به گزارش نبض بورس، از امروز دوشنبه ۷ شهریور ۱۴۰۱ دامنه نوسان برخی از نماد‌ها به ۷ درصد افزایش می‌یابد. نکته‌ای که وجود دارد در برخی از بازارها از جمله بازار پایه فرابورس دامنه نوسان تغییر چندانی نداشته است و هم اکنون شاهد دامنه نوسان‌های متفاوت در بازار سرمایه هستیم. در سومین پادکست نبض بورس از علی محمودیان کارشناس بازار سرمایه پرسیدیم که آیا باید دامنه نوسان بازار پایه هم افزایش یابد؟
علی محمودیان | واقعیت این هست که اخیرا برای قسمتی از بازار بورس و فرابورس دامنه نوسان را از مثبت و منفی ۶ درصد به مثبت و منفی ۷ درصد افزایش دادند. همین مسئله برای حق تقدم‌های این شرکت‌ها هم وجود دارد و دامنه نوسان آن‌ها از مثبت و منفی ۱۲ درصد به مثبت و منفی ۱۴ درصد افزایش می‌یابد.
بازار دفعه قبلی که دامنه نوسان از مثبت ۵ درصد به مثبت ۶ درصد ارتقا پیدا کرد واکنش نسبتا خوبی را به این قانون نشان داد و استقبال خوبی از این قانون داشت. من فکر می‌کنم در شرایط کلی (نه فعلی) کمتر کسی در بازار سرمایه وجود داشته باشد که با باز شدن دامنه نوسان مخالف باشد.
طبیعتا در شرایط فعلی یک مقداری با شرایط کلی فرق می‌کند. علت هم این است که یک سهمی اگر بخواهد روند به خود بگیرد مثلا صف فروش باشد، سخت است که در سه روز بیش از ۲۱ درصد بازدهی منفی داشته باشد. خیلی سخت است که در روز سوم کسی نفروشد. خصوصا که روند بازار هنوز صعودی نشده است. پس یک مقداری این مسئله بازار را در سقف و کف قرار داشتن پیش می‌برد و یک مقدار در شرایط فعلی جای نگرانی دارد.
حتی بخواهیم سهام بازیگر محور را هم نگاه کنیم در یک فاصله‌ای سهم را جمع می‌کردند بعد اصطلاحا صف برای نماد می‌چیدند. روز اول بازیگر در مثبت ۷ صف می‌چیند، روز دوم در بیش از ۱۴ درصد صف می‌چیند، روز سوم واقعا جرات می‌خواهد که روی مثبت ۲۱ صف بچیند چرا که احتمال عرضه در صف خرید بسیار زیاد می‌شود.
پس یک مقدار ما با باز شدن دامنه نوسان در کلیت کاملا موافق هستیم، اما احساس من بر این است که شاید بهتر بود باقی بازار هم با مثبت ۶ درصد همسو می‌شد تا اینکه خود مثبت ۶ درصد به سمت مثبت ۷ ارتقا پیدا کند.
مسئله مهمتر از این موضوع این است که هم اکنون ما دامنه نوسان‌های بسیار متفاوتی در بازار خواهیم داشت. یعنی مثبت ۷ درصد، مثبت ۵ درصد، مثبت ۳ درصد بازار پایه و مثبت ۲ در برخی سهام بازار پایه را داریم.
این تفاوت میان بازارها، عدد‌های آن منطقی نیست. یعنی خگستر باشد مثبت ۷ درصد، خودرو مثبت ۵ درصد و در عین حال یک سهم بازار پایه نسبتا خوب مثلا شپلی مثبت ۳ درصد باشد. این تناقض، به چند دلیل تناقض زیبایی نیست.
سال ۹۷ یا ۹۸ بود که دامنه نوسان ۱۰ درصدی بازار پایه را به ۳ درصدی کاهش دادند. خیلی از پول‌ها که پول‌های ریسک پذیری هم بودند از بازار پایه خارج شد. من با آن تصمیم مخالف نبودم، اما می‌گویم همان دامنه نوسان بازار پایه دو برابر بازار اصلی بود. الان می‌توانیم بگوییم که دامنه نوسان بازار پایه کمتر از نصف دامنه نوسان سهام بازار اول بورس است. یعنی بازار پایه مثبت ۳ هست و سهام بازار اول بورس مثبت ۷ هستند؛ و این اختلاف یک اختلاف زیاد است.
اول که منطق آن منطق قابل قبولی نیست به این دلیل که بازار پایه ریسک بیشتری دارد. کسی که ریسک بیشتری را متحمل می‌شود برای بازدهی بیشتر باید متحمل شود. شما وقتی پول را بجای اینکه بگذاری در بانک می‌آوری در بورس به این خاطر است که کسب بازدهی بیشتری به نسبت بانک داشته باشی. وقتی سهم بازار پایه وقتی می‌خرید که گزارشات شفافی ندارد و ریسک بیشتری دارد، شما باید پتانسیل بازدهی بیشتر را داشته باشید. اگر پتانسیل بازدهی بیشتر هم نیست حداقل به همان میزان بانک باشد.
