در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی، پیدا کردن بازاری برای سرمایه‌گذاری که سودده باشد ارزش بسیاری دارد. بورس، دلار و به تازگی ارز‌های دیجیتال در ایران جزء بازار‌هایی هستند که با انفجار‌های قیمتی و چند برابر کردن دارایی سرمایه‌گذاران محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند. اما در مقایسه برای انتخاب بهترین بازارها برای سرمایه‌گذاری، باید بدانیم سرمایه‌گذاران در کدام بازار کمترین ضرر و بیشترین سود را دیده‌اند. حال این موضوعی است که با مقایسه بازدهی ۱۰ ساله بورس، ارز دیجیتال و دلار می‌توانیم به آن برسیم و ببینیم امن‌ترین بستر برای سرمایه‌گذاری در ایران بازاری می‌تواند باشد.
مهم‌ترین اقدامی که هر فردی پیش از سرمایه‌گذاری باید انجام دهد، مقایسه بازدهی بازار‌های مالی مختلف است. در واقع با این کار فرد می‌تواند بهترین تصمیم را برای سرمایه گذاری خود بگیرد و با ارزیابی ریسک و بازده موجود، دارایی خود را جایی سرمایه‌گذاری کند که بیشترین سود و کمترین ضرر را به دنبال دارد.
علاوه بر این، هر بازاری شرایط و حتی سطح دانش و تلاش متفاوتی را می‌طلبد. برای مثال، بورس بازاری است که شما می‌توانید به سادگی با ریال سرمایه‌گذاری کنید اما باید راه و رسم بازار را یاد داشته باشید. در حالی که دلار هم با ریال معامله می‌شود اما نسبت به بورس به دانش بسیار کمتری نیاز دارد. همچنین در مقایسه با این دو، بازار ارز‌های دیجیتال نیازمند دانش معامله‌گری علاوه بر شرایط خاصی مانند خرید تتر برای تعویض با سایر رمزارز‌ها، کار با صرافی‌های ارز دیجیتال، آشنایی با بلاکچین و ... است. بدین ترتیب، با مقایسه بازدهی بازار‌های سرمایه‌گذاری، افراد می‌توانند با توجه به شرایط خود بهترین بازار را انتخاب کنند و سرمایه‌گذاری آگاهانه‌ای داشته باشند.
یکی از ویژگی‌های جالب بازار‌های مالی، امکان پیش‌بینی آینده آن‌ها براساس تاریخچه و گذشته است. این یعنی، اگر فردی در انتخاب یک بازار برای سرمایه‌گذاری شک دارد، می‌تواند با بررسی تاریخچه آن متوجه شود که آیا آن بازار برای آنچه او می‌خواهد مناسب است یا خیر. پس بیاید تا کمی به گذشته برگردیم و تاریخچه سه بازار سرمایه محبوب در ایران، یعنی بورس، ارز‌های دیجیتال و دلار را با هم بررسی کنیم.
تاریخچه پیدایش بورس در ایران به سال ۱۳۴۶ و رونق گرفتن آن به سال ۱۳۵۷، یعنی پس از انقلاب اسلامی باز می‌گردد. در بازار بورس ایران، بانک صنعت و معدن اولین عرضه سهام بورسی را انجام داد و سپس سهام‌هایی مانند شرکت نفت پارس، اوراق دولتی، اوراق قرضه و اسناد خزانه‌داری در این بازار عرضه شدند.
بورس ایران در مدت زمان جنگ با عراق به صورت موقت متوقف شد و تا سال ۱۳۶۸ که جنگ پایان یافت، فعالیت چندانی نداشت. پس از گذر از این دوره و همزمان با رونق گرفتن اقتصاد ایران، معاملات بورسی اوراق بهادار در تهران نیز رونق گرفت و در سال ۱۳۸۵ به مرز ۱۰ هزار واحد رسید. در دوره چهارم بورس، یعنی از سال ۱۳۸۵ تاکنون، بیش از ۶۵ نوع از صنایع در این بازار شرکت دارند و افراد می‌توانند سهام آن‌ها را خرید و فروش کنند.
ارز‌های دیجیتال جدیدترین نوع سرمایه‌گذاری هستند و به همین دلیل پیشینه آن‌ها به تنها یک دهه قبل باز می‌گردد. بیت کوین اولین ارز دیجیتالی بود که در سال ۲۰۰۹ یعنی ۱۳۸۸ راه‌اندازی شد و تنها عده انگشت شماری از افراد آن را پذیرفتند. با اضافه شدن آلت کوین‌های مختلف و پذیرش و افزایش قیمت بیت کوین، بازار ارز‌های دیجیتال در سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ و از همه بیشتر ۲۰۱۹ رونق گرفت و افراد بسیاری سرمایه خود را به این ارز‌ها سپردند.
