اقتصاد ایران در سال 99 به کدام سمت و سو خواهد رفت؟
فیلم مجامع افزایش سرمایه تحلیل تکنیکال سهامداران عمده حقیقی پیش بینی بورس
برچسب منتخب
جدیدترین اخبار
پربازدید های هفته
بیشترین لایک
بیشترین نظر
وب گردی
سه مرض اصلی

اقتصاد ایران در سال 99 به کدام سمت و سو خواهد رفت؟

۱۲:۴۳ - ۱۵ فروردين ۱۳۹۹
در این دهه‌ها هیچ دولتی موفق نشده سرعت رشد نقدینگی را به طور پایدار، حتی یک درصد کاهش دهد. از این رو با سرکوب نرخ ارز، تثبیت قیمت حامل‌های انرژی و افزایش نرخ سود سپرده‌ها، تلاش کرده‌اند تا تورم را مخفی کنند، اما این اقدامات فقط تورم را عقب می‌انداخت تا بعد از چند سال، سد نقدینگی شکسته شود و قیمت‌ها به سطح تعادلی خود بجهند.
اقتصاد ایران در سال 99 به کدام سمت و سو خواهد رفت؟

یک کیلو سیب از نظر اقتصاددانان دو وجه دارد: یک وجه واقعی که یک کیلو سیب خوردنی و لذت ناشی از آن است و یک وجه اسمی که می‌تواند ۱۵ هزار تومان یا یک دلار یا شش لیر باشد. 

به گزارش نبض بورس؛ پویا ناظران معتقد است که امراض اقتصاد کشور را می‌توان در این دو وجه طبقه‌بندی کرد. این اقتصاددان در ادامه سه مرض اصلی اقتصاد را بر می شمارد و سپس وضعیت اقتصاد را در سال 99 تحلیل می‌کند.

در وجه واقعی اقتصاد، مریضی اول این است که چون قیمت‌های نسبی بهینه نیستند، فعالان اقتصادی عالم بر هزینه فرصت‌های واقعی خود نیستند. در نتیجه فعالیت اقتصادی به تولید ارزش افزوده و افزایش رفاه جامعه منجر نمی‌شود.

مریضی دوم ناشی از تجارت خارجی محدود است که باعث شده فعالان اقتصادی عالم بر مزیت نسبی خود نسبت به بنگاه های خارجی نباشند. ناآگاهی بر مزیت نسبی، بیش از پیش رفاه جامعه را کاهش می‌دهد.

در وجه اسمی اقتصاد، با رشد مزمن ۲۷ درصدی نقدینگی مواجهیم که در دوره روسای جمهور مختلف و روسای بانک مرکزی مختلف، نسبتاً یکسان بوده است. این رشد نقدینگی به کاهش پیوسته ارزش ریال یا هم تورم منجر می‌شود. در ادامه سه مرض را بررسی و بعد به ارزیابی سال ۹۹ بپرداخته می شود.

قیمت چیزها نسبت به هم، مهم‌ترین سیگنال اقتصاد به تولید کنندگان و مصرف کنندگان است. در اقتصاد ما، قیمت‌های نسبی به دلایل مختلفی بهینه نیستند.

دلیل اول مداخلات دولت در تعیین قیمت است که ظاهراً به منظور حمایت از مصرف کنندگان صورت می‌گیرد. اما اولاً به شکل گیری آربیتراژ قیمتی بین بازار دولتی و بازار سیاه منجر می‌شوند که فسادآور است و ثانیاً باعث فعالیت مخرب تولیدکنندگان می‌شوند. به عنوان مثال ، دلار ۴۲۰۰ تومانی رانت توزیع کرد و یارانه انرژی به فعالیت‌های انرژی‌بر رونق داد.