این اصلا منطق ندارد مگر اینکه بخواهیم این مدلی توجیه کنیم که می‌خواهیم اقبال را از این سهام برداریم. البته توجیه غیرمنطقی نیست، اما با واقعیت بازار این جور در نمی‌آید. یعنی شما می‌خواهید بگویید این سهام، سهام خوبی نیستند پس دامنه نوسان آن‌ها کمتر باشد. اشکال کجاست؟ دامنه نوسان کمتر سهم را زودتر صف فروش می‌کند. بسیاری از سهام بازارگردان ندارد و قفل می‌شود. شما تصور کنید یک شرایط پنیکی در بازار سرمایه اتفاق بیفتد خیلی راحت سهام بازار سرمایه به سمت قفل شدن در صف فروش حرکت می‌کنند.
شمایی که متصور هستید که این سهام، سهامی با ریسک بالا هستند پس آدم‌های ریسک پذیرتری به سراغ آن‌ها می‌روند و بنابراین تحمل ضرر هم در این سهام هم بیشتر است.
فرض کنید اتفاقی مثل شهادت شهید سردار سلیمانی رخ دهد. یک هفته سهام بازار قفل صف فروش باشند. خگستر، فولاد و ... که قرار بر ۷ درصدی شدن دامنه نوسان آن‌ها هست سه الی چهار روز منفی ۷ بخورند و طبیعتا در این شرایط احتمال پر شدن حجم مبنای آن‌ها نیز هست، از آن سمت برخی سهام بازار پایه منفی ۳ بخورد و در این روز‌ها به احتمال زیاد حجم مبنا را هم پر نمی‌کنند. حالا بعد از چهار روز پنیک شما می‌بینید که سهام اول بورس شما حدودا ۳۰ درصد ریخته است، اما سهم بازار پایه شما به دلیل حجم مبنا پر نکردن در این مدت ۳ درصد هم نریخته است. این با واقعیت مسئله ریسک در تضاد است. سهم بازار پایه باید در این شرایط بیشتر بریزد.
از سوی دیگر، شما در بالا رفتن بازار هم می‌بینید که سهم بازار اصلی هر روز مثبت ۷ می‌خورد سهم بازار پایه مثبت ۳ می‌خورد. سهامدار به صورت خودکار سهام بازار پایه را می‌فروشد و سهام مثبت ۷ را می‌خرد! یعنی سهم بازار اصلی بیشتر و بیشتر حباب می‌گیرد و این سهم اگر سهم خوب بازار پایه باشد نمی‌تواند به ارزش خود برسد.
پیشنهادی که وجود دارد این است که باید این دامنه نوسان‌ها متناسب باشد. اگر ما اعتقاد داریم که دامنه نوسان ۳ درصدی بازار پایه با دامنه نوسان ۵ درصدی بازار بورس نسبت خوبی داشتند، من فکر می‌کنم الان که بازار اصلی بورس دارد ۷ درصدی می‌شود حداقل برای بازار پایه ما باید یک دامنه نوسان ۵ درصدی در نظر بگیریم تا همان نسبت قبلی رعایت شده باشد.
بنده که اعتقادم بر این است که دامنه نوسان سال ۹۷ درست بود و دامنه نوسان بازار پایه باید بیشتر از دامنه اصلی باشد، چون ریسک بیشتری دارد. اما اگر اعتقاد بر این است که نسبت دامنه نوسان ۵ درصدی و ۳ درصدی درست است الان که ۵ درصدی به ۷ درصدی ارتقا یافته است باید این دامنه ۳ درصدی هم به همان نسبت زیاد شود. نمی‌توانیم بگوییم که می‌خواهیم بازار ما پویا، کارآ و عمیق باشد و دامنه نوسان بازار پایه ما کمتر از نصف بازار اصلی باشد. کما اینکه خود بازار‌های بورس و فرابورسی نیز که هنوز دامنه نوسان آن‌ها ارتقا پیدا نکرده است از جذابیت آن‌ها کاسته می‌شود. اگر قرار باشد گروه خودرویی بالا برود بازار می‌رود خگستر ۷ درصدی را می‌خرد بجای اینکه بیاید و خودرو ۵ درصدی را بخرد. این نیز باید اصلاح شود.
یک قانون خوبی هم بازار پایه داشت و بعد از سه روز صف فروش و صف خرید دامنه نوسان زیاد می‌شد. مثلا اگر سه روز صف خرید بود و سه تا سه درصد می‌خورد، دامنه نوسان روز چهارم مثبت ۵ درصد می‌شد. همین قانون نیز برداشته شد. حداقل همین مورد برگردانده شود. من قبول دارم که بازار پایه ریسک بیشتری دارد، اما این ریسک بیشتر راه حلش این نیست. راه حل این است که به شرکت ها، هیات مدیره و ... فشار بیاوریم که گزارشاتشان را بهتر ارسال کنند وگرنه تخلف محسوب می‌شود.
ما بجای اینکه دامنه نوسان این شرکت‌ها را کمتر کنیم و پول را از آن‌ها خارج کنیم بهتر است اوضاع خود شرکت‌ها را خوب کنیم.
