به گزارش نبض بورس، مسعود زارع | روز سه شنبه ۱۱ مرداد ماه سال جاری سایت نبض بورس گفتگوی اختصاصی و مفصلی را با دکتر مجید عشقی رئیس سازمان بورس انجام داد. در این مطلب بخش اول این گفتگو منتشر شد.
شاخص کل:
آقای دکتر مجید عشقی: شاخص کل نشان دهنده بازدهی تمام بازیگران بازار نیست. ضمن اینکه شاخص کل هم اکنون شامل سود نقدی نیز هست و این باعث می شود که سودهای نقدی که در سنوات گذشته نیز دریافت شده بود در این شاخص دیده شود. لذا قطعا با تغییرات قیمت الان همخوانی ندارد. به همین خاطر هم شاخص های مختلفی توسط سازمان و شرکت بورس و فرابورس در حال انتشار است که از آن جمله می توان به شاخص قیمت، شاخص هم وزن، شاخص صنایع مختلف و ... اشاره کرد.
ایرادی که هم اکنون وجود دارد این است که شاخص کل که شامل بازده نقدی و قیمت است همواره به عنوان بازدهی بازار در نظر گرفته می شود و توسط مراجع مختلف عنوان می شود. از نظر من این واقعا درست نیست و ما اگر می خواهیم گزارش کامل تری از وضعیت بازار بدهیم حتما باید شاخص های مختلف دیگر هم در نظر گرفته شود. یعنی باید شاخص قیمت، شاخص هموزن و شاخص صنایع عمده بازار را نیز در کنار شاخص کل بیاوریم که این کاملا نشان دهنده وضعیت بازار است.
درباره پیشنهادات جهت بهتر شدن شاخص کل نیز، بررسی های زیادی در این زمینه از گذشته در سازمان انجام شده است. هم اکنون نیز دوباره به مرکز پژوهش ها و شرکت بورس سپرده ایم که بررسی کنند تا بتوانیم درباره این آیتم قیمت پایانی اگر مبنایی داشته باشد اقدام کنیم یا اینکه اصلا یک شاخص جدید منتشر شود.
وقتی در طول زمان تغییرات شاخص زیاد می شود از نظر استفاده از آمارهای مربوط به بازار دچار مشکل می شویم و این آمار اصلا قابل اتکا نمی باشد. در مقاطع زمانی مختلف اگر بخواهیم این شاخص ها را تغییر بدهیم از لحاظ سری های زمانی دچار مشکل خواهیم شد و قابل استفاده در تحقیقات نخواهد بود. اما می توانیم شاخص دیگری را تعریف کنیم که قابل اتکاتر باشد و نشان دهنده حال و روز بهتر بازار باشد.
دامنه نوسان:
آقای دکتر مجید عشقی: برنامه ای که اعلام شده است این است که ما به صورت فصلی تغییرات دامنه نوسان را خواهیم داشت. هم اکنون بررسی ها در این زمینه انجام و نهایی شده است و انشاالله به زودی در این باره تصمیم گیری خواهد شد که در مرحله بعدی در کدام بازارها و به چه شکلی این تغییرات انجام شود تا بتوانیم به تدریج این دامنه نوسان را در کلیت بازار بازتر کنیم که آن نقاط ضعف هایی که در خصوص تشکیل صف وجود داشت از بین برود.
شاید بیشتر از 10 درصد باشد و یا شاید کمتر هم باشد و با توجه به وضعیت تابلوهای مختلف قطعا متفاوت خواهد بود. دوره گذشته در بازار اول و دوم این اتفاق افتاد برای این بار پیشنهاداتی که از بورس و فرابورس آمده است مقداری متفاوت است و باید بررسی و در هیات مدیره تصمیم گیری شود.
نزدیکتر کردن بازار سرمایه به استانداردهای جهانی:
آقای دکتر مجید عشقی: حوزه مشتقات حوزه بسیار مهمی است که در بازار ما مغفول مانده است. به واسطه این فراز و نشیب هایی هم که در تقریبا دو الی سه سال گذشته وجود داشته است، باعث شده است که مشتقات باز هم به فراموشی سپرده شود. اگر بخواهیم بازار طبیعی تری داشته باشیم حتما باید در خصوص مشتقات ابزارهای درستی را معرفی کنیم. یکی از نقاط ضعف ما در حوزه مشتقات که باعث شده است تا این بازار رونق پیدا نکند، بحث سامانه های معاملاتی و از آن مهمتر سامانه مدیریت ریسک ابزارهای مشتقه است. سازمان در این زمینه برنامه دارد. هم اکنون هم در داخل سازمان و هم در شرکت بورس کمیته ای تشکیل شده است که روی این موضوع کار کند. موضوع سامانه ها در حال بررسی است که بتوانیم سامانه های مورد نیاز برای موضوع مدیریت ریسک مشتقات را تهیه کنیم.
