در فضای تجارت بین المللی انتخاب روش حمل‌ونقل مناسب کالاهای تجاری می‌تواند تفاوت بین سود و زیان را رقم بزند. تاجران و صاحبان کسب‌وکارها هر روز با این پرسش روبه‌رو می‌شوند: آیا کالاهایشان را با هواپیما جابه‌جا کنند یا به جاده‌ها و ریل‌ها اعتماد کنند؟ هر دو روش یعنی حمل و نقل هوایی و حمل و نقل زمینی مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. سرعت، هزینه، حجم بار، و نوع کالا تنها بخشی از عواملی‌اند که باید در نظر گرفته شوند. در این مطلب، با بررسی دقیق این دو روش به شما کمک می‌کنیم تا بهترین گزینه را برای نیازهای تجاری خود انتخاب کنید.
یکی از بزرگ‌ترین تفاوت‌های این دو روش سرعت جابه‌جایی است. حمل‌ونقل هوایی به دلیل استفاده از هواپیماها سریع‌ترین راه برای رساندن کالا به مقصد است. برای مثال، ارسال بار از آسیا به اروپا ممکن است فقط 1 تا 3 روز طول بکشد. این ویژگی برای کالاهای فاسدشدنی (مثل میوه‌ها یا داروها) یا محصولاتی با زمان تحویل حساس (مثل قطعات صنعتی فوری) ایده‌آل است.
در مقابل، حمل‌ونقل زمینی (کامیون یا قطار) کندتر عمل می‌کند. یک مسیر بین‌المللی مثل تهران تا استانبول با کامیون ممکن است 5 تا 7 روز زمان ببرد و با قطار حتی بیشتر. اما این روش برای کالاهایی که عجله‌ای در تحویل ندارند، مثل مواد اولیه یا محصولات بادوام قابل اعتماد است.
هزینه دغدغه اصلی هر تاجر است. باید بدانید حمل‌ونقل هوایی گران‌تر است؛ قیمت‌ها بر اساس وزن و حجم (وزن حجمی) محاسبه می‌شوند و گاهی تا ۵-۱۰ برابر حمل زمینی هزینه دارند. مثلاً ارسال یک تن بار از چین به ایران با هواپیما می‌تواند چند هزار دلار آب بخورد. این هزینه برای کسب‌وکارهای کوچک یا کالاهای کم‌ارزش توجیه‌پذیر نیست.
حمل‌ونقل زمینی اما ارزان‌تر و اقتصادی‌تر است. کامیون‌ها و قطارها هزینه‌های ثابت‌تری دارند و برای حجم‌های بزرگ مناسب‌اند. مثلاً همان یک تن بار با کامیون شاید یک‌پنجم هزینه هوایی باشد و این مزیت برای تاجرانی که حاشیه سود پایین دارند، حیاتی است.
اگر حجم بار زیادی دارید، حمل‌ونقل زمینی دست بالا را دارد. یک کامیون استاندارد می‌تواند ۲۰-۲۵ تن بار ببرد و قطارها حتی تا صدها تن ظرفیت دارند. این برای محموله‌های سنگین مثل مصالح ساختمانی یا ماشین‌آلات عالی است.
اما در حمل‌ونقل هوایی محدودیت ظرفیت جدی است. هواپیماهای باری معمولاً تا ۲۰-۱۰۰ تن بار می‌برند (بسته به مدل)، ولی فضای بار محدود و هزینه‌ها باعث می‌شود برای محموله‌های کوچک‌تر (مثلاً ۵۰۰ کیلو تا چند تن) بهینه باشد.
حمل‌ونقل زمینی به دلیل شبکه گسترده جاده‌ها و ریل‌ها انعطاف‌پذیری بیشتری دارد. می‌توانید بار را از درب کارخانه تا انبار مشتری ببرید، حتی در مناطق دورافتاده که فرودگاه نیست. مثلاً برای ارسال کالا به شهرهای کوچک ایران کامیون گزینه‌ای بی‌رقیب است.
حمل‌ونقل هوایی اما به فرودگاه‌ها وابسته است. اگر مقصد شما نزدیک فرودگاه نباشد، باید هزینه و زمان اضافی برای انتقال زمینی تا مقصد نهایی در نظر بگیرید که این محدودیت گاهی برنامه‌ریزی را پیچیده می‌کند. برای مثال اگر یک شرکت در شهرهای کوچک‌تر ایران بخواهد قطعات خودرو را ارسال کند، ابتدا بار باید با هواپیما به تهران برسد و بعد با کامیون به شهر موردنظر ارسال شود؛ این یعنی هزینه و زمان بیشتر برای انتقال داخلی. به همین خاطر درصورت مناسب بودن کالا و شرایط، حمل هوایی برای شهرهای بزرگ نزدیک فرودگاه (مثل تهران یا شیراز) کارآمدتر است.
