بازار ارز به دلار ۹۲ هزار تومان فرزین اعتماد میکند؟
به گزارش نبض بورس، پس از یک دوره پرسروصدا و ثبت رکورد‌های قیمتی بی‌سابقه که اوج آن در یازدهمین روز از مهرماه ۱۴۰۴ با لمس قله ۱۱۷ هزار و ۸۶۰ تومان رقم خورد، این روز‌ها شاهد تغییر جهت حرکت دلار هستیم.
قیمت دلار در اتفاقی غیرمنتظره ظرف دو-سه روز به‌سرعت عقب‌نشینی کرد و وارد کانال ۱۱۳ هزار تومان شد. این حرکت نزولی در معاملات روز دوشنبه ۱۴ مهرماه ادامه پیدا کرد تا دلار به نیمه کانال ۱۱۱ هزار تومان قدم بگذارد. چنین رویدادی، نشانه‌ای واضح از پیروزی موقت «نیرو‌های کاهشی» در برابر «نیرو‌های افزایشی» محسوب می‌شود. در شرایطی که چند روز قبل، زمزمه‌هایی مبنی بر احتمال رسیدن دلار به مرز ۱۲۰ هزار تومان به گوش می‌رسید، این افت ناگهانی باعث شده مردم از خود بپرسند قیمت واقعی دلار چقدر است و آیا می‌توان به سخنان رئیس‌کل بانک مرکزی مبنی بر واقعی بودن نرخ ۹۲ هزار تومانی دل بست؟
چگونه دلار از ۱۱۷ هزار تومان به ۱۱۱ هزار تومان رسید؟
رشد پرشتاب دلار تا سطح ۱۱۷ هزار تومان در روز‌های ابتدایی مهرماه ۱۴۰۴، فضای روانی بازار را به‌شدت تحت تاثیر قرار داد و بسیاری از معامله‌گران عبور قیمت از مرز ۱۲۰ هزار تومان را محتمل می‌دانستند، اما در عمل، بازار طی سه روز اخیر مسیر معکوس را تجربه کرد و شاهد افت چند هزار تومانی نرخ بود.
در ابتدا به نظر می‌رسد بانک مرکزی توانسته با تامین و عرضه اسکناس مورد نیاز بازرگانان و مدیریت معاملات بازار دوم، جو افزایشی را کنترل کند. در عین حال بخش مهمی از افزایش قیمت‌ها که ناشی از خرید‌های هیجانی بود، به محض عبور از مرز ۱۱۷ هزار تومان فروکش کرد. در نتیجه این عوامل، نرخ دلار تا کانال ۱۱۱ هزار پایین آمد؛ عددی که فعلا کف جدید بازار محسوب می‌شود.
بررسی ادعای فرزین؛ آیا نرخ واقعی دلار ۹۲ هزار تومان است؟
محمدرضا فرزین رئیس‌کل بانک مرکزی، اوایل هفته در اظهارنظری مهم اعلام کرد نرخ واقعی دلار ۹۲ هزار تومان است. این جمله به خاطر مه‌آلود بودن فضا و بی‌اعتمادی افکار عمومی جدی گرفته نشد.
نرخ واقعی یا «ارزش بنیادی» دلار معمولا بر اساس شاخص‌های اقتصادی کلان، مانند تورم داخلی و خارجی، تراز تجاری، ذخایر ارزی و نقدینگی محاسبه می‌شود. به بیان ساده، اگر تفاوت تورم ایران و آمریکا را در طول چند سال اخیر محاسبه کنیم، به عددی نزدیک ۹۲ هزار تومان می‌رسیم. قیمت دلار در معاملات مرکز مبادله ارز و طلای ایران دقیقا همین قدر است!
رئیس‌کل بانک مرکزی نیز بیشتر قصد داشته بر سطح تعادلی دلار اشاره کند نه الزاماً قیمتی که در بازار آزاد معامله می‌شود.