دلیل دوم غیر بهینه بودن قیمت‌های نسبی، اهمیت امضاهای طلایی و لابی‌های سیاسی در بازار است. این امر به رواج ارتشا در دولت و رواج کارچاق کنی در مجلس منجر شده است. عدم مقابله با تعارض منافع، با مختل کردن تخصیص منابع، قیمت‌های نسبی را مختل کرده است. 

دلیل سوم، انحصاراتی است به کاهش عرضه کالا و خدمات منجر می‌شود. برخی از این انحصارات ناشی از محدودیت‌های قانونی است مثل دفاتر اسناد رسمی و برخی ناشی از محدودیت‌های صنفی است مثل داروخانه‌ها.

دلیل چهارم، دخالت دولت در انبارداری بنگاه‌های خصوصی است که به اسم مبارزه با احتکار و به منظور مقابله با افزایش قیمت‌ها صورت می‌گیرد. درک یک تاجر از میزان تقاضای جامعه در آینده بیشتر از درک دولت است. متناسب با آن درک، تاجر میزانی محصول در انبار نگه می‌دارد و برای تولید یا واردات بیشتر در آینده برنامه‌ریزی می‌کند. وقتی دولت مکرراً به انبارها هجوم می‌برد، امنیت از بین می‌رود.

در نبود امنیت، تأمین نیازهای بازار مختل می‌شود که از قضا به افزایش قیمت‌ها نیز منجر می‌شود. دلایل دیگری چون نظام مالیاتی، سازوکار اولویت بندی برای مصارف بودجه و بنگاه‌های خصولتی را نیز می‌توان برای برهم خوردن قیمت‌های نسبی بر شمرد.

مشکل دوم وجه واقعی اقتصاد، محدودیت تجارت خارجی است. تجارت خارجی به تخصصی شدن تولید منجر می‌شود. روند بلندمدت تخصصی شدن تولید در طول هزاران سال تمدن سازی بشر، منشاء افزایش رفاه اقتصادی بوده است. در حالی که انسان غارنشین همه نیازهای خود را برآورده می‌کرد، انسان روستایی محصولات معدودتری تولید و برای جبران نیازهایش تجارت می‌کرد.  تخصصی شدن تولید، باعث شد انسان روستایی مرفه تر از انسان غارنشین باشد. با شکل گیری راه‌ها و افزایش امنیت، تجارت رایج‌تر شد تا تولید باز تخصصی‌تر شود. تولید تخصصی‌تر به رفاه بیشتر منجر شد.

برای تداوم روند تخصصی شدن تولید، تسهیل تجارت بین کشورها لازم است. تشکیل سازمان تجارت جهانی، ایجاد اتحادیه پولی اروپا و مذاکرات تجاری بین کشورها، همه به منظور تسهیل تجارت، تخصصی کردن تولید و افزایش رفاه است.

سیاست خارجی ما در ترویج تجارت خارجی ناموفق بوده است. اما سهم عدم توفیق سیاست خارجی از کاهش رفاه جامعه همواره محل بحث بوده است. اگر تجارت خارجی برقرار می‌بود، چه میزان از مشکلات اقتصادی کشور رفع می‌شد؟

اگر سایر مشکلات وجه واقعی اقتصاد برقرار باشند، رفع موانع در تجارت خارجی کشور، تنها به افزایش صادرات نفت، افزایش دخالت دولتی و توزیع یک رفاه کوتاه مدت نفتی منجر می‌شود. اگر سایر مشکلات بخش واقعی اقتصاد رفع بشوند اما تجارت خارجی کماکان بسته باشد، نهایتاً می‌توان چند سال رشد اقتصادی است سه تا چهار درصدی را کسب کرد.

رشد اقتصادی همانند چین، یعنی رشد بالای ۷ درصد برای سالیان متمادی فقط در صورت بهینه سازی قیمت‌های نسبی و اصلاح ریشه ای سیاست خارجی به جهت برقراری تجارت خارجی با دنیا، میسر می‌شود.

در وجه اسمی اقتصاد، کشور همواره با رشد مزمن نقدینگی و کاهش متناسب ارزش ریال مواجه بوده است، پدیده‌ای که به اسم تورم شناخته می‌شود.