هواپیماها معمولاً ایمن‌ترند و کمتر در معرض سرقت یا آسیب جاده‌ای قرار می‌گیرند. حوادث هوایی نادر است و ردیابی بار با سیستم‌های پیشرفته راحت‌تر است. این برای کالاهای باارزش (مثل طلا یا تجهیزات پزشکی) یک مزیت بزرگ است.
حمل‌ونقل زمینی اما با ریسک‌هایی مثل ترافیک، تصادف، یا شرایط جوی بد مواجه است. برای مثال یک محموله پوشاک از چین به ایران با کامیون، ممکن است در جاده‌های ترکیه با ترافیک یا حتی سرقت روبه‌رو شود. البته با انتخاب شرکت‌های معتبر حمل و نقل بین المللی و بیمه مناسب این ریسک‌ها کاهش می‌یابد.
حمل هوایی با فرایندهای گمرکی سریع‌تر کار را آسان می‌کند. مثلاً یک شرکت در تهران که تجهیزات فوری از کره جنوبی می‌خواهد، با هوایی در چند ساعت ترخیص می‌کند. اما در حمل زمینی به‌ویژه در مرزهای میان کشورها ممکن است با تأخیر روبه‌رو شود؛ یک کامیون در مرز بازرگان گاهی ۲-۳ روز معطل می‌ماند. البته قطارهای باری، با هماهنگی بهتر، این مشکل را کمتر دارند.
حمل‌ونقل هوایی با مصرف سوخت جت ردپای کربنی سنگینی دارد؛ حدود 500 گرم دی‌اکسید کربن به ازای هر تن-کیلومتر. درمقابل حمل زمینی به‌ویژه قطار با 50 تا 100 گرم CO2 به ازای هر تن-کیلومتر زمین را کمتر آلوده می‌کند.
جدول مقایسه حمل و نقل زمینی و هوایی
|
معیار مقایسه |
حمل و نقل بین المللی زمینی |
حمل و نقل بین المللی هوایی |
|
سرعت |
کندتر (۵-۱۰ روز یا بیشتر) |
بسیار سریع (۱-۳ روز) |
|
هزینه |
مقرون‌به‌صرفه |
بالا (۵-۱۰ برابر زمینی) |
|
ظرفیت |
بالا (۲۰-صدها تن، مناسب بار زیاد) |
محدود (تا ۱۰۰ تن، مناسب بار کم) |
|
دسترسی |
انعطاف‌پذیر، درب‌به‌درب (door to door) |
وابسته به فرودگاه، نیاز به انتقال |
|
ایمنی |
ریسک متوسط (ترافیک، سرقت) |
بسیار ایمن، ریسک پایین |
|
محیط زیست |
آلودگی کمتر (۵۰-۱۰۰ گرم CO2/تن-کیلومتر) |
آلودگی بالا (۵۰۰ گرم CO2/تن-کیلومتر) |
|
گمرک |
گاهی کند، به‌ویژه در مرزها |
سریع و ساده |
تجار و بازرگانان همیشه نمی‌دانند کدام روش برای صادرات یا واردات کالا بهتر است؛ در اینجاست که شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی با تحلیل دقیق وارد میدان می‌شوند. آن‌ها نیازهای خاص هر کسب‌وکار را می‌سنجند و براساس نوع کالا، زمان تحویل، بودجه و مقصد مشخص می‌کنند که کدام روش ارسال بار مناسب‌تر است.
درواقع شرکت‌های حمل و نقل بین المللی با دانش خود بودجه را بهینه می‌کنند. آن‌ها نرخ‌های روز بازار، تخفیف‌های فصلی، چالش‌های گمرکی، اسناد و مدارک موردنیاز و مسیرهای کم‌هزینه را می‌شناسند. برای مثال در حمل‌ونقل زمینی وقتی کامیونی در مرز بازرگان گیر می‌کند، شرکت با روابطش تأخیر را از 3 روز به چند ساعت می‌رساند.
پس بهتر است که با شرکت‌های معتبر در عرصه حمل و نقل بین المللی همکاری کنید که هم در زمان و هم در هزینه‌هایتان صرفه‌جویی کنید و بدون استرس و نگرانی از شیوه حمل و ترخیص کالا به سایر امور کسب‌وکارتان بپردازید. در همین راستا شرکت پست بین المللی پی اس پی اکسپرس یکی از شرکت‌های معتبر و قدیمی در این حوزه است که خدمات حمل هوایی، دریایی و زمینی ارائه می‌دهد و امکان پست بسته‌های پستی، ترخیص کالا از گمرک و ارسال مدارک به خارج از کشور را نیز دارد.
