بازار بورس یک بازار مالی و تخصصی است و فعالیت مستقیم در آن نیاز به کسب تجربه و دانش تخصصی دارد. با توجه به اینکه بازار بورس دارای نوسان است، ریسک افت دارایی در آن وجود دارد. اما، برای سرمایه‌گذاری در بورس از طریق صندوقهای سرمایه‌گذاری نیازی به دانش تخصصی نیست. صندوق‌ها امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس را فراهم می‌کنند. هر صندوق توسط تیمی از متخصصان بازارهای مالی مدیریت می‌شود. این افراد دارای تجربه بالایی بوده و به پشتوانه فعالیت در بازار سرمایه، با روش‌های بهینه مدیریت دارایی آشنا هستند. در بازار بورس انواع صندوق‌ها متناسب با ریسک‌‌پذیری و مدت‌زمان سرمایه‌گذاری وجود دارد. از انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری، می‌توان به سهامی، مختلط، با درآمد ثابت، کالایی، بخشی و … اشاره کرد.
صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟
صندوق سرمایه‌گذاری یک نهاد مالی است که با جمع کردن وجوه افرادی که قصد سرمایه‌گذاری دارند، یک سبد متنوع از ابزارهای سرمایه‌گذاری مثل سهام، اوراق درآمد ثابت، گواهی سپرده کالایی و … را تشکیل داده و توسط افراد حرفه‌ای (مدیران سرمایه‌گذاری) در جهت کسب بازدهی مناسب، مدیریت می‌شود.
صندوق سهامی
صندوقهای سهامی یکی از اولین صندوقهای سرمایه‌گذاری در بازارهای بورس دنیا هستند. این صندوق‌ها برای اولین بار در سال ۱۳۸۷ وارد بازار بورس در ایران شدند. حداقل ۷۰ درصد از ترکیب دارایی یک صندوق سهامی را باید سهام و حق تقدم تشکیل داده و به‌میزان ۳۰ درصد نیز، می‌توان از سایر اوراق مثل درآمد ثابت، گواهی سپرده کالایی، قراردادهای آتی و اختیار معامله و … استفاده کرد. در حال حاضر، بیش از ۱۰۰ صندوق سرمایه گذاری سهامی در بازار بورس وجود دارد و نقش مهمی در سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و حرفه‌ای در سهام را ایفا می‌کنند. بهتر است برای انتخاب یک یا چند صندوق مناسب، عواملی همچون بازدهی در سال‌های اخیر، تعداد سرمایه‌گذاران، میزان ارزش خالص دارایی‌ها (NAV)، ضریب بتا و ضریب آلفا هر صندوق را بررسی و مقایسه کرد.
نقش صندوقهای سهامی در سبد دارایی
اغلب گفته می‌شود یک پرتفوی سرمایه‌گذاری باید ترکیبی از انواع کلاس‌های دارایی مثل سهام، طلا، اوراق با درآمد ثابت و … باشد. امروزه ابزارهای نوینی مثل صندوقهای سرمایه‌گذاری کار تنوع‌بخشی به سبدهای دارایی را راحت کرده است. با استفاده از صندوق‌ها می‌توان در روندهای مختلف بازار، ریسک و بازده را مدیریت کرد.
همانطور که اشاره شد، سبد دارایی یک صندوق سهامی می‌تواند ترکیب مناسبی از سهام صنایع مختلف باشد. با توجه به‌اینکه پرتفوی صندوق‌ها توسط افراد حرفه‌ای و مجرب سرمایه‌گذاری مدیریت می‌شود، استراتژی‌های سرمایه‌گذاری در صندوق می‌تواند با توجه به شرایط بازار کاملا متفاوت باشد. به طور مثال در دوره‌هایی که بازار در روند صعودی قرار دارد معمولا عمده دارایی‌های صندوق در سهام، حق تقدم و خرید اختیار معامله قرار گرفته می‌شود. در چنین شرایطی بخش کم‌تری از دارایی‌ها به اوراق با درآمد ثابت و گواهی سپرده کالایی مثل طلا و زعفران اختصاص داده می‌شود. نکته مهمی که باید در رابطه با صندوق‌ها اشاره شود، وجود یک تیم تحلیل‌گر در هر صندوق است. وظیفه تحلیل‌گران بررسی شرایط بازار و در بخش کلان‌تر وضعیت کلی اقتصاد و شناسایی ریسک‌‌ها و فرصت‌ها است. در نتیجه، صندوقهای سهامی در دوره‌هایی که بازار بورس روند نزولی دارد، می‌توانند مقدار سهام و حق تقدم خود را تا میزانی که امکان‌پذیر است کاهش داده و برای مدیریت ریسک از اوراق با درآمد ثابت و گواهی سپرده کالایی و سایر اوراق استفاده کنند.
انواع صندوقهای سهامی
صندوقهای سهامی در دو نوع قابل معامله (ETF) و مبتنی بر صدور و ابطال در بازار بورس خرید و فروش می‌شوند.
صندوق سهامی ETF
واحدهای این صندوق‌ها در بازار بورس خرید و فروش شده و می‌توان آن‌ها را مثل سهام در لحظه خرید و فروش کرد. بیش‌تر این نوع از صندوق‌ها به دلیل وجود بازارگردان از قابلیت نقدشوندگی مناسبی برخوردار هستند. همچنین، سرعت نقدشوندگی در صندوق های قابل معامله بالا است و امکان تبدیل آن‌ها به سایر دارایی‌ها مثل سهام، بلافاصله پس از فروش امکان‌پذیر است. یکی از صندوقهای سهامی قابل معامله که در سال‌های گذشته بازدهی مناسبی را برای سرمایه‌گذاران کسب کرده، صندوق اطلس است.
این صندوق از سال ۱۳۹۲ وارد بازار بورس شده و به عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین صندوقهای سهامی در بین سرمایه‌گذاران و فعالان بازار سرمایه محسوب می‌شود.
تفاوت صندوقهای سهامی با سایر صندوق‌ها
تفاوت عمده صندوقهای سهامی با انواع دیگر صندوق‌ها در اهداف این صندوق‌ها است. با توجه به‌اینکه صندوقهای سهامی دارای مدیریت فعال هستند، هدف اصلی آن‌ها کسب بازدهی بالاتر نسبت به شاخص کل بورس است. بنابراین، توصیه می‌شود صندوق‌هایی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرد که در دوره‌های مختلف رشد و رکود بازار، عملکرد مناسبی را از خود به‌جای گذاشته باشند. همچنین، پیشنهاد می‌شود برای انتخاب سبدی مناسب از صندوق‌ها، از مشاوران سرمایه‌گذاری فعال در نهادهای معتبر مالی به منظور سرمایه‌گذاری هدفمند‌تر استفاده کرد.