همان گونه که می دانید این سامانه ها، سامانه های نسبتا پیچیده ای است. مخصوصا با تعداد زیاد سرمایه گذاران مستقیمی که هم اکنون داریم، نیازمند سامانه های برخط و متمرکزی هستیم. از یک سو هم شرکت های کارگزاری و نهادهای مالی ما باید سامانه های متناسب با این موضوع را توسعه دهند.
از این جهت اگر کارها به درستی پیش رود، موضوع ابزارهای مشتقه، اختیار خرید و قراردادهای آتی را خواهیم داشت که بتواند به روان تر شدن معاملات خود سهام هم کمک کند.
عرضه اولیه:
آقای دکتر مجید عشقی: یکی از حوزه های فعالیت شرکت های بورس و فرابورس در همین زمینه است. با توجه به نامگذاری امسال هم، ما اقداماتی را در حوزه شرکت های دانش بنیان و یا شرکت های مبتنی بر دانش که در اقتصاد دیجیتال و یا شرکت هایی که در سایر حوزه های فناوری کار می کنند، شروع کرده ایم. همایشی در شرکت بورس برگزار شد و از شرکت هایی که در این زمینه ها کار می کنند دعوت شد.
کمیته ای را در خود سازمان تشکیل داده ایم و مواردی را احصا کردیم که حضور این شرکت ها در بازار سرمایه بیشتر شود. البته این که می گویم حضورشان بیشتر شود تنها بحث پذیرش نیست. عرضه اولیه یکی از حوزه هایی است که شرکت ها وارد می شوند و تامین مالی می کنند. در عرضه اولیه به روش سنتی هم، سهامدار در حال تامین مالی است. سایر حوزه هایی که شرکت ها می توانند از بازار سرمایه استفاده کنند، موضوعاتی است که در حوزه تامین مالی وجود دارد. در خصوص گرفتن مشاوره ها از نهادهای مالی مثل شرکت های تامین سرمایه و شرکت های مشاوره سرمایه گذاری که در این زمینه نیز به نظرم یک غفلت سیستماتیکی وجود دارد کمک بگیرند.
بازار سرمایه تنها برای معاملات ثانویه نیست. نهادهای مالی موجود در بازار سرمایه تنها برای این نیست که یک نفر را در بازار سهام بیاورند که سهام خرید و فروش کند. شرکت های مشاوره سرمایه گذاری و شرکت های تامین سرمایه ما با توجه به دارا بودن مجوزها، باید به شرکت ها در ابعاد مختلف کمک کنند. مثلا در حوزه ای که مربوط به مالی شرکتی است، استفاده از منابع مختلف در شرکت ها، تامین مالی، استفاده از ابزارهای جدیدی مثل تامین مالی جمعی و سایر ابزارهایی که در حال تعریف هستند، شرکت ها می توانند از این ابزارهای بازار سرمایه استفاده کنند. در کمیته دانش بنیان که سعی کردیم تمام نهادهایی که در این زمینه فعال هستند از جمله معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری، صندوق نوآوری و شکوفایی، وزارت اقتصاد، بورس، فرابورس حضور داشته باشند تا از تصمیماتی که در این کمیته گرفته می شود برای روان کردن این جریان سرمایه گذاری در شرکت های دانش بنیان استفاده کنیم.
این موضوع برای کل شرکت ها هم قابل انجام است و برنامه ریزی این است که از طریق بورس و فرابورس و حتی خود سازمان این آشنایی و این آموزش به شرکت ها داده شود که از این ابزارها هم استفاده کنند. بنابراین فقط موضوع پذیرش و عرضه اولیه مطرح نیست.
سهام عدالت:
آقای دکتر مجید عشقی: فرآیندی در سهام عدالت تاکنون طی شده است که این فرآیند در بخش هایی با مشکلات جدی مواجه است. در اوج بازار سال 99 تصمیمی گرفته شد که اجازه داده شود سهام عدالت فروخته شود. عده کمی سهام عدالت خود را فروختند. بعد بازار حالت نزولی پیدا کرد این فروش سهام عدالت متوقف شد.
