دو سامانه الکترونیکی تسویه ناخالص آنی (ساتنا) و پایاپای الکترونیکی (پایا) به ترتیب در سال های 1385 و 1388 شروع به کار نمودند.
به گزارش نبض بورس به نقل از تابناک اقتصادی،نحوه عملکرد پایا و ساتنا به این صورت است که با انجام تراکنش با هر یک از این دو سامانه در ابتدا بانک مبدا به سیستم بانک مرکزی متصل می شود. بانک مرکزی بعد از تایید به بانک مقصد اطلاع رسانی می‌کند و انتقال وجه انجام می پذیرد. به این ترتیب پایا و ساتنا به هم متصل اند.
سامانه ساتنا پرداخت های کلان و تسویه بین بانکی و حواله های فوری را پوشش می دهد، و سامانه پایا پرداخت های خرد را انجام می دهد.
در سیستم ساتنا تسویه حساب و واریز به حساب مشتری به صورت تک تک و در زمان درخواست به بانک مرکزی و بانک مقصد ارسال می شود و سرعت به نسبت قابل قبولی دارد که هم اکنون بین 2 ثانیه تا 20 دقیقه در بانک های مختلف متفاوت است اما در پایا ارسال به بانک در ساعت های مشخصی و به صورت دسته ای از بانک مبدا به بانک مقصد صورت می گیرد، یکی 7.5 صبح یکی 9.5 صبح و یکی 11.5 صبح و واریز به حساب مقصد بسیار با تاخیر است و تا آخر وقت اداری روز مورد تقاضا در بعضی شرایط طول می کشد. چنانچه حواله صادر شده در «پایا» در روز تعطیل و یا خارج از ساعت کار بانک ها صادر شود، روز کاری بعد به حساب مقصد واریز خواهد شد.
درباره میزان انتقال وجه بانکی در سیستم ساتنا و پایا باید گفت که سقف میزان انتقال پول در سامانه پایا به 15 میلیون تومان می‌رسد ولی در سیستم ساتنا حداکثر میزان انتقال پول در یک جابجایی بانکی 50 میلیون تومان است.
اگر حواله ساتنا در ساعات اداری انجام شود، در همان روز کار انتقال انجام می شود، به عبارتی حسب اعلام بانک مرکزی ساعات کار سامانه ساتنا در تمامی بانک ها در روزهای شنبه لغایت چهارشنبه از ساعت ۸ تا ۱۳ و پنجشنبه ها از ساعت ۸ تا ۱۲ تعیین شده است و اگر بعد از این ساعات انجام شود، به روز کاری بعد موکول می شود.
در ضمن اگر به هر دلیل (مسدودی حساب مقصد، اشتباه در درج مشخصات مقصد و نظایر آن) امکان واریز وجه به حساب ذینفع ذکر شده در متن دستور پرداخت وجود نداشته باشد، بانک وجه مورد انتقال را با کسر کارمزد برگشت وجه حداکثر تا پایان روز کاری بعد به حساب دستور دهنده بر می‌گردد. به همین دلیل برای مبالغ بالاتر از ۱۵۰ میلیون ریال حواله ساتنا پیشنهاد می‌گردد چرا که از بستر سریعتری نسبت به پایا برخوردار است.
شایان ذکر است که به تازگی عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در راستای اجرای الزامات قانون مبارزه با پولشویی و ضوابط اجرایی آن و همچنین شفافیت بیشتر نقل و انتقالات بانکی طی بخشنامه ای به کلیه بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی تاکید کرد در تمام انتقالات وجوه بالاتر از ده میلیارد ریال درون بانکی و بین بانکی (ساتنا) روسای شعب موظف هستند انتقال وجه را منوط به ارائه اسناد مثبته دال بر هرگونه معامله، قرارداد و یا علت انتقال پول بنمایند و یک کپی از اسناد مثبته مربوط به انتقال وجه را در پرونده تراکنش مورد اشاره نگهداری کنند.
در این بخشنامه آمده بود بازرسان مدیریت کل نظارت و اداره مبارزه با پولشویی به صورت نمونه‌ای و موردی نسبت به بررسی نحوه رعایت این بخشنامه در شعب بانک‌ها اقدام خواهند کرد و مسئولیت عدم رعایت بخشنامه با رئیس شعبه و هیئت‌مدیره بانک یا موسسه اعتباری غیربانکی و سایر مدیران ذی‌ربط خواهد بود.
شایان ذکر است که در ماه گذشته نیز بانک مرکزی طی بخشنامه‌ای انتقال غیرحضوری درون بانکی و بین بانکی (ساتنا) بیش از یک میلیارد ریال را ممنوع اعلام کرده بود.