رشد نقدینگی دو ریشه دارد: یکی پانزی بودن نظام بانکی و دیگری پولی سازی کسری بودجه.

در این دهه‌ها هیچ دولتی موفق نشده سرعت رشد نقدینگی را به طور پایدار، حتی یک درصد کاهش دهد. از این رو با سرکوب نرخ ارز، تثبیت قیمت حامل‌های انرژی و افزایش نرخ سود سپرده‌ها، تلاش کرده‌اند تا تورم را مخفی کنند اما این اقدامات فقط تورم را عقب می‌انداخت تا بعد از چند سال، سد نقدینگی شکسته شود و قیمت‌ها به سطح تعادلی خود بجهند.

فرق بین جهش قیمت و افزایش تدریجی قیمت، مثل فرق بین پریدن از پنجره یک ساختمان و استفاده از پله است. یکی به صدمات جدی منجر می‌شود ولی دیگری نه.

سال ۹۸ به پایان رسید. مهم‌ترین مؤلفه های موثر بر اقتصاد سال ۹۹ کدامند ؟ سال 99 چهار ویژگی مهم دارد:

1-  آغاز به کار مجلس جدید

2- آخرین سال ریاست جمهوری جدید

3- انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

4- ویروس کووید ۱۹

مقابله با تعارض منافع و کاهش انحصارات از شعارهای نامزدهای منتخب مجلس یازدهم بود. به رغم اینکه اصلاح نظام مالیاتی و کاهش تورم نیز بین شعارها بود اما از سیاست‌های پیشنهادی در نمی‌آید که در این دو عرصه موفق باشند. حذف مداخلات قیمتی یا بسط تجارت خارجی هم اساساً در برنامه نامزدهای پیروز بروز نداشت. پس در بهترین حالت نقش مثبت مجلس در مقابله با تعارض منافع و کاهش انحصارات محدود خواهد بود.

اما از نمایندگانی که حاضر به شفاف کردن گردش مالی خود تا پیش از مراسم تحلیف نشدند، مقابله با تعارض منافع و کاهش انحصارات بعید است.

دولت یازدهم از نظر سیاست گذاری اقتصادی منفعل و فرصت سوز بود. دولت دوازدهم هم انفعال بیشتری بروز داد که یک تبلور آن دلار ۱۹ هزار تومانی بود و تبلور دیگر گازوئیل ۳۰۰ تومانی است. طرح افزایش قیمت بنزین نیز از چنان سیاست ارتباطی ضعیفی برخوردار بود که به حوادث آبان ۹۸ منجر شد، که دولت را منفعل‌تر هم کرد. از این رو در سال ۹۹ نباید انتظار سیاست‌گذاری از سوی دولت داشته باشیم چه در وجه واقعی و چه در وجه اسمی اقتصاد.

۱۳ آبان ۹۹ انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست از شواهد برمی‌آید که این انتخابات بین ترامپ و سندرز برگزار خواهد شد. از آنجا که هیچ‌کدام میانه رو نیستند، با یک انتخابات دو قطبی و غیرقابل پیش‌بینی مواجه هستیم. پیش از انتخابات، ممکن است ترامپ در راستای تبلیغات انتخاباتی، فشار مضاعفی بر ایران وارد و تلاش کند تا یک ایران ضعیف را به مذاکره بکشاند.

اگر ترامپ پیروز انتخابات شود افق تاریکی پیش روی تجارت خارجی کشور قرار می‌گیرد. حتی در صورت پیروزی سندرز هم، با توجه به فهرست بلند اولویت‌های داخلی‌اش، نباید انتظار گشایش سریعی در تجارت خارجی داشت.

