ابتکار عمل ایران در مذاکرات با غرب
کد خبر: ۹۲۹۸۵
۲۱:۱۲
۱۴۰۳/۱۱/۱۲
دونالد ترامپ اخیرا در اظهاراتی پیرامون برنامه هسته‌ای ایران گفته بود، واقعا مطلوب خواهد بود که بدون نیاز به برداشتن گام بیشتر، این موضوع ...
دونالد ترامپ اخیرا در اظهاراتی پیرامون برنامه هسته‌ای ایران گفته بود، واقعا مطلوب خواهد بود که بدون نیاز به برداشتن گام بیشتر، این موضوع حل‌وفصل شود. «گام بعدی» حمله اسرائیل بود و اینکه آیا می‌توان موضوع برنامه هسته‌ای تهران را برای همیشه «حل‌وفصل کرد». این شاید اساسی‌ترین پرسش در صدر فهرست اولویت‌های روی میز رئیس‌جمهور ایالات متحده باشد.
نشریه اکونومیست ۲۹ ژانویه در گزارشی ضمن اشاره به مطلب فوق افزود: سال میلادی گذشته برای ایران مطلوب نبود. رئیس‌جمهور این کشور در حادثه سقوط بالگرد درگذشت. ایران و اسرائیل درگیر رویارویی مستقیم شدند. در همین حال سه متحد اصلی منطقه‌ای ایران بخشی از توان خود را از دست دادند. بااین‌حال به نظر می‌رسد برنامه هسته‌ای این کشور حوزه‌ای استثنایی باشد که ایران ممکن است حفظ ابتکار عمل دررابطه با تحولات اخیر را به دست بگیرد.
اواخر سال گذشته، ایران هر ماه حدود ۷ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا سقف ۶۰درصد که فاصله چندانی برای غنای لازم جهت استفاده در سلاح هسته‌ای ندارد، تولید می‌کرد که ادعا می‌شود در صورت ادامه روند فعلی غنی‌سازی تهران می‌توانست حدود دو بمب هسته‌ای هر سال تولید کند. این کشور هم‌اکنون در حال نصب سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر است و برخی از آنها را با اورانیوم غنی‌شده تا سطوح بالاتر تغذیه می‌کند که به ادعای مقامات غربی از جمله رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که یک نهاد ناظر وابسته به سازمان ملل متحد محسوب می‌شود، این میزان غنی‌سازی هیچ توجیهی برای استفاده جهت مقاصد غیرنظامی ندارد.
به ادعای نهادهای اطلاعاتی غربی، ایران برنامه رسمی تسلیحات هسته‌ای خود را در سال ۲۰۰۳ به حالت تعلیق درآورد، اما همچنان به دنبال فعالیت‌های مرتبط با توسعه برنامه هسته‌ای بوده است. ترور محسن فخری‌زاده، فیزیک‌دان هسته‌ای ایرانی که بر اساس شواهد متقن اسرائیل این عملیات را طراحی کرده بود، در روند این فعالیت‌ها موقتا وقفه ایجاد کرد. اما لازم به ذکر است که ادامه این برنامه‌ها هیچگاه صرفا به اشخصاص خاص متکی نیست.
به ادعای یک منبع اسرائیلی، در‌حال‌حاضر حداقل پنج یا شش دانشمند همچون شهید فخری‌زاده وجود دارند و شناسایی و حذف آنها بسیار دشوارتر شده است. حتی تصور منابع اطلاعاتی غربی آن است که برخی از واحدهای خاص در حال انجام تحقیقات مرتبط با این حوزه هستند. اعتقاد بر این است که ایران غیر از نطنز و فردو، سایت‌های مخفی دیگری برای غنی‌سازی ندارد. اما نگرانی‌هایی وجود دارد که تهران سانتریفیوژهای اعلام‌نشده را احتکار و انبار می‌کند تا بعدتر از آنها استفاده کند.
