رییس سازمان بورس با اشاره به اینکه در بازار سرمایه «اعتماد» بهترین سرمایه است و تحت هیچ شرایطی نباید اعتماد سهامداران مخدوش شود، گفت: در خصوص بازار پایه نیز تغییر قوانین باید به گونه‌ای باشد که اعتماد و شفافیت تامین شود و سهامداران راضی باشند.
به گزارش نبض بورس به نقل از فرابورس، شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در جلسه امروز در خصوص موضوع بازار پایه گفت: سازمان بورس در گذشته نیز زمانی که قرار بود بحث گزارش تفسیری را جایگزین روند قبلی کند و تعداد نمادهای بسته از ۶۰ مورد به حدود ۱۷ نماد کاهش یابد، در همان زمان نیز نظرات فعالان بازار را جویا شد. در مقطعی دوستان به حذف EPS نیز معترض بودند که سازمان از حالت اجباری به اختیاری این موضوع را تغییر داد. به عبارتی اگر زمانی قرار بر تنظیم مقررات باشد، نظرات مختلف جلب می‌شود.
در بازار سرمایه «اعتماد» بهترین سرمایه است
شاپور محمدی با اشاره به اینکه در بازار سرمایه «اعتماد» بهترین سرمایه است و تحت هیچ شرایطی نباید اعتماد سهامداران مخدوش شود، افزود: در خصوص بازار پایه نیز تغییر قوانین باید به گونه‌ای باشد که اعتماد و شفافیت تامین شود و سهامداران راضی باشند.
به گفته محمدی تاکید وزیر اقتصاد از ابتدای ماجرای بازار پایه بر رضایت سهامداران بوده است و بر همین اساس چندین جلسه در این راستا در شورای عالی بورس و کانون‌ها برگزار شده است تا نظرات فعالان بازار پایه شنیده شود.
رئیس سازمان بورس با بیان اینکه سهامداران دامنه نوسان یک ریال را در بازار پایه جدید منطقی نمی‌دانند، بیان کرد: سازمان بورس این موضوع را پذیرفته است و در این زمینه پیشنهاداتی صورت گرفته مبنی بر اینکه در تابلو زرد دامنه نوسان به ۳ درصد، نارنجی ۲ درصد و قرمز به یک درصد افزایش بیابد.. گرچه در خصوص نام‌گذاری‌های این بازار اعم از رنگ‌ها و اسامی، پیشنهادات مختلفی از جانب دوستان مختلف به دست ما رسید که برآیند کلی آن، چیزی است که تحت قالب همین رنگ‌بندی ارائه شد.
محمدی در پاسخ به گلایه برخی فعالان بازار در رابطه با بدقولی برخی شرکت‌ها در خصوص ارائه گزارشات، به ارائه راهکاری مختلفی برای ملزم کردن شرکت‌ها به افشای اطلاعات اشاره کرد و افزود اصول حاکمیت شرکتی که سال گذشته ابلاغ‌شده، امسال نیز کماکان باید اجرایی شود.
به گفته رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، گاهی مدیرانی که تمایلی به افشای اطلاعات شرکت خود ندارند، جریمه می‌شوند؛ این کار به دلیل حمایت از حقوق سهامداران انجام می‌شود، اما مواردی نظیر مجازات تبری شرکت برای افزایش سرمایه یا جریمه ریالی مدیر لزوما به معنی رسیدن سهامدار متضرر به حق خود نیست و باید به دنبال راهکاری جامع‌تر در این خصوص بود که ضمن اینکه از حقوق سهامداران حمایت می‌کند و از سویی انگیزه مدیران را نیز تضعیف نمی‌کند، در مجموع بهینه پارتو بازار را ارتقا دهد.
وی در ادامه به سو تفاهمی که در میان برخی فعالان بازار و شبکه‌های اجتماعی مطرح شده پرداخت و در خصوص بحث دیدن عمق قیمت‌گذاری توسط فعالان و کارگزاران عنوان کرد: به هیچ عنوان موضوعی تحت این عنوان که به جز کارگزاران، دیگران امکان دیدن اردرها را نداشته باشند صحت ندارد و اگر قرار باشد کسی قیمت را نبیند، هیچ‌کس قیمت را نخواهد دید، اما اگر قرار بر دیدن قیمت‌ها باشد، یکی از پیشنهادات این است که طی ۶ ماه اول سه سفارشی که در Tsetmc ملاحظه می‌کنید باشد و به مرور در بازه‌های ۶ ماهه، یکی یکی حذف شوند و به حالت دارک بروند که البته در حد پیشنهاد بوده و ممکن است شورای عالی بورس با آن مخالفت کند و خواستار ادامه وضعیت اولیه باشد.
سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه خواسته سازمان بورس را فعالیت مداوم شرکت‌ها، افزایش خط تولید، ارزآوری شرکت‌ها و در نهایت پیشرفت اقتصاد ملی عنوان کرد و سه مهم رضایت مردم، شفافیت و سلامت را هدف مجموعه مدیریتی خود دانست. ضمن اینکه محمدی در بخشی از صحبت‌های خود به مقایسه عمر بازار سهام ما با برخی کشورهای دیگر اشاره کرد که برخی از دوستان ضمن بیان انتقادات و پیشنهادات خود، از کارشناسان خواست که در مقایسه‌هایی نظیر تعداد شرکت‌ها، به عمر ۵۱ ساله بازار ما و عمر حدودا دو برابری آن‌ها نیز توجه کنند و به روندها هم توجه داشته باشند.
وی در ادامه درخواست وزیر محترم اقتصاد برای جلب حداکثر آرای فعالان و کارشناسان اشاره کرد و ضمن تشکر از پیشنهاد فرابورس برای میزبانی از جلسه حاضر،و روحیه مجموعه فرابورس را برای شنیدن و بررسی نظرات فعالان بازار و مخاطبان قابل ستایش دانست.
رئیس سازمان بورس در نهایت به بررسی تمامی نظرات و پیشنهادهای مطرح‌شده، چه موارد تجمیعی از سوی کانون‌ها و چه موارد مطرح‌شده در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی اشاره کرد و افزود: در همین جلسه هم بنده ۴۵ مورد از مواردی که دوستان اشاره کردند را یادداشت کرده‌ام که قطعا بر روی تک‌تک آن‌ها توسط بنده و همکارانم در بخش‌های مختلف فکر و تحقیق انجام خواهد شد و ان‌شاءالله برای بازار پایه راه‌حلی ارائه خواهیم کرد که مورد قبول حداکثری باشد و امیدواریم تمامی شرکت‌های بازار پایه در آینده‌ای نزدیک به شفافیت دست پیدا کنند.
تشریح چرایی تغییر قوانین و دستورالعمل بازار پایه
طی این نشست امیر هامونی مدیرعامل فرابورس ایران نیز به ارائه توضیحاتی در خصوص علل تغییر قوانین بازار پایه و بررسی ابهامات فعالان و سهامداران پیرامون قوانین جدید این بازار پرداخت.
هامونی در ابتدای سخنان خود به دعوت‌شدگان به جلسه تبیینی و توجیهی بازار پایه اشاره کرد و گفت: ۶ گروه از فعالان و ناشران بازار پایه به نشست امروز دعوت شده‌اند که شامل ناشران شفاف این بازار، سهامداران عمده و سهامداران حقیقی و حقوقی بر اساس بالاترین میزان ارزش معاملات خرد و بلوک، کارگزاران، سهامدارانی که بالاترین میزان سود را در این بازار کسب کرده‌اند و تنها بازارگردان فعال در بازار هستند.
وی با بیان اینکه ۱۸۲ شرکت در بازار پایه فرابورس حضور دارند، افرود: ۶۱ درصد نمادهای معاملاتی فرابورس در این بازار درج شده‌اند که ۶۴ هزار میلیارد تومان ارزش بازاری سهام درج شده در بازار پایه است، همچنین ۲۸ درصد ارزش بازاری سهام فرابورس به این بازار اختصاص دارد و ۲۴ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات این بازار در سال ۱۳۹۷ بوده است.
به گفته هامونی در حال حاضر ۷۸ شرکت لغو پذیرش شده در بازار پایه هستند و ۱۰۲ شرکت که موجب قانون احکام دائمی در این بازار درج نماد شده‌اند، همچنین نماد فرابورس و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نیز در تابلو الف این بازار حضور دارند و در مجموع نماد ۱۸۲ شرکت در بازار پایه درج شده است.