پیش‌بینی اثر کووید ۱۹ دشوار است. اگر با گرم شدن هوا سرعت سرایتش کند شود، می‌توان امیدوار بود که از اواخر اردیبهشت شرایط کشور به دوران پیش از اپیدمی بازگردد. اما اگر این اپیدمی به طول بیانجامد، هم به کاهش تولید و هم کاهش مصرف منجر خواهد شد که این یعنی رکود اقتصادی.

جمع بندی: با تداوم سه مرض اصلی اقتصاد، با فرض فروکش سریع کووید ۱۹، در نیمه اول سال 99 با رشد اقتصادی نزدیک به صفر و تورم ۲۵ درصدی مواجه خواهیم بود. اگر کووید ۱۹ فروکش نکند نیمه اول سال 99 یک رکود تورمی شبیه سال ۹۸ خواهیم داشت نیمه دوم سال متأثر از نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا خواهد بود.

 

 

این مطلب نخستین بار در تجارت فردا منتشر شده است.

 
۲۴ دیدگاه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۸:۲۳ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۶
2
13
این مطلب کی نوشته شده، الان تقریبا قطعی شده که بایدن با ترامپ روبرو میشه
Iran (Islamic Republic of)
دكتر عباس غلامي
۲۳:۲۴ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۸
0
15
با سلام اين بزرگواراي پروفسور و دانشمند راهكارشون براي بيرون اومدن ازين فاضلاب اقتصادي چيه مردم فلك زده بدبخت كوچه خيابون تو اين اقتصاد دولتي چكاره هستند گزارشات كميسيون اقتصادي و تلفيق بودجه مجلس چرا نقد نميشه و وكلاي مجلس الزامات قانوني مانع از فساد و كنترل وضعيت رو سامان نميدن
Iran (Islamic Republic of)
سید
۱۰:۵۵ - ۱۳۹۹/۰۲/۲۵
ب واقع دیگه بریدیم،مسکن شده ارزو،مجلسیا و دولتی ها،روزی باید جوابگو باشید در ازای حقوق های گزاف جز سلفی و خوابیدن چکار کردین،ب ناموس زهرا قسم باید جواب بدین‌‌
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۵۱ - ۱۳۹۹/۰۲/۲۹
0
38
جای مردان سیاست بنشانید درخت تا هوا تازه شود
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۹:۵۰ - ۱۳۹۹/۰۳/۰۱
1
15
نماینده مجلس آقایان مدیر کل دیگه علنی شده باعث بدبختی مردمن.تو TVدیگه میگن فلان نماینده ۶۱ ماه زندان مدیر عامل سایپا زندان باید اعدامشون کنن این شغل شرف داره آدم بی شرف باید اعدام شه
Iran (Islamic Republic of)
فاطمه
۱۵:۱۹ - ۱۳۹۹/۰۳/۰۱
1
20
تاسف بر این دولت داری و حکومت داری، ما مردم ایران چه گناهی کردیم که اسیر این نامسلمونا شدیم؟ خدا این ارواح شیطانی رو نابود کنه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۱:۲۶ - ۱۳۹۹/۰۳/۰۲
1
16
بدبخت ترین مردم دنیا هستیم ...مخصوصا قشر کارگر...هیچ امیدی هم نیست فقط خدا به داد جوانها بی کار برسه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۲۴ - ۱۳۹۹/۰۳/۰۹
0
3
دارىم بھ کجا مىرىم
Iran (Islamic Republic of)
ahmad
۱۴:۵۹ - ۱۳۹۹/۰۴/۰۶
0
5