در ایران نیز همزمان با رونق گرفتن این بازار اولین صرافی‌های ارز دیجیتال، مانند صرافی ارز دیجیتال ایرانیکارت، راه‌اندازی شدند تا افراد بتوانند به معاملات ارز‌های دیجیتال و سرمایه‌گذاری بپردازند و سود کسب کنند. هم اکنون بیش از هزاران پروژه و ارز دیجیتال مختلف در بازار وجود دارد که در صد‌ها صرافی مختلف قابل معامله هستند. لازم به ذکر است که در کشور ایران هنوز قانون خاصی برای معامله و سرمایه‌گذاری در ارز‌های دیجیتال وجود ندارد.
تاریخچه معاملات دلار در ایران به پیش از انقلاب اسلامی باز می‌گردد. در آن زمان، معاملات دلار در بازار سیاه انجام می‌شد و قیمت آن تحت تاثیر عواملی مانند وضعیت اقتصادی، قیمت نفت و روابط ایران با سایر کشور‌ها قرار داشت. پس از انقلاب اسلامی، دولت تلاش کرد تا بازار دلار را به صورت رسمی و تحت کنترل خود درآورد. در سال ۱۳۶۱، بانک مرکزی ایران سامانه سنا را برای تعیین نرخ رسمی دلار راه‌اندازی کرد.
در دهه ۱۳۷۰، همزمان با رشد اقتصادی ایران، بازار دلار نیز رونق گرفت و قیمت آن نیز با افزایش قابل توجهی روبه‌رو شد. بازار دلار از آن زمان تاکنون رشد خود را حفظ کرده است و اکنون در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی، یکی از اصلی‌ترین روش‌های افراد برای حفظ ارزش سرمایه به‌شمار می‌رود.
مقایسه بازدهی بورس، طلا و دلار در ایران کمی پیچیده است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. بازه زمانی، ریسک سرمایه‌گذاری و تأثیر عوامل اقتصادی و سیاسی برخی از مهم‌ترین عامل‌هایی هستند که باید در این مقایسه در نظر گرفته شوند. بنابراین، در ادامه ما به مقایسه بازدهی ۱۰ ساله بورس، ارز دیجیتال و دلار می‌پردازیم تا در نهایت بتوانیم بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری را پیدا کنیم.
مجموع عملکرد بورس ایران در ده سال اخیر مثبت بوده است. در این مدت، شاخص کل بازار بورس اوراق بهادار ۳۰۰۰ درصد افزایش یافته و بورس ایران یکی از پررونق‌ترین بورس‌های خاورمیانه به‌شمار می‌رود.
از سال ۱۳۹۰ بازار بورس روند صعودی را در پیش گرفت و به خاطر عواملی مانند برجام و شرایط اقتصادی و اتفاقات سیاسی، افراد زیادی تمایل داشتند تا برای حفظ ارزش سرمایه دارایی خود را به اوراق بهادار تبدیل کنند. این موضوع باعث شد تا بورس هر سال شاخص مثبتی را ثبت کند.
اما در سال ۱۳۹۹، به‌طور دقیق‌تر از مرداد این سال، بازار اوراق بهادار با رکود و یا حتی می‌توان گفت سقوط شدیدی مواجه شد و دارایی سرمایه‌داران زیادی از بین رفت. پس از این سقوط بازار مدتی را به حالت خنثی گذراند تا این که در نهایت از حوالی اردیبهشت ۱۴۰۰ بار دیگر روند صعودی را در پیش گرفت. بورس تا به امروز، هرچند با شیب ملایم، به روند مثبت خود ادامه داده است.
در میان بازار‌های سرمایه‌گذاری، شاید کمتر بازاری را بتوان پیدا کرد که در ده سال اخیر به اندازه ارز‌های دیجیتال عملکرد خوبی داشته باشد. برای مثال، بیت کوین که بزرگترین ارز دیجیتال موجود در جهان است توانسته در این ده سال به تنهایی حدود ۲۰۰۰۰۰% رشد داشته باشد. این ارز دیجیتال هنگام راه‌اندازی $۰.۰۳ قیمت داشت و اکنون بیش از ۴۰ هزار دلار ارزش دارد.
در واقع، هرچه از زمان راه‌اندازی بازار ارز‌های دیجیتال به جلو می‌آییم، با افزایش پذیرش و کاربرد‌های این کلاس از دارایی‌ها، تقاضا و قیمت آن‌ها افزایش است. این بازار از ابتدا تا سال ۲۰۱۸ که با ریزش شدیدی روبه‌رو شد، روندی صعودی داشته و از ۲۰۱۸ تاکنون نیز پس از گذراندن یک دوره کم نوسان، همچنان رشدی مثبت دارد.