وی در خصوص نحوه انجام معاملات در تابلوهای فعلی بازار پایه گفت: در حال حاضر حراج‌های ناپیوسته در سه تابلو الف، ب و ج این بازار وجود دارد؛ سپس حراج پیوسته و در نهایت برای برخی نمادهای تابلوهای ب و ج در نیم ساعت پایانی معاملات آکشن ناپیوسته را شاهدیم.
مدیرعامل فرابورس با بیان اینکه در تابلو جدید و بر اساس اطلاعات سال ۹۷ که شرکت‌ها ارائه کرده‌اند، ۱۱۲ شرکت در تابلو زرد قرار می‌گیرند، ۵۷ شرکت در تابلو نارنجی و ۱۳ شرکت در تابلو قرمز، اظهار کرد: برخی مشکلات موجود در بازار پایه منجر به تغییر قوانین این بازار شد که از آن جمله باید به افزایش تعداد پرونده‌های تخلفاتی و مجرمانه، عدم وجود شفافیت اطلاعاتی در شرکت‌های بازار پایه و نبود بازیگران معتبر در بازار اعم از بازارگردانان، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و صندوق‌های پوششی اشاره کرد.
وی در خصوص دیگر عوامل زمینه‌ساز اصلاح قوانین بازار پایه بیان کرد: مواردی همچون معطوف شدن توجه عموم به عنوان اعضای کانال‌های تلگرامی به بازار پایه و در نتیجه تبعیت از مدیران کانال و کاهش ضریب نفوذ تحلیل‌های بنیادی، افزایش دستکاری بازار از طریق سیگنال‌دهی، اثر کهربایی موجود در نوسانات نزدیک به سقف و کف قیمت، تلاش برای تخمین عمق بازار توسط مشتریان برخط در مرحله پیش گشایش با ورود یا ویرایش سفارشات و در نهایت افشای عمق بازار توسط معامله‌گران، مهم‌ترین عواملی هستند که منجر به تغییر و اصلاح قوانین بازار پایه در دستورالعمل جدید آن شدند.
وی در خصوص اصلاحات انجام‌شده در مقررات بازار پایه نیز گفت: مواردی شامل طبقه‌بندی ناشران بازار پایه بر اساس میزان انتشار و زمان‌بندی ارائه اطلاعات در سه تابلو پایه زرد، نارنجی و قرمز؛ تغییر در نحوه انجام معاملات، جلسه معاملاتی و تعداد انجام حراج پایانی برای هر تابلو؛ ایجاد سازوکار حفظ کنترل شرکت از طریق ایجاد برخی محدودیت‌ها در عرضه سهامدار عمده به بازار خرد برای خروج از شرکت؛ حذف دامنه نوسان قیمت به منظور از بین بردن اثر کهربایی و نرمال‌سازی از موارد اصلاحی بازار پایه است.
به گفته هامونی افزایش هزینه و کاهش امکان دستکاری بازار از طریق برقراری الزام به انجام آزمون در صورت نیاز، اعطای اختیار تنظیم ریزساختارهای بازار به هیات‌مدیره فرابورس، محدود کردن نوسان پس از رشد یا افول ۳۰ درصدی، عدم انتشار عمق بازار، انتشار قیمت نظری گشایش در مرحله پیش گشایش نیز دیگر محور اصلاحات انجام شده در مقررات فعلی بازار پایه به شمار می‌رود.
هامونی همچنین ابهامات مطرح‌شده از سوی فعالان بازار را در خصوص دستورالعمل جدید بازار پایه شامل عدم انتشار مظنه‌های خرید و فروش و ایجاد شبهه نسبت به غرری بودن معاملات، نوسان محدود یک ریالی و ایجاد شبهه در خصوص تعیین قیمت توسط نهاد ناظر و تعداد روزهای معاملاتی کشف قیمت محدود و کاهش امکان نوسان قیمت عنوان کرد.
وی به اقدامات انجام‌شده در خصوص ابهامات سهامداران و فعالان بازار پایه اشاره و تشریح کرد: برگزاری جلسه با کانون نهادها و کانون کارگزاران و پس از آن اعطای فرصت مجدد جهت گردآوری نظرات، جمع‌بندی نظرات گردآوری‌شده توسط کانون‌ها و برگزاری دو جلسه کمیته فقهی و ارائه شبهات مطروحه اقداماتی بودند که برای بررسی ابهامات فعالان بازار پایه صورت گرفتند.