حقیقت بریدیم روحیه مردم زیر منفی ۱۰‌شده انتظار مردم از دولت بی نهایت نامید کنندست مسئولان فاسد رو باید از ریشه کند بزار جوانهای مومن ومتفکر بجای چند پیر خسته وناتوان که عقل وفکرش بفکر خواب ودزدی باشه بیارید جوانان تازه کار وفهمیده میتونن مملکت رو بچرخونن‌ اصلا تحریمات امریکا مشکل مانیست مشکل ما داخلیه بی تدبیری مسئولان وعدم برنامه ریزی مناسب حقیقت تجار کارخودشون رو بلندن وتمام‌سوراخهای راه بلدن ونمیتونن یعنی اتکا به تجار همه چیز باخشونت نمیشه حل کرد تنظیم بازار وناظران برهمه جا
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۸:۲۷ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۳
0
2
خدایا خودت کمک کن داریم به کجا می رسیم بدبخت ترین مردم دنیا هستیم به خدا قسم روحانی که تمام میشه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۸:۲۷ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۳
0
1
خدایا خودت کمک کن داریم به کجا می رسیم بدبخت ترین مردم دنیا هستیم به خدا قسم روحانی که تمام میشه
Iran (Islamic Republic of)
کورش
۱۴:۳۳ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۵
1
8
ما که میخواهیم با تمام دنیا جنگ کنیم اول باید اقتصاد داشته باشیم الان شدیم بدبخت ترین کشور دنیا البته گرانی و تحریم الان برای چند میلیون نفر تو ایران شده ی نعمت . اگر همین فرمون پیش بریم فقرا شورش میکنن و مال اغنیا را خواهند گرفت
Iran (Islamic Republic of)
ایمان
۱۴:۳۹ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۶
2
6
یکی به داد ما برسه. با اجاره خونه و مغازه، خرج خونه دیگه از این زندگی خسته شدم. گاهی اوقات میخوام خودکشی کنم راحت شم. از این همه حقارت خسته شدم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۶:۱۰ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۷
7
5
به قرآن قسم به مولا قسم باعث تمام این همه گرانی آقایی روحانی هست از زمانی که ایشون آمده خیر برکت از این کشور رفت باور کنید بنزین گران کرد ماشین گران شد کرایه خونه گران شد مقصر ریس جمهور مسولان پس کیه
Iran (Islamic Republic of)
Mah
۱۵:۴۲ - ۱۳۹۹/۰۴/۲۶
11
1
این گرونی ها همش تقصیر امریکا ایسراییله
درسته یان؟؟ هین؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۶:۴۹ - ۱۳۹۹/۰۴/۳۰
0
3
کارگری که ماهی یک میلیون هشتصدو شصت هزار تومان می گیرد چه کار کند
به دادش برسید .
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۹:۲۵ - ۱۳۹۹/۰۵/۰۱
1
8
کشوری که یه داروی سرماخوردگی ساده رو نمیتونه خودش درست کنه، این همه دزد چپاولگر داره از بالا تا پایین همه دزد همه مردم میخان سر هم کلاه بذارن، جالب اینجاست این کشور به ظاهر اسلامی فقط میخاد با همه دنیا بجنگه، نتیجه اش میشه همین، منتظر شورش مردم باشید منتظر تقسیم این مملکت باشید
Iran (Islamic Republic of)
یک خانم ایرانی
۱۲:۲۶ - ۱۳۹۹/۰۵/۰۱
0
9
سلام . من مادر دو فرزند هستم به غایت همسر و بچه هایم رو دوست دارم آن قدر گرانی شده خیلی از نیاز هامونو دیگه به شوهرم نمی گم بخره نمی خوام شرمنده باشه نمی خوام غصه بخوره شوهر من مرد خانواده دوست و محترمیه از بس به بچه هام گفتم صرفه جویی کنید چیزی نخواین رنگشون زرد شده بچه های من خردسالن زیر 10 سال هستن همش می پرسن گرونی چیه؟به قران به خدا مسولان رده بالا و بانی و باعث
