بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در ادامه اقدامات خود در راستای اصلاح قانون صدور چک، طرح قانونی مسدود کردن وجوه صادرکننده چک برگشتی به اندازه کسری مبلغ چک در حساب های بانکی را عملیاتی کرد که این قانون در تاریخ 7 خرداد 1401 نیز در بانک رفاه کارگران ایران عملیاتی و قابل اجرا شده است.
به موجب این قانون، بند (ب) ماده 5 مکرر قانون صدور چک، سامانه مسدودسازی موجودی حساب صادرکنندگان چک برگشتی با حروف اختصاری "محچک " در بانک رفاه کارگران راه اندازی شده است که در صورت عدم تأمین مبلغ چک در همان بانک، حساب‌های فرد صادرکننده چک در سایر بانک‌ها و موسسات اعتباری به میزان مبلغ کسری چک از طریق سامانه مذکور مسدود می‌شود.
مشتریان به منظور آگاهی از مبالغ مسدود شده حساب ها بابت چک برگشتی، می توانند به بخش پانوشت تارنمای بانک مرکزی به نشانی www.cbi.ir، مراجعه و از بخش "استعلام مبالغ مسدود شده حساب ها بابت چک برگشتی" با وارد کردن اقلام اطلاعاتی شامل: کدملی یا شماره تلفن همراه صاحب حساب/ امضاکننده/ ذینفع، از دو شیوه «اطلاعات چک» و «کدرهگیری چک برگشتی» نسبت به استعلام مبالغ مسدود شده حساب ها بابت چک برگشتی اقدام کنند.
در ادامه به ارائه اطلاعاتی در خصوص این قانون می پردازیم که بانک مرکزی در جهت رفع ابهامات احتمالی مشتریان منتشر کرده است. در این توضیحات آمده است:
* در صورت کسری موجودی حساب جاری صادرکننده چک نزد بانک، مبلغ مورد نظر از سایر حساب های شخص در همان بانک به ترتيب اولويت از حساب قرض الحسنه پس انداز، حساب سرمايه گذاري کوتاه مدت و حساب سرمايه گذاري بلندمدت برداشت شده و به ذینفع چک پرداخت می شود.
برای مثال اگر شخصی چکی به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال صادر کرده باشد و در حساب جاری خود در بانک A به اندازه مبلغ چک موجودی نداشته باشد بانک مجاز است از سایر حساب های ایشان در همان بانک A برداشت کرده و موجودی چک را تامین کند. همچنین اگر مجموع موجودی حساب های شخص صادرکننده چک در بانک A به میزان 60 میلیون ریال باشد بانک باید مبلغ 60 میلیون ریال را برداشت کرده و به ذینفع چک تحویل نماید. بانک A برای باقی 40 میلیون ریال گواهينامه عدم پرداخت صادر می کند.
* در قانون جدید چک، پس از صدور گواهینامه عدم پرداخت و ثبت در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانک ها و مؤسسات اعتباری اطلاع می دهد. پس از گذشت 24ساعت، تمام بانک ها و مؤسسات اعتباری حسب مورد مکلفند تا زمانی که از چک برگشتی رفع سوء اثر نشده است، محدودیت های زیر را نسبت به صاحب حساب و امضاکننده چک برگشتی اعمال کنند:
الف. عدم امکان افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید؛ حتی صدور المثنی/ تمدید تاریخ اعتبار کارت/ کارت اعتباری و تسهیلات خرد؛
ب. مسدود شدن وجوه تمام حساب ها و کارت های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک ها یا مؤسسات اعتباری موجود است به میزان کسری مبلغ چک؛ در این زمینه اولویت مسدود شدن حساب ها با بانک ها و موسسات اعتباری خواهد بود که مجموع موجودی حساب های سپرده متناظر (ریالی یا ارزی) صادرکننده چک نزد آن ها بالاترین رقم باشد. درخصوص نحوه انتخاب حساب های سپرده، اولویت به ترتیب با حساب های سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت، سپرده سرمایه گذاری بلندمدت، سپرده قرض الحسنه پس انداز و سپرده قرض الحسنه جاری صادرکننده چک است؛
ج. عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت نامه های ارزی یا ریالی؛
د. عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی.
* ذینفع چک پس از مسدودی مبلغ کسری چک، نمی تواند مبلغ را از بانک طلب کند. این موضوع نیازمند فرآیند قضایی و حکم دادگاه است. دارنده چک برگشتی می تواند با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی قوه قضاییه مراجعه و صدور اجراییه از دادگاه را درخواست کند.
* در زمان برگشت چک حساب های افراد به میزان مبلغ کسری چک مسدود می شود. برای مثال اگر چک شخصی به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال در بانک A برگشت بخورد، حساب های وی در سایر بانک ها مجموعا به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال مسدود می شود. در این صورت مازاد موجودی حساب فرد قابل برداشت است و شخص می تواند از آن مبلغ استفاده کند.
* رفع مسدودی حساب شخص پس از برگشت چک منوط به رفع سوءاثر از سوابق چک های برگشتی است.
* پس از برگشت چک، در اینترنت بانک، موبایل بانک و ... موضوع به اطلاع صادرکننده چک می رسد. همچنین پیامکی حاوی اطلاعات لازم برای مسدودی حساب ناشی از برگشت چک برای صادرکننده توسط بانک مربوطه ارسال می شود.اطلاع رسانی در خصوص مبالغ مسدود شده و دلیل آن نیز توسط بانک دارنده حساب انجام می گیرد.
* پس از رفع سواثر از چک برگشتی، رفع مسدودی حساب از طریق اینترنت بانک و موبایل بانک به اطلاع فرد خواهد رسید. همچنین پیامک اطلاع رسانی توسط بانک مربوطه درخصوص رفع مسدودی نیز حاوی مبلغ، حساب و بانک مربوطه با ذکر دلایل آن، تاریخ و ساعت برای فرد ارسال می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با شماره تلفن 8525-021 ارتباط با مشتریان بانک (فراد) تماس حاصل نمایید تا کارشناسان این بانک پاسخگوی سوالات و رفع هر گونه ابهام در خصوص سامانه "محچک" برای مشتریان بانک رفاه کارگران باشند.