شکاف ۱۵ هزار تومانی؛ مقصر فاصله قیمت دلار دولتی و بازار آزاد کیست؟
در نیمه مهرماه ۱۴۰۴، قیمت دلار در بازار آزاد حدود ۱۱۱ هزار تومان است؛ یعنی حدود ۱۵ هزار تومان بیشتر از نرخ مورد ادعای رئیس بانک مرکزی. سه عامل را می‌توان در وجود این شکاف قیمت مقصر دانست.
علم اقتصاد برخلاف ظاهر خشن و غلط‌انداز خود، به مردم و فعالان اقتصادی حق می‌دهد بر اساس تجربه‌های گذشته، نگران جهش دوباره قیمت‌ها باشند. در این حالت «انتظارات تورمی» بالا می‌رود و باعث می‌شود نرخ ارز در بازار آزاد «ارزش بنیادی» را پشت سر بگذارد.
بازار ارز ایران در کمال تاسف، خیلی زود تحت تأثیر معاملات فردایی و جو روانی اخبار قرار می‌گیرد و همین موضوع اختلاف بین نرخ واقعی و نرخ معاملاتی را تشدید میکند. از سوی دیگر، حتی اگر بپذیریم نرخ دلار واقعا ۹۲ هزار تومان است، چون حجم اسکناس عرضه‌شده به بازار برای پوشش تقاضا با همین قیمت کافی نیست، تعادل بازار به هم می‌خورد.
قیمت دلار برای مردم و سیاست‌گذار چقدر است؛ ۱۱۱ یا ۹۲ هزار تومان؟
پاسخ این سؤال به زاویه دید شما بستگی دارد؛ هر چند از دید سیاست‌گذار نرخ ۹۲ هزار تومان مبنای محاسبات کلان و سیاست‌های ارزی به حساب می‌آید، اما بازار فعلا عدد ۱۱۱ هزار تومان را عدد واقعی می‌داند، چون معتقد است معاملات واقعی در همین سطح انجام می‌شود.
از دید یک تحلیلگر، نرخ واقعی بین این دو محدوده قرار دارد. به این معنی که بازار زیاده‌روی کرده و قیمت دلار را بیش از ارزش بنیادی آن بالا برده با این وجود نباید انتظار داشت قیمت به سرعت تا ۹۲ هزار تومان پایین بیاید.
اثر دلار ۱۱۱ هزار تومانی بر کالا‌ها و هزینه کسب‌وکار‌ها
کاهش چند هزار تومانی دلار خبر خوبی است و می‌تواند جلوی رشد بیشتر قیمت کالا‌ها را بگیرد. با این حال نباید انتظار داشت قیمت کالا‌های وارداتی یا مصرفی به سرعت ارزان شود چرا که اثر نرخ‌های بالاتر هنوز در بازار وجود دارد.
شرکت‌های واردکننده و تولیدکنندگان وابسته به ارز، همچنان با نرخ‌های بالای ۱۱۰ هزار تومان مواجه هستند. تثبیت نرخ در محدوده فعلی ممکن است به بهبود وضعیت کمک کند، اما در صورتی که شکاف بین نرخ واقعی و بازار آزاد ادامه داشته باشد، هزینه‌های تولید بالا خواهد ماند.
پیش‌بینی کوتاه‌مدت دلار؛ آیا دلار به ۹۲ هزار تومان می‌رسد؟
با توجه به روند فعلی، به نظر می‌رسد بازار ارز وارد فاز اصلاحی شده است و با پیگیری رفتار دلالان در معاملات پشت خطی و نرخ دلار فردایی می‌توان کاهش بیشتر قیمت دلار را محتمل دانست.
اگر بانک مرکزی برای ادامه عرضه جدی باشد، دلار می‌تواند به زیر ۱۱۱ هزار تومان عقب‌نشینی کند، اما بازگشت به محدوده ۹۲ هزار تومان در کوتاه‌مدت بعید است و نیازمند تحولات اساسی خواهد بود.
مردم عادی چاره‌ای ندارند جز اینکه بپذیرند قیمت موثر دلار تا اطلاع بعدی همان نرخ بازار آزاد است و تنها در صورت اجرای موفق سیاست‌های ارزی، در بلندمدت می‌توانیم شاهد بازگشت نرخ ارز به سطحی پایین‌تر باشیم. | اقتصاد 24
