به گزارش نبض بورس، حاج اسدالله معرفت معروف به اسدالله خامنه از پایه گذاران سیستم آموزش و پرورش مدرن در ایران که در سال ۱۲۱۷ خورشیدی در خامنه (یکی از شهر‌های استان آذربایجان شرقی) متولد شد.
حاج اسدالله معرفت فردی بی سواد و مکتب ندیده بود، ولی بسیار فرهنگ دوست بود. حاج اسدالله معرفت پس از مشاهده مدرسه‌های جدید در روسیه به این نتیجه رسید که اولین مدارس غیرمکتبی عمومی و رایگان به نام مدرسه معرفت را در ایران تاسیس کند. به تعبیری دیگر او «بیسوادی» بود که پایه گذار «سواد آموزی» نوین در ایران شد.
اولین مدرسه در خامنه توسط حاج اسدالله معرفت در سال ۱۲۷۵ خورشیدی که همزمان با دوره پادشاهی مظفرالدین شاه قاجار بود بنا شد. مدرسه دوم در سال ۱۲۷۷ در شهر مشهد و سومین را در پطروفسکی (یک سکونتگاه مسکونی در روسیه است در استان تامبوف) که در آن زمان جزئی از خاک ایران بود برای فرزندان ایران زمین احداث کرد. در دوره این پادشاه قحطی و نابسامانی کشور سبب شد تا صد‌ها هزار نفر از شهر‌های شمالی کشور، به مناطق مختلف قفقاز شمالی و جنوبی مهاجرت کردند.
همچنین برای دانش آموزان لباس متحدالشکلی با کمربندی مرتسم به عبارت «مدرسه معرفت خامنه» فراهم کرد.
از جمله کار‌های خاصی که در مدارس معرفت انجام می‌شد این بود که آموزگاران شاگرد‌های برتر را با دادن کارت آفرین ترغیب و تشویق می‌کردند. همچنین در مدرسه در کنار درس‌های عادی آموختنی‌های نظامی نیز با کمک تفنگ و فشنگ چوبی داده می‌شد.
تأمین مالی مدارس من جمله هزینه دفتر و کتاب دانش آموزان و حقوق معلم‌ها برعهده حاج اسدالله معرفت بود و او برای استمرار این امور پس از مرگ خود، چند باب مغازه وقف کرد تا با درآمد آن‌ها مدارس همچنان پابرجا و برقرار بمانند.
مدرسه معرفت در سال ۱۳۰۵ خورشیدی با نام نثار و به عنوان یک مدرسه دولتی به کار و فعالیت خود ادامه داد. مکان مدرسه در طول این سال‌ها تغییر نکرد، ولی از سال ۱۳۴۹ خورشیدی مدرسه نوسازی و پس از چند سال مدرسه راهنمائی حاج اسدالله معرفت نام نهاده شد.
اولین آموزگارانی که در مدرسه معرفت مشغول به کار بودند: میرزا حبیب معرفت (اولین مدیر مدرسه)، مشهدی محمدعلی ایمانی نوبر، ملا هاشم وایقانی، میرزا ابراهیم تبریزی و آقا بالا محمودی معلم ورزش.
مدرسه معرفت در فهرست آثار ملی ایران که مجموعه‌ای از آثار تاریخی است به ثبت رسید.
حاج اسدالله معرفت به همراه دو برادر خود علاوه بر احداث چند مدرسه در شهر‌های مختلف ایران، موفق به تاسیس چندین بنیاد عام‌المنفعه در زمینه‌های آموزشی و مسجد در ماخاچ قلعه، دربند و بویناکس از شهر‌های قفقاز شمالی روسیه می‌شوند.
شادروان حاج اسدالله معرفت در سال ۱۲۹۳ شمسی در سن ۷۶ سالگی از این دنیا رخت بربست و به وصیت خودش جسدش به عتبات حمل و در آنجا به خاک سپرده شد.
