با گذشت این زمان، آزادسازی سهام عدالت اتفاق نیفتاد تا اینکه در اردیبهشت سال۹۹ فرمان آزادسازی سهام عدالت صادر و پس از فراهم‌آوردن سازوکارهای لازم، شرایط خریدوفروش آن برای مشمولان فراهم شد.

این آزادسازی بدون مشکل هم نبود و علاوه‌بر مشکلات ناشی از نحوه آزادسازی این سهام، مواردی همچون دریافت سود سالانه سهام عدالت، پرتفوی پرحاشیه این سهام، داستان متوفیان و جاماندگان سهام عدالت و برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری موجب شد اما و اگرها در زمینه سهام عدالت و تداوم این طرح هر روز بیشتر شود.از این رو در ادامه به مشکلات موجود در زمینه سهام عدالت، انتظارات ۵۰میلیون سهامدار عدالت از رئیس‌جمهور جدید و تیم اقتصادی وی و ارائه راهکارهای لازم برای رفع این مشکلات می‌پردازیم:

سود سهام عدالت

یکی از مشکلات کنونی و ابتدایی سهامداران عدالت، عدم دریافت سود سالانه آن است که در سه دوره قبل به‌صورت منظم به حساب آنها واریز می‌شد، اما فعلا ۵۰درصد سود سال مالی ۹۸ شرکت‌های حاضر در پرتفوی سهام عدالت به حساب آنها واریز شده و پرداخت بقیه آن در هاله‌ای از ابهام است. این در حالی است که براساس قانون تجارت شرکت‌ها پس از برگزاری مجامع خود، حداکثر هشت‌ماه فرصت دارند تا سود تقسیمی مجامع را به حساب سهامداران واریز کنند و از آنجا که مجامع بیشتر شرکت‌های حاضر در سبد این سهام در تیرماه ۹۹ برگزار شده است، نه‌تنها این سود به حساب دارندگان سهام عدالت به‌طور کامل واریز نشده، بلکه دولت تاخیر چندماهه‌ای نیز در زمینه دریافت این سود از شرکت‌ها و واریز آن به حساب دارندگان سهام عدالت داشته که رئیس‌جمهور جدید درخصوص پیگیری دریافت این سود و توزیع آن به حساب سهامداران باید اهتمام ورزد.

متوفیان سهام عدالت

با توجه به تعیین مدت ۱۰ساله برای تسویه اقساط سهام عدالت از محل سود سالانه و عدم امکان فروش این سهام و نیز تاخیر در آزادسازی و خریدوفروش سهام عدالت، در حال حاضر شاهد هستیم که حدود ۳میلیون نفر از دارندگان سهام عدالت فوت کرد‌ه‌اند. این در حالی است که تنها درصد ناچیزی از وراث این سهامداران تاکنون موفق به انحصار وراثت سهام عدالت متوفیان شده‌اند. از این رو لازم است پیگیری این امر و رفع موانع موجود در این زمینه در صدر پیگیری‌های تیم اقتصادی رئیس‌جمهور جدید در حوزه سهام عدالت قرار گیرد.

جاماندگان سهام عدالت

یکی دیگر از مشکلات قابل بیان در زمینه سهام عدالت، توزیع این سهام براساس دهک‌های جمعیتی جامعه به‌جای دهک‌های درآمدی در ابتدای امر بوده که موجب از قلم افتادن بخش قابل‌توجهی از افراد نیازمند طی این سال‌ها شده است. علاه بر این حدود ۲میلیون نفر در زمان ثبت سهام عدالت با وجود ارائه مدارک و ثبت‌نام نهایی و حتی دریافت کارت‌های سهام عدالت، در نهایت به دلایل مختلفی که قصور آن از طرف این دسته از افراد نبوده، سهامدار عدالت نشده و اصطلاحا از قلم افتاده‌اند. ضمن اینکه طی این سال‌ها به دلیل شرایط اقتصادی و تورم افسارگسیخته در جامعه، افراد جدیدی به دهک‌های کم‌درآمد جامعه و همچنین مشمولان تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی اضافه شده‌اند و مستحق دریافت سهام عدالت هستند.

از سوی دیگر با توجه به اینکه سهام عدالت به‌صورت قسطی به مشمولان فروخته شده است، با تخصیص سهام عدالت به مشمولان جدید به چند هدف می‌توان دست یافت. نکته نخست ایجاد عدالت در زمینه توزیع سهام عدالت و همچنین ارائه خدمات به افراد نیازمند است. علاوه بر این، یکی از اهداف سهام عدالت کمک به واگذاری سهام شرکت‌های دولتی و به‌نوعی خصوصی‌سازی انبوه است که با این کار این هدف نیز محقق خواهد شد.

ضمن اینکه یکی از هدف‌های کوپن سهام در دنیا و همچنین سهام عدالت در کشور ما خصوصی‌سازی انبوه بوده است. بر این اساس با توجه به اینکه سهام عدالت به‌صورت قسطی به مردم فروخته شده، دولت جدید باید از اختصاص سهام عدلت جدید به جاماندگان با شیوه‌ای متفاوت استقبال کند. به همین جهت به رئیس‌جمهور جدید پیشنهاد می‌شود توزیع سهام عدالت میان مشمولان جدید را با «سازوکارهای متفاوت از آنچه تاکنون اجرایی شده» در برنامه‌های سهام عدالتی خود قرار دهد.

اصلاح پرتفوی سهام عدالت

 

براساس طرح توزیع سهام عدالت قرار بود درصدهای متفاوتی از سهام شرکت‌های سودده با اولویت بورسی بودن این شرکت‌ها، به مشمولان اختصاص داده شود. این در حالی است که علاوه بر تغییر مداوم این شرکت‌ها و درصد سهام اختصاصی آنها به سبد عدالت طی سال‌های گذشته، در حال حاضر از ۴۹شرکت سرمایه‌پذیر (شرکت‌های حاضر در سبد سهام عدالت) ۱۳شرکت کماکان در بازار سرمایه پذیرش نشده‌اند که همین موضوع موجب شده تا مواردی همچون سود تقسیمی این شرکت‌ها، قیمت روز آنها و آزادسازی و فروش سهام سهامداران عدالت در این شرکت‌ها و...، با گذشت بیش از ۱۵ سال کماکان با ابهام مواجه باشد.

به همین دلیل لازم است اصلاح پرتفوی سهام عدالت و تعیین تکلیف شرکت‌های غیربورسی آن در اولویت اقدامات تیم اقتصادی رئیس‌جمهور جدید قرار گیرد تا علاوه بر تعیین‌تکلیف سبد کلی سهام عدالت، شفافیت بیشتری بر عملکرد، توزیع سود، آزادسازی سهام عدالت، فعالیت‌ هیات‌مدیره این شرکت‌ها، آزادسازی سهام عدالت و ... ایجاد شود.

 

منبع: دنیای اقتصاد