این روزها «قرارداد اختیار معامله» یا Option یک واژه‌ی آشنا برای فعالان بازار سرمایه است اما به عقیده بسیاری دارای مفهومی گنگ و پیچیده است. با توجه به این‌که اختیار معامله در بورس از جمله ابزارهای نوین مالی است، بسیاری از سرمایه‌گذاران هنوز با مفاهیم و مکانیزم‌های آن آشنا نیستند و به دلیل عدم دانش کافی، فرصت کسب سود در این بازار را از دست می‌دهند یا بدون آگاهی اقدام به خرید و فروش می‌کنند و زیان بزرگی را متحمل می‌شوند. در ادامه مطلب تلاش می‌کنیم به زبان ساده نکات مهمی را که برای سرمایه‌گذاری در این حوزه مورد نیاز است، بیان کنیم.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
همه‌ی ما بخشی از حقوق ماهانه خود را تحت عنوان بیمه تکمیلی پرداخت می‌کنیم و با بیمه‌گذار قرارداد می‌بندیم که اگر در آینده دچار بیماری شدیم، تمام یا بخشی از هزینه‌های درمان توسط بیمه‌گذار پرداخت شود. در واقع با این پرداخت ماهانه حق استفاده از یک خدمت خاص را در آینده برای خود حفظ می‌کنیم. این یک مثال معروف برای توضیح مفهوم اختیار معامله است.
اختیار معامله (Option) یک قرارداد دوطرفه بین خریدار و فروشنده آن است. در این ابزار، شخص خریدار با پرداخت مبلغی تحت عنوان «پریمیوم» از این حق (نه الزام و تعهد) برخوردار می‌شود که دارایی (عموما سهام) مندرج در قرارداد را در تاریخ معینی با قیمت مشخصی خریداری کند یا به فروش برساند و در مقابل فروشنده قرارداد با دریافت این پریمیوم، ملزم است که تابع تصمیم خریدار باشد.
به صورت کلی اختیار معامله در دسته اوراق مشتقه قرار می‌گیرند، به این معنی که به خودی خود ارزشی ندارند و ارزش آن‌ها از یک دارایی ثانویه مانند کالا یا سهام مشتق می‌شود. با این توضیح اختیار معامله با توجه به دارایی پایه خود دارای دو دسته است:
انواع قراردادهای اختیار معامله و حالت‌های ممکن به چه صورتی هستند؟
به صورت کلی دو نوع قرارداد اختیار معامله وجود دارد:
هرکدام از این دو نوع قرارداد، قابلیت خرید و فروش دارند. بنابراین در مجموع چهار حالت یا موقعیت متصور است:
سود و زیان قراردادهای اختیار به چه صورتی محاسبه می‌شود؟
سوالی که ممکن است برای شما پیش آمده باشد این است که در چه حالتی سود خواهیم کرد و در چه وضعیتی متضرر خواهیم شد؟ در پاسخ باید گفت که ملاک کسب سود در قراردادهای اختیار معامله، پیش‌بینی صحیح قیمت آینده یک سهم است. بنابر این دو حالت متصور است:
در این حالت می‌توانید با خرید «اختیار خرید» یا فروش «اختیار فروش» آن سهم سود کنید.
در این صورت می‌توانید با فروش «اختیار خرید» و همچنین خرید «اختیار فروش» سود کنید.
میزان این سود و زیان چقدر خواهد بود؟
زمانی که شما یک قرارداد را خریداری می‌کنید اگر پیش‌بینی شما از قیمت سهم در آینده درست باشد، بسته به میزان افزایش یا کاهش قیمت سهم، سود شما می‌تواند نامحدود باشد اما اگر پیش‌بینی شما صحیح نباشد فقط همان مبلغی را که به عنوان پریمیوم یا هزینه معامله پرداخت کردید، متحمل زیان می‌شوید.
از طرف دیگر زمانی که یک قرارداد را به فروش می‌رسانید اگر پیش‌بینی شما از قیمت آتی سهم درست باشد فقط به اندازه همان پریمیومی که دریافت کرده‌اید سود می‌کنید اما اگر پیش‌بینی شما نادرست باشد زیانتان نامحدود خواهد بود.
یک قرارداد اختیار معامله با چه مواردی مشخص می‌شود؟
در زمان انعقاد قرارداد بین خریدار و فروشنده موارد زیر باید مشخص شوند:
قراردادهای اختیار معامله چه تفاوتی با قراردادهای آتی دارند؟
اصلی‌ترین تفاوت اختیار معامله با قرارداد آتی، به مفهوم الزام و تعهد مربوط است. در اختیار هیچ الزام و تعهدی برای خریدار وجود ندارد و تنها فروشنده است که باید طبق تصمیم خریدار به مفاد قرارداد متعهد باشد. اما در قراردادهای آتی یک الزام و تعهد دوطرفه وجود دارد و خریدار و فروشنده ملزم هستند که در تاریخ سررسید دارایی، خرید و فروش کنند.