بسیاری در اسرائیل مایل هستند به سایت‌های هسته‌ای ایران حمله کنند تا از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای جلوگیری کنند. اما ایهود باراک، نخست‌وزیر سابق اسرائیل که زمانی از چنین اقدامی حمایت می‌کرد، و دیگر سیاستمداران سابق اسرائیلی، استدلال می‌کنند که برنامه ایران اکنون بسیار پیشرفته‌تر و عمیقا در سنگرهای زیر زمینی مدفون شده است که نمی‌توان آن را از بین برد. او در ماه اکتبر اعتراف کرد، از نظر عملی، شما نمی‌توانید به‌راحتی آنها را به عقب برانید. بااین‌وجود، دیگر مقامات اسرائیلی اصرار دارند اگر آمریکا بمب‌های سنگرشکن و اطلاعات لازم را در اختیار اسرائیل قرار دهد، همچنان می‌توانند آسیب جدی به برنامه هسته‌ای ایران وارد کرد.
اما آقای ترامپ هنوز قانع نشده است. او اخیرا تاکید کرد، ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد. اما مواضع و اقدامات اولیه او نشان می‌دهد که فعلا او علاقه‌ای به اتخاذ اقدامات تند ندارد. تنها چند ساعت پس از ورود به کاخ سفید، ترامپ برایان هوک، یک مقام جنگ‌طلب را که در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ نماینده ویژه در امور ایران بود، برکنار کرد. او سپس حفاظت فیزیکی از هوک و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه سابق خود، را لغو کرد.
بسیاری از منصوبان اولیه ترامپ نیز به‌شدت با درگیری آمریکا در خاورمیانه مخالف هستند. البریج کولبی، مسوول سیاست جدید پنتاگون، می‌خواهد این کشور بر آسیا تمرکز کند.
ترجیح ترامپ ازسرگیری «فشار حداکثری» بر ایران با افزودن و اجرای تحریم‌هاست. سوال این است که ترامپ از این سیاست به دنبال دستیابی به چه هدفی است. رئیس‌جمهور باید تصمیم بگیرد تا چه حد می‌خواهد برنامه ایران را به عقب براند و آیا خواستار اعمال محدودیت‌هایی فراتر از محدودیت‌های مصرح در برجام است؛ همان توافق هسته‌ای که در سال ۲۰۱۸ آن را ترک و اساسا نابودش کرد. گروسی مطمئن است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند سیستمی برای «نظارت» بر مسیرهای مختلف ایران طراحی کند؛ اگرچه او هشدار می‌دهد که آژانس اکنون در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران، از جمله خرید قطعات برای سانتریفیوژها، «تقریبا در تاریکی» به سر می‌برد. ترامپ همچنین باید تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد تنها بر مسائل هسته‌ای تمرکز کند یا موضوعات منطقه‌ای مانند حمایت ایران از گروه های غیردولتی را پوشش دهد.
به نظر می‌رسد سیاست ایران در شرایط کنونی با ابهام همراه است. با تحولاتی که در یک سال گذشته در منطقه رخ داده، اکنون گزینه هسته‌ای جذاب‌تر است. اما همین ابهام به این معنی است که اگر تهران در فرایند حرکت به سمت ساخت بمب قرار گیرد، در موقعیت نامناسبی برای مقابله با تبعات احتمالی این تحولات قرار خواهند گرفت.
گروسی که در ماه نوامبر به ایران سفر کرد، می‌گوید در دیدگاه مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران، میل به تعامل سازنده‌تر و جامع‌تر با نهاد زیر نظر خود را دیده است. اما پزشکیان، رئیس‌جمهور کنونی، از ابزارها و قدرت لازم برای تصمیم‌گیری نهایی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران برخوردار نیست. بااین‌وجود تصمیم‌سازان اصلی در حوزه برنامه هسته‌ای ایران، برای دستیابی به یک توافق دلایل کافی دارند. ایران در برخورد با رویکرد خصمانه ترامپ ملاحظاتی دارد. تهران همچنین در شرایط مطلوب اقتصادی قرار ندارد. راز زیمت، کارشناس مسائل ایران، می‌گوید ایران احتمالا فعلا گزینه مذاکره را انتخاب می‌کند. بااین‌حال، او مطمئن نیست که شکاف بین ترامپ و پزشکیان می‌تواند برطرف شود یا خیر.
در‌حال‌حاضر همگان منتظرند ببینند ترامپ چگونه به مذاکرات نگاه خواهد کرد. ترامپ در ۲۳ژانویه گفته بود، امیدوارم ایران به توافق برسد... و اگر آنها معامله‌ای انجام ندهند، این نیز اشکالی ندارد.
ارسال نظر
نیازمندی‌ها
