با پیشرفت فناوری و سرعت گرفتن زندگی بشر، صرفه‌جویی در زمان بیش‌ازپیش احساس می‌شود. تا چند سال پیش از این، مردم در خریدوفروش خود مجبور به حمل مبلغ قابل‌توجهی پول نقد و اسکناس بودند و مدت‌زمانی از خریدار و فروشنده به شمارش پول هدر می‌رفت، اما با استفاده از دستگاه‌های کارتخوان یا پوز پول فیزیکی در خریدوفروش‌های روزانه کالا و خدمات حذف شده که هم به نفع مشتری و هم به نفع فروشنده است، چرا که همراه داشتن پول فیزیکی به صلاح هیچ‌یک از آن‌ها نیست. درحقیقت، امروزه کارتخوان‌ها یکی از مهم‌ترین شیوه‌های پرداخت هستند که نتیجه مهم استفاده از آن‌ها، افزایش میزان ایمنی است. همچنین، امکان گزارش‌گیری و نظارت بر کسب‌وکار را برای فروشنده بسیار راحت‌تر می‌کنند.
در این بین، موضوع مالیات کارتخوان، مبلغ و پرداخت آن از جمله موضوعاتی است که دارندگان دستگاه پوز بانکی را به ورطه تحقیق و پرس‌وجو کشانده است. طبق قانونی که در مجلس تصویب شد، دارندگان دستگاه‌های کارتخوان نیاز به هیچ اقدام خاصی برای پرداخت مالیات ندارند. تنها اقدام لازم برای پرداخت مالیات برای دارندگان این دستگاه این است که در سامانه مالیاتی tax.gov.irکه به این منظور ایجاد شده است، ثبت‌نام کنند. طبق قوانین مصوب، تمامی دارندگان دستگاه‌های کارتخوان موظف به ثبت‌نام در این سامانه هستند. به این ترتیب، تراکنش‌های این دستگاه‌ها که برای بانک مرکزی قابل دسترسی است، به‌عنوان فعالیت‌های شغلی افراد در نظر گرفته می‌شود. این مصوبه برای ایجاد شفافیت بیشتر در سیستم بانکی و جلوگیری از فرارهای مالیاتی یا پول‌شویی تصویب شده است. نکته‌ای که اکثر افراد به آن دقت نمی‌کنند، این است که سازمان امور مالیاتی به‌صورت مستقیم در پاره‌ای از موارد حساب‌های با موجودی بالای 500 میلیون تومان را از بانک‌ها استعلام می‌گیرد و این موضوع ارتباطی با دستگاه‌های کارتخوان افراد دیگر ندارد.
گفتنی است طبق قانون مالیات مستقیم، مشاغل به سه دسته تقسیم شده‌اند: خدماتی، تولیدی و بازرگانی. مشاغل مختلف بر حسب اینکه به چه گروهی تعلق دارند، باید بین 10 تا 25 درصد درآمد خود را مالیات پرداخت کنند. پس باید توجه داشت که مالیات جداگانه‌ای به نام مالیات دستگاه کارتخوان یا دستگاه پوز وجود ندارد؛ یعنی اگر صاحب کسب‌وکار یا دارنده مجوز صنفی و رسمی هستید، اتصال دستگاه کارتخوان شما به سیستم مالیاتی کشور به‌منظور مشخص شدن درآمد و اطمینان از صحت اطلاعات و داده‌های ذکرشده در اظهارنامه مالیاتی است که هر سال به‌صورت اینترنتی پر می‌کنید؛ بنابراین، اگر کسی به هر دلیلی دستگاه کارتخوان یا دستگاه پوز دارد، به این معنی نیست که باید مالیات مضاعفی پرداخت کند. این فعالیت‌ها صرفاً برای راستی‌آزمایی و صحت‌سنجی اظهارنامه مالیاتی شخص انجام می‌شود. نرخ یا درصد مالیات دستگاه کارتخوان همانند مالیات بر درآمد مشاغل محاسبه می‌شود. همه افرادی که برای کسب‌وکار خود از دستگاه‌های کارتخوان یا دستگاه پوز استفاده می‌کنند، باید حتماً مالیات آن را هم بپردازند.
اصل قانون اخذ مالیات از کارتخوان
ماده ۱۱ قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان: «بانک مرکزی ایران موظف است با همکاری سازمان امور مالیاتی ظرف مدت یک سال پس از ابلاغ این قانون [یعنی همان سال پیش]، نسبت به سامان‌دهی دستگاه‌های کارتخوان بانکی یا درگاه‌های پرداخت الکترونیکی اقدام کرده و با ایجاد تناظر بین آن‌ها مجوز فعالیت و شماره اقتصادی بنگاه‌های اقتصادی به هریک از پایانه‌های فروش، شناسه یکتا اختصاص دهد. پس از تخصیص شناسه مذکور، کلیه تراکنش‌های انجام‌شده از طریق حساب‌های بانکی متصل به دستگاه‌های کارتخوان بانکی و نیز درگاه‌های پرداخت الکترونیکی به‌عنوان تراکنش‌های بانکی مرتبط با فعالیت شغلی صاحب حساب بانکی محسوب شده و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط، اطلاعات این تراکنش‌های بانکی شامل مانده اول دوره، وجوه واریزی، وجوه برداشت شده و مانده آخر دوره هر حساب بانکی را به‌منظور تکمیل پرونده پایگاه اطلاعات هویتی، عملکردی و دارایی مؤدیان موضوع ماده (۱۶۹ مکرر) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۳/۱۲/۱۳۶۶ با اصلاحات و الحاقات بعدی به‌صورت برخط در اختیار سازمان قرار دهد.»
مجتبی کانب: کارشناس اقتصادی
