چالش‌های صنعت کارگزاری چیست؟

به گزارش نبض بورس به نقل از روابط عمومی کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار، محمدرضا دهقانی احمدآباد، دبیر کل کانون کارگزاران در مصاحبه تصویری برنامه شمارش معکوس که به صورت زنده از سایت «فردای اقتصاد» پخش شد، در خصوص مهمترین چالش‌های صنعت کارگزاری گفت: وجه تمایز بسیار جدی که در صنعت کارگزاری وجود دارد، موضوع «تنوع درآمدی» شرکت‌های کارگزاری در ایران نسبت به دنیا است. بنابر مطالعات تطبیقی موجود از بازارهای توسعه‌یافته، شاید صنعت کارگزاری در ایران جزو معدود نمونه‌هایی باشد که وابستگی بسیار شدید به کارمزد معاملات دارد. از طرفی، کارمزد معاملات هم نقش اساسی در کارایی بازار ایفا می‌کند؛ به طوری که بخش مهمی از کارایی بازار، مربوط به کارایی عملیاتی است که شاخصه اصلی آن هم هزینه معاملات به شمار می‌آید. در نظر داشته باشید هر چقدر این هزینه معاملاتی بیشتر باشد، کارایی عملیاتی کمتر است، موضوعی که در نهایت به عدم نقدشوندگی منجر می‌شود.

جایگاه صنعت کارگزاری

دبیر کل کانون کارگزاران ادامه داد: اکنون در بازار سرمایه ایران تعداد ۱۰8 شرکت کارگزاری وجود دارد که احتمالا چند شرکت دیگر هم در آینده به این جمع اضافه می‌شوند. با توجه به حجم معاملات و حجم کل بازار بورس در مقایسه با بازار بورس کشورهای همسایه و کشورهای پیشرفته دنیا، می‌توان گفت یکی از کشورهایی هستیم که به نسبت ارزش معاملات و ارزش کل بازار، بالاترین سرانه تعداد کارگزار را داشته و در این حوزه رقابت داریم. به طور مثال در کشور ترکیه، ارزش بورس و ارزش معاملاتش به مراتب بیشتر از ما است، اما تعداد کارگزارانش حدود ۷۰ شرکت است، اما چون منبع درآمد دیگری ندارند، در نهایت وابسته به کارمزد معاملات بوده و کارمزد معاملات هم از نظر منطقی نمی‌تواند از هزینه‌های عملیاتی صنعت کمتر باشد، رقابت موجود در صنعت موجب کاهش کارمزد معاملات نخواهد شد.

نقدی بر مدل کسب و کار کارگزاران

او در نهایت به ارائه راهکار در خصوص بهبود شرایط صنعت کارگزاری گفت: به نظر می‌رسد، باید مدل کسب و کاری به غیر از کارمزد تعریف شود تا بتوان هزینه‌های این صنعت را پوشش داد. طی ۱۲ سال گذشته مدل کسب و کاری که کارگزاران از ابتدا داشتند دستخوش تغییر شده، به طوری که بخشی از فعالیت‌هایشان به شرکت‌ها و نهادهای مالی دیگر محول شده تا پیش از این شرکت‌های کارگزاری، وظیفه سبدگردانی و کار مشاور سرمایه‌گذاری، مشاور عرضه و پذیرش و مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری را انجام می‌دادند، فعالیت‌هایی که به مرور از کارگزاری‌ها جدا شد.

دهقانی احمدآباد در پایان تاکید کرد: با بررسی کشور ترکیه، مشاهده می‌شود که بخش زیادی از درآمد شرکت‌های کارگزاری به فعالیت‌های ناشی از بازارگردانی است. بازارگردان خرید و فروش را انجام می‌دهد و از شکافی که در قیمت خرید و فروشی که به بازار پیشنهاد می‌دهد، درآمد قابل ملاحظه‌ای از این محل کسب می‌کند. این معنی با مفهوم بازارگردانی که اکنون در بازار ما در حال انجام است، متفاوت است.

مشکلات اقتصادی و معیشت

او در خصوص مشکلات اقتصادی و نواسانات ارز تصریح کرد: این روزها درک مشکلات اقتصادی نیاز به دانش و سواد اقتصادی ندارد. نرخ تورم، هزینه‌ها، درآمد خانوارها با هم تناسب ندارند و اگر شرایط به همین روال پیش رود با کمبود عرضه کالاها مواجه خواهیم شد. به ‌عنوان مثال در شرایط پرتلاطم چند هفته اخیر عرضه کالاهای کامپیوتری و الکترونیکی به شدت کاهش یافته است. بنابراین اگر شرایط به همین منوال ادامه پیدا کند دچار کمبود برخی کالاها خواهیم شد که کیفیت و رفاه زندگی هر ایرانی را متاثر خواهد کرد.

اثر راهکارهای تعزیراتی در برابر کارشکنی، اخلال‌گران

دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار درباره راه‌حل‌های تعزیراتی موثر بر مشکلات ایجاد شده توسط کارشکنان گفت: احتمال اخلال توسط سوء استفاده‌گران داخلی را نمی توان انکار کرد، اما موضوع این است که راهکار چیست؟ زیرا این مشکلات در گذشته وجود داشته است.

محمدرضا دهقانی افزود: طی این مدت راه‌حل‌های تعزیراتی به شکل موجود را تجربه کرده‌ایم که به نظر مفید واقع نشد. از نظر من کنترل عوامل بنیادی از ورود اخلال‌گرانی که فکر می‌کنیم تاثیر عمده را بر اقتصاد دارند، جلوگیری می‌کند. دامن زدن به چنین مسائلی که تکراری هم هستند، ما را از ریشه‌های اصلی مساله دور  و مشکلات را بغرنج‌تر می‌کند. مشکلات مطرح شده انکار ناپذیر است.؛ برای حل این مشکلات باید به ریشه‌های آن رجوع کنیم.

ضعف در تولید، ریشه مشکلات

او با اشاره به آسیب‌های بخش تولید کشور تصریح کرد: اگر این بخش تقویت شود، همه مشکلات اقتصادی به مرور اصلاح می‌شوند. شیوه‌های موجود کارآمد نیست و باید به دنبال روش‌های جدیدی برای تقویت تولید باشیم. در حال حاضر بدنه اقتصاد ضعیف شده و تولید دیگر نقشی اساسی ندارد. امروز افراد برای 10 سال آینده برنامه‌ سرمایه‌گذاری یا تولید ندارند و همه با نگاه دلالی به دنبال فعالیت هستند تا از بازارهای رقیب عقب نمانند. این فرهنگ اقتصادی نتیجه بهتری درپی نخواهد داشت. تاکنون نیز ورود و تزریق پول نفت این شرایط را مدیریت کرده است، در غیر این صورت شرایط حاضر در دهه‌های زودتری تجربه می‌شد.

تاثیر رفتار کشورهای خارجی بر اقتصاد

دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار در خصوص اثر رفتارهای کشور‌های خارجی و تاثیر آن بر اقتصاد بیان کرد: اگر اقتصاد را مثل یک بدن انسان در نظر بگیریم هر لحظه امکان حمله ویروس و میکروب و باکتری وجود دارد، اگر این بدن سالم باشد یک دوره کوتاه واکنش‌هایی دارد، حال بدن بیماری را در نظر بگیرید که دارای بیماری‌ها زمینه‌ای است، بنابراین حمله ویروس‌ها این بدن را ضعیف‌تر می‌کند. براین اساس، برای حل مشکل باید بدن را تقویت کرد تا خود، ویروس‌ها را شناسایی و از بین ببرد.