مدیرعامل فرابورس ایران موارد جمع‌بندی شده در جلسه اخذ پیشنهادات با حضور نمایندگان کانون‌ها در تیرماه ۹۸ را شامل اجرای مقررات جدید به صورت تدریجی در مرحله اول برای دو تابلو نارنجی و قرمز و بررسی نتایج حاصله و تصمیم‌گیری در مورد اجرای مقررات برای تابلو زرد در مرحله دوم و برگزاری حراج پایانی بدون محدودیت دامنه نوسان دو روز در هفته برای تابلو زرد، یک روز در هفته برای تابلو نارنجی و یک روز در ماه برای تابلو قرمز ذکر کرد.
هامونی همچنین سه محور دیگر نظرات جمع‌بندی در این خصوص را اعمال محدوده دامنه نوسان به صورت درصدی در معاملات، عدم انتشار مظنه‌های خرید و فروش و همچنین قیمت نظری گشایش حین جلسه معاملاتی و در نهایت مجوز انجام فعالیت بازارگردانی در خصوص تمامی نمادهای درج‌شده در بازار پایه برشمرد.
در این جلسه همچنین یکی از فعالان بازار پیشنهاد کرد بازار سرمایه و فرابورس، شرکت‌های بازار پایه‌ای را ترغیب کنند تا بتوانند با افزایش شفافیت اطلاعاتی به بازارهای اصلی ارتقا پیدا کنند. از دیگر نظرات مطرح‌شده از سوی فعالان بازار این بود که اثر تغییرات جدید بازار پایه بر نقدشوندگی بازار سنجیده شود.
شاهین چراغی عضو شورای عالی بورس هم در این نشست با اشاره به اینکه شرکتی در بازار پایه است که قیمت سهام این شرکت بدون دلایل بنیادین از ۴۰ تومان به ۷۰۰ تومان افزایش پیدا کرده است، لزوم تغییر قوانین بازار پایه را یادآورد شد و گفت: متاسفانه در چند وقت اخیر هجمه‌های زیادی علیه نهاد ناظر، سازمان بورس، فرابورس و شورای عالی بورس در خصوص تغییر قوانین بازار پایه شکل گرفت و این در حالی است که در جلسه امروز نیز تمامی دوستان نسبت به تغییر قوانین هم‌نظر هستند.
شاهین چراغی با بیان اینکه در زمینه تغییر قوانین بازار پایه چندین ماه، کار کارشناسی صورت گرفته و یک شبه این تغییرات رخ نداده است، پیشنهاد کرد که فعالان بازار در بیان انتقادها و نظرات خود، شرایط نهاد ناظر را درک کنند و از جایگاه آن به مسئله بنگرند.
به گفته چراغی، فعالان بازار پایه معتقدند اجرای قوانین این بازار باید با رویکرد ارتقای شرکت‌ها در این بازار باشد و رویکرد تنبیهی و مجازات در آن کمتر مدنظر قرار گیرد.
امیری: فرایند پذیرش نباید بیشتر از ۷۵ روز به طول انجامد
در بخش دیگری از این نشست، حسن امیری معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس با تاکید بر تحت نظارت بودن شرکت‌های موجود در بازار پایه، اظهار داشت: همان‌گونه که شرکت‌های پذیرش‌شده ملزم به رعایت قوانین و مقررات خاصی هستند، شرکت‌های بازار پایه نیز با توجه به اینکه ثبت‌شده نزد سازمان بورس هستند، قوانینی بر آن‌ها مترتب است اما باید توجه کرد گاهی برای پیشگیری از تخلفات، قوانین باید اصلاح شود.
وی رنگ‌آمیزی و مقررات جدید بازار پایه را یک عامل تشویقی برای شرکت‌های موجود در این بازار عنوان کرد که می‌تواند به ارتقای آن‌ها به تابلوهای بهتر و در نهایت ورود به بازارهای اصلی منجر شود.