بازدهی دلار در ده سال اخیر در ایران، به طور کلی مثبت بوده است و قیمت دلار در بازار آزاد ایران در این مدت، بیش از ۱۰۰۰ درصد افزایش داشته است.
قیمت دلار در سال ۱۳۹۱، در بازار آزاد حدود ۱۲۰۰ هزار تومان بود اما پس از رویداد‌های سیاسی و تحریم‌های جهانی که شروع آن در سال ۱۳۹۷ بود رشد بازار دلار شدت گرفت. در سال ۱۴۰۰، قیمت دلار به بیش از ۳۰ هزار تومان رسید و با ادامه این رشد، اکنون دلار در حدود ۵۰ هزار تومان معامله می‌شود. تحریم‌های بین‌المللی، سیاست‌های اقتصادی دولت و حتی قیمت نفت، عواملی هستند که باعث رشد قیمت دلار در ایران در ده سال اخیر شده‌اند.
بازار‌های سرمایه‌گذاری مختلف و پرطرفدار مانند ارز‌های دیجیتال، دلار، طلا و بورس اگرچه هر کدام سود‌های بسیار خوبی به سرمایه‌داران می‌دهند اما با خطرات و ریسک‌هایی همراه هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند. از میان سه بازاری که در این مقاله مورد بحث ما بود، بازار دلار به نسبت دو بازار دیگر ریسک کمتری دارد اما این موضوع نیز می‌تواند تحت تاثیر عواملی مانند تورم قرار گیرد.
در رتبه دوم از طبقه‌بندی ریسک‌ها، بازار بورس ریسک سرمایه‌گذاری متوسطی دارد و می‌توان با دانش و برنامه‌ریزی عملکرد خوبی در این بازار داشت.
در نهایت، بازار ارز‌های دیجیتال در طبقه سرمایه‌گذاری‌های پرریسک قرار می‌گیرد که در کنار این خطر بالا، می‌تواند سود‌های قابل توجهی را نیز ارائه دهد. به طور کلی، از آنجا که هیچ فردی نمی‌تواند بازار‌های مالی را با قطعیت ۱۰۰درصدی پیش‌بینی کند، سرمایه‌گذاران باید همواره آگاهانه عمل کنند و بدون دانش و برنامه‌ریزی اقدام به سرمایه‌گذاری نکنند.
انتخاب بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری بدون شک یک تصمیم شخصی است که به ترجیحات و شرایط افراد باز می‌گردد. اگر شما از افراد کم صبر هستید که حاضرید ریسک را به جان بخرید و سود زیادی را در مدت کم به دست‌آورید، احتمالاً سرمایه‌گذاری در بازار ارز‌های دیجیتال می‌تواند خواسته شما را برآورده کند. اما اگر کسی هستید که هدفتان از سرمایه‌گذاری حفظ ارزش دارایی و در عین حال سود بلند مدت است، خرید دلار می‌تواند انتخاب خوبی باشد.
در هر حال، سرمایه‌گذاری اگرچه از دور بسیار ساده به نظر می‌رسد، اما عملی است که اگر بدون دانش و برنامه‌ریزی به سراغ آن بروید ضرر خواهید کرد. در تمامی این بازارها، مدیریت ریسک و سرمایه، وظیفه بسیار مهمی است که به عهده شما قرار دارد و باید این توانایی را داشته باشید که در شرایط حساس بازار تصمیمات منطقی و درست بگیرید.
سرمایه‌گذاری در ایران اکنون نه یک انتخاب بلکه به یک باید تبدیل شده است. بورس، طلا، دلار و ارز‌های دیجیتال جزو محبوب‌ترین بازار‌هایی هستند که ایرانیان برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند و هر کدام شرایط و بازده مختلفی دارند. در مقایسه بازدهی ۱۰ ساله بورس، ارز دیجیتال و دلار خواندیم که بورس در ده سال اخیر ۳۰۰۰ درصد، ارز‌های دیجیتال بیش از ۲۰۰۰۰۰ درصد و دلار نیز حدود ۱۰۰۰ درصد رشد داشته‌اند. علاوه بر این دلار جزو کم ریسک‌ترین، بورس با ریسک متوسط و ارز‌های دیجیتال از پرریسک‌ترین نوع سرمایه‌گذاری است. اما در مجموع این که کدام بازار برای سرمایه‌گذاری بهتر است صد در صد به شخص شما و شرایط باز می‌گردد.