این گرونی ها همشون مشمول ذمه این مردم مظلوم هستن ما هم یکی .باشد ما هم خدایی داریم.
Iran (Islamic Republic of)
اراک
۱۷:۳۴ - ۱۳۹۹/۰۵/۰۷
0
6
اگر توان اداره کشور ندارید مرد باشید استفا بدهید روز اول وعده ووعید ک میخواهیم کشور کلستان کنیم دروغ پشت دروغ زندگی کردن جهنم بیکاری جوانان شده بدترین معضل حاضر م کلیه ام را بدهم ولی بچه ام مشغول کار بشه با مدرک کارشناسی بیکار چکار کنم کاش میمردم شاهد این روزگار نبودم
Iran (Islamic Republic of)
محمد گیلوری
۱۸:۱۲ - ۱۳۹۹/۰۵/۱۶
4
1
با توجه به وضعیت کنونی ایران امروز باید تولید وکار تولید شود تاچرخ مملکت بچرد صنایع مادر وکشاورزی ودامپروری .....دراین روزگار ناملایم جوابگوست نه چیز دیگر مهاجرت بی رویه و .......مدیریت غلط به این روز انداخته است نه دلار
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۲:۴۰ - ۱۳۹۹/۰۵/۱۹
2
3
به خدا قسم صلا مردم بر اینها مهم نیستن اصلا مردم چگارهستن کشور داره فقیر می شود مسولان هیچی به فکر نیستند نمیدونم ریس جمهور چگار کرده در مردم در چند سال بعد فکر نکنم کسی زنده بمونه همه از گرسنگی میمریم این یک واقعیت است بابا بشینید با ترامپ مذاکر ه کنید تنها راه نجات ایران از این کشورهای گداهم دست بکشید از جمله افغانستان عراق پاکستان وغیره
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۰۰ - ۱۳۹۹/۰۵/۱۹
0
1
هر روز جلو تلویزن یکی رو می گیرند میآورند آقا چگار شد بوجه کشور دوزدیده خجالت نمی گششیددوزدی می کنی مرا بیت المال و مال مردم میخوری این همه دوز در کشور زیادن که دیگه فکر نکنم این کشور خوب بشه واقعا گذشت اون روزگار خوب
Iran (Islamic Republic of)
بیگناه
۲۲:۵۸ - ۱۳۹۹/۰۶/۰۳
0
1
غارت وچپاول افتخار شده تو تلویزیون هم نشون میدن که دزدی شده که اعتماد بنفس مردم روهم ازشون بگیرند بخدا دیگه چیزی نمونده دارن نابودمون میکنن ما چیکار باید بکنیم ؟؟؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۱:۰۰ - ۱۳۹۹/۰۷/۱۶
0
2
شخص اول مملکت باید جوابگو این وضع باشد
پاسخ دهید
سایت نبض بورس از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.
پیشنهاد سردبیر
۲۱:۳۶ - پنجشنبه ۲۴ اسفند ۱۴۰۲
۲۲:۱۴ - جمعه ۰۴ اسفند ۱۴۰۲
۰۸:۵۱ - پنجشنبه ۰۳ اسفند ۱۴۰۲
۰۸:۳۹ - پنجشنبه ۰۳ اسفند ۱۴۰۲
۱۰:۴۷ - چهارشنبه ۰۲ اسفند ۱۴۰۲
۰۹:۰۸ - پنجشنبه ۰۳ اسفند ۱۴۰۲
۱۰:۲۷ - يکشنبه ۱۷ دی ۱۴۰۲
۰۹:۱۸ - يکشنبه ۱۷ دی ۱۴۰۲
۱۹:۱۱ - پنجشنبه ۱۴ دی ۱۴۰۲
۰۹:۰۰ - پنجشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۲
۰۹:۴۳ - يکشنبه ۰۳ دی ۱۴۰۲
۰۹:۱۸ - سه‌شنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۲
۰۸:۰۹ - دوشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۲
۱۸:۲۴ - سه‌شنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۲
۰۷:۳۴ - شنبه ۲۴ تير ۱۴۰۲
۱۰:۴۱ - سه‌شنبه ۱۲ ارديبهشت ۱۴۰۲
۰۹:۴۹ - دوشنبه ۳۱ مرداد ۱۴۰۱
۱۱:۵۷ - شنبه ۲۹ مرداد ۱۴۰۱