حجم سهام عدالت بالاست و هم اکنون سهام عدالت ده درصد بازار را در بر می گیرد. از یک سو هم وقتی موضوع آزادسازی سهام عدالت مطرح شد فرمان مقام معظم رهبری این بود که به نحوی پیش برویم که مردم این سهام را نگهداری کنند و از منافع بلندمدت آن استفاده کنند. از سوی دیگر هم همه کارشناسان می دانند که اگر قرار بر آزادسازی سهام عدالت باشد و همه بتوانند راحت این سهام را بفروشند با در نظر گرفتن مشکلات اقتصادی که وجود دارد و مسائلی که مردم بالاخره با آن درگیر هستند، بخش قابل توجهی ممکن است که تصمیم به فروش این سهام بگیرند و برآوردها هم این است که یک حجم فروش سنگینی از این سمت خواهد آمد. این حجم فروش سنگین با بازار چه خواهد کرد؟ خود این موضوع ارزش سهام عدالت را به شدت کاهش می دهد. لذا از نظر کارشناسی ما معتقدیم فروش سهام عدالت به این شکل قطعا هم به ضرر خود سهامداران عدالت خواهد بود و هم به ضرر کلیت بازار و اقتصاد است و این شرکت ها را با چالش جدی مواجه خواهد کرد.
پیشنهاد ما به شورا این بوده است که ما درباره فروش سهام عدالت تصمیم جدیدی بگیریم. سهامداران را به فروش سهام عدالت تشویق نکنیم چرا که این فروش باعث از بین رفتن سهام عدالت خواهد شد.
می دانیم که این شرکت ها، شرکت های با پتانسیل های بالایی هستند و سود خوبی می دهند. سال گذشته سودی که پرداخت شد بالاتر از ارزش اسمی خود آن سهم بود و امسال هم این سود افزایش پیدا خواهد کرد. ما معتقدیم که سهام عدالت باید بماند و از محل سود آن یک بخشی به مردم پرداخت شود و بخش دیگر سرمایه گذاری شود و باعث افزایش تشکیل سرمایه در استان ها شود و به توسعه استان کمک کند. این نیازمند یک تصمیم جدی است که ما درخصوص فروش سهام عدالت بگیریم.
لذا از نظر کارشناسی پیشنهاد ما نگهداری این سهام است و اینکه مردم این سهام را بفروشند و خارج شوند هم به ضرر خود سهامداران است و هم به ضرر شرکت ها است.
در این زمینه پیشنهادی آماده شده است که در شورای عالی بورس تصمیم گیری خواهد شد که این فروش به صورت کلی مطرح نشود و ما به نحو دیگری بتوانیم منافع این سهام عدالت را به سهامداران آن ها برسانیم.
در مورد شرکت های سرمایه گذاری استانی هم مجامع این شرکت ها باید سریعتر برگزار شود. ما به زودی بحث فراخوان ثبت نام از کاندیداهای عضویت در هیات مدیره های سرمایه گذاری استانی را منتشر خواهیم کرد. ثبت نام و تایید صلاحیت انجام شود و مجامع شرکت های سرمایه گذاری استانی برگزار شود و بعد از آن هم انتخابات کانون سهام عدالت را خواهیم داشت و این کانون با توجه به مصوبات شورای عالی بورس کل فرآیند را در اختیار خواهد گرفت.
البته همین الان هم بخش عمده ای از کارها به نحوی سپرده شده است و مجامع شرکت های سرمایه پذیر و انتخاب اعضای هیات مدیره شرکت های سرمایه پذیر بر اساس دستورالعملی که در شورا تصویب شد و آن ساز و کاری که دیده شد با مشارکت حداکثری کانون در حال انجام است.
شاید نتوان زمان را به صورت دقیق گفت چرا که ممکن است عوامل متعددی باعث طولانی تر شدن زمان بازگشایی شود ولی طبیعتا ما حداقل دو الی سه ماه زمان برای تایید صلاحیت این اعضا نیاز داریم و برگزاری مجامع شرکت های سرمایه گذاری استانی نیاز داریم تا بعد نماد برای بازگشایی آماده شود.
پایان قسمت اول
ضرورت دارد شاخص کل سریع تر اصلاح شود. بنظر من شاخص کل باید شاخص قیمت پایانی باشد. سود نباید در شاخص کل محاسبه شود.
در تقسیم سود هم باید اصلاح انجام شود و این متاسفانه در پرسش کارشناس محترم نیامده بود. تقسیم سود در بسیاری از شرکت ها رقت انگیز است. و این علاوه بر بی اعتمادی و فرار سرمایه و مشارکت ضعیف سبب سر خوردگی سرمایه گذاران از سازمان بورس و بسیاری شائبه زیر ورو کشیدن دست اندکاران شده است.