امیری از اقدامات انجام‌شده برای تسهیل شرایط پذیرش خبر داد و گفت: اصلاحاتی در دستورالعمل پذیرش انجام شده و شرایط مربوط به پذیرش شرکت‌ها مورد بازنگری قرار گرفته است. به گفته وی کل فرایند پذیرش نباید بیشتر از ۷۵ روز به طول انجامد.
معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس در نهایت تاکید کرد: شرکت‌های موجود در بازار پایه به سمتی حرکت کنند که در بازارهای اصلی پذیرش شوند و افکار عمومی نیز از طریق رسانه‌ها این شرکت‌ها را به ارتقای شفافیت اطلاعاتی و پذیرش تشویق کنند.
از سوی دیگر علی سنگینیان مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری افتخار سهام به اینکه بازار پایه و به طور کلی بازار سرمایه متکی به حضور سهامداران حقیقی است اما در دنیا این‌گونه نیست و به حضور حقیقی‌ها در بازار تا این حد تاکید نمی‌شود، اشاره کرد و افزود: طی این سال‌ها مردم را تشویق کرده‌ایم برای سرمایه‌گذاری وارد بازار سرمایه شوند اما باید توجه کرد که بیشتر سیگنال‌گیری‌ها از سوی حقیقی‌ها صورت می‌گیرد؛ چرا که حقوقی‌ها، سبدگردان‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تصمیمات اساسی خود را بر اساس تحلیل و نه سیگنال می‌گیرند.
سنگینیان ادامه داد: درست است که به منظور کمک به نفوذ بازار سرمایه و رشد تامین مالی، حضور حقیقی‌ها را در این بازار گسترش داده‌ایم اما باید این حضور و تبعات آن مدیریت شود.
وی با بیان اینکه با تصمیمات جدید در مورد بازار پایه، نقدشوندگی این بازار کاهش پیدا می‌کند و مچینگ کمتری در بازار اتفاق می‌افتد، اظهار داشت: باید اثربخشی سیاست‌های تغییر بازار پایه بر نقدشوندگی بازار سنجیده شود و برای تشویق شرکت‌ها به ارتقا یافتن به بازارهای اصلی، فرایندهای پذیرش تسهیل شود.
ارائه مجوز بازارگردانی تسهیل شود
در بخش دیگری از نشست تبیینی بازار پایه، علیرضا توکلی نماینده کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران پیشنهاد کرد که با توجه به اختلاف زیاد موجود در بین شرکت‌های بازار پایه، در این بازار بازارگردانی صورت بگیرد که این پیشنهاد پیش از این به عنوان یکی از محورهای اصلی تغییرات دستورالعمل بازار پایه به شورای عالی بورس ارسال شده است.
توکلی همچنین از سازمان بورس و اوراق بهادار درخواست کرد که ارائه مجوز بازارگردانی را تسهیل کند.
علاوه بر این در این جلسه فعالان و ناشران بازار پایه، نظرات مختلفی راجع به مقررات بازار پایه مطرح کردند که جمع‌بندی نظرات این افراد به جلسه آینده شورای عالی بورس ارائه خواهد شد.
یکی از فعالان بازار پیشنهاد کرد که بازار سرمایه و فرابورس، شرکت‌های بازار پایه‌ای را ترغیب کنند تا بتوانند با افزایش شفافیت اطلاعاتی به بازارهای اصلی ارتقا پیدا کنند.
همچنین پیشنهاد شد که اصلاحات بازار پایه به صورت تدریجی اجرا شود. از دیگر نظرات این بود که در بازارهای اصلی بورس و فرابورس و بازار پایه هزینه نقل‌وانتقال سهام یکسان نباشد و در بازار پایه این هزینه بیشتر باشد تا مانع از گسترش سفته‌بازی شود.
در این جلسه ، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به همراه معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و دو تن از اعضای شورای عالی بورس حضور داشتند. علاوه بر این ۶ گروه مختلف از فعالان و ناشران بازار پایه شامل شفاف‌ترین ناشران تابلوهای جدید بازار پایه، کارگزاران برتر، سهامداران عمده و فعال در شرکت‌های بازار پایه، سهامداران حقیقی و حقوقی، پنج سهامدار نخست بازار پایه و تنها بازارگردان بانکی در بازار پایه نیز از مدعوین در نشست بازار پایه امروز بودند.
