهند، اما جزئیات بیشتر که تاکنون منتشر شده، نشان می دهد که پیش چشم سیاست گذاران آمریکایی، تصویر ایران پس از مذاکره و توافق احتمالی، چیزی بیش از تبدیل شدن به لیبی نیست. کشوری که تا چند دهه اخیر، در زمره یکی از بهترین اقتصادهای قاره آفریقا بود بعد از تسلیم شدن در برابر آمریکا، عملاً ابزارهای دفاعی خود را از دست داد و هم اینک به دام بحران های چندین ساله و بی پایان سیاسی و اقتصادی و... افتاده است. با این حال دیروز وزیر امور خارجه در همدان به صراحت هیاهوی آمریکایی ها را رد و تصریح کرد که «هیچ کشوری زیر فشار و زور مذاکره نمی‌کند مگر این که بخواهد تسلیم شود که این در مخیله مردم ایران هم نمی‌گنجد.»
همزمان با افزایش این چنینی نرخ دلار، بازار طلای داخل نیز رشد قیمت ها را تجربه کرد. بر این اساس هر گرم طلا ی۱۸ عیار به ۶ میلیون و ۶۲۰ هزار تومان افزایش یافت. هر قطعه سکه نیز تا بیش از ۷۸ میلیون تومان بالا رفت.
سوال اصلی افکار عمومی در هنگام هر تکانه ارزی این است که دلایل جهش نرخ ارز چیست؟ در پاسخ به این سوال می توان دو دسته عوامل عمومی و اختصاصی را نام برد. درباره دلایل عمومی، دو موضوع تورم مستمر و بروز ناترازی انرژی در سال های اخیر قابل اشاره است.
۱-تورم مستمر: موضوع مسجل شده برای اقتصاد ایران در سال های اخیر این است که با وجود تورم بالا که به معنی کاهش ارزش پول ملی از ناحیه داخلی است، امکان کاهش پایدار نرخ ارز وجود ندارد. تازه ترین داده های مرکز آمار ایران نشان می دهد که به رغم روند نزولی و چندین ماهه نرخ تورم، این شاخص در دی ماه به ۳۲ درصد رسیده است که همچنان بالا محسوب می شود.
۲-ناترازی انرژی: دومین دلیل مرتبط با رشد نرخ ارز را باید احتمالاً در ناترازی های داخلی جست و جو کرد که موجب شده عملاً دارایی های ارزی کشور ناشی از صادرات انرژی کاهش یابد. بماند این که روند واردات در حوزه محصولاتی همچون بنزین هم شدت گرفته است. به عنوان مثال رقم واردات بنزین از حدود ۳ میلیارد دلار در سال گذشته هم اینک با جهش بالایی روبه رو شده و پیش بینی می شود در سال جاری واردات این فراورده به بین ۵ تا ۶ میلیارد دلار برسد.
اما اگر بخواهیم عواملی را که در شوک ارزی کنونی بیشتر به چشم می آیند، بیان کنیم، باید به موارد زیر اشاره کرد:
۱-مصوبه ترخیص درصدی کالاها از گمرک: موضوعی که از اواسط دی ماه در بازار ارز خودنمایی کرد، مصوبه ترخیص درصدی کالاها از گمرک است که با حمایت وزارت صمت به اجرا درآمد. طبق این مصوبه واردکنندگان کالاهای غیر اساسی می توانند بدون ثبت منشا ارز بانکی، ۹۰ درصد کالاهای منتخب را ترخیص کنند و ترخیص ۱۰ درصد باقی مانده به پس از انجام تمام مراحل موکول شود. این مصوبه که می توان از آن به «آزادسازی واردات بدون انتقال ارز» یاد کرد و بانک مرکزی هم گویا با آن مخالف بوده، یکی از متهمان اصلی رشد فزاینده تقاضای واردات کالاهای غیر اساسی و در نتیجه فشار صعودی به تقاضا و نرخ ارز در ماه های اخیر است. پیش بینی می شود در صورت اجرای این مصوبه که دامنه آن تا فروردین اعلام شده، کل سهمیه ثبت سفارش سال ۱۴۰۴ در همین مدت کوتاه انجام شود.
۲- اوج گیری انتظارات: از زمانی که پای نرخ های فردایی به بازار ارز کشور باز شد، زمینه ورود انتظارات به قیمت گذاری ارز بیش از پیش تقویت شد. با این حال به نظر می رسد در تکانه ارزی کنونی، این مولفه بیش از پیش خود را آشکار ساخته است.
با نگاهی به گذشته می توان گفت که در دهه ۹۰، تشدید تحریم ها در دوره قبلی ریاست جمهوری ترامپ به مدد تشدید انتظارات تورمی، موجب شد تا عمدتاً چند سال سرکوب نرخ ارز، شوک ارزی سال ۹۷ را رقم بزند. با این حال باید گفت در شرایط کنونی شاهد این هستیم که مدتی است بازار ارز در نتیجه سیاست شفافیت زای بازار ارز توافقی، مسیر تک نرخی شدن را در پیش گرفته است. در نتیجه در ماه های اخیر، عملاً فشار سرکوب ارزی بر بازار کاهش یافته و در نتیجه اثر تهدیدهای ترامپ بر بازار ارز از مسیر انتظارات تورمی بیشتر از دوران گذشته است.
از منظری دیگر اگر بخواهیم به این مسئله نگاه کنیم، توجه به قراردادهای آتی صندوق های طلا در سررسیدهای سال آینده(در بورس) قابل توجه است. بررسی روزهای اخیر در این زمینه، نشان می دهد که نرخ طلا بر مبنای معاملات دارای سررسید در فروردین، حدود ۱۱۴ هزار تومان و در سررسید تیر حدود ۱۲۸ هزار تومان بوده است. از نظر فنی اگر چه نمی توان این گونه نرخ دلار را کشف کرد و مبنا قرار داد، اما لااقل این را می توان گفت که انتظارات هم اینک سایه سنگینی بر بازار ارز دارد.
یکی از کارشناسان در گفت و گو با خراسان نیز با توجه به تغییرات وتناسب نرخ درهم و دلار در بازار ارز، به این نکته اشاره می کند که برای اولین بار از سال ۱۳۹۷ است که قیمت اسکناس دلار (در تهران) به بیش از «معادل دلاری حواله درهم» رسیده است. از آن جایی که نرخ دلار اسکناس در تهران نمایانگر وضعیت سفته بازی ارز، و نرخ دلاری حواله درهم نمایانگر وضعیت واقعی تقاضای تجاری است، در نتیجه می توان گفت در حال حاضر انتظارات، عامل اصلی راهبری نرخ ارز است. اظهارات وی نشان می دهد در صورتی که مصوبه ترخیص درصدی کالاها لغو یا محدود نشود، امکان پایین آمدن تقاضای درهم و در نتیجه نرخ دلار در بازار نیز کم خواهد بود. | خبرگزاری ایران جیب
