در ادامه مشروح کامل این مصاحبه با محمد مهدی مومن زاده کارشناس بازار سرمایه را می خوانید:
با بررسی وضعیت فعلی بازار از دیدگاه ارزندگی شرکتهای حاضر در آن، به ویژه شرکتهای پالایشی می‌توان گفت که وضعیت امروز تا حدودی در نقطه مقابل بازار بین سالهای 98 تا مرداد 99 قرارگرفته‌ایم. زمانی که قیمت سهام شرکتها بدون توجه به روند قیمت‌های جهانی، رشد بی‌سابقه‌ایی را تجربه می‌کردند.
به طور مثال درحالی که گسترش ویروس کرونا سبب شده بود تا قرارداد‌های آتی نفت در قیمت‌های منفی معامله شوند، قیمت سهام شرکتهای پالایشی بدون توجه خاصی به این قبیل وقایع، در حال رشد بودند. در نتیجه این اتفاقات سبب شد تا قیمت سهام عمده شرکتها از محدوده ارزندگی خارج‌شده و وارد حباب شوند؛ اما در نهایت مشاهده نمودیم که چگونه گذشت زمان سبب تخلیه حباب و قرارگیری قیمت‌‌ها در محدوده تعادلی از منظر نسبت قیمت به سود گردید. حال در جایی قرار داریم که به‌نظر می‌رسد بازار در شرایطی معکوس قرار گرفته باشد. چرا که با در نظرگرفتن پارامترهای کلان اقتصاد و معیارهای ارزیابی حال حاضر سهام، می‌توان گفت بسیاری از شرکتها به خصوص شرکتهای پالایشی (باتوجه قیمت فعلی نفت) در حباب منفی قرارگرفته و سطح ارزندگی بالایی را تجربه می‌کنند.
اما تجربه نشان داده که این شرایط نیز نمی‌تواند پایدار بماند و بازگشت آن نیازمند ثبات قیمت‌های جهانی و عنصر زمان است. از سویی انتظار می‌رود رفته‌رفته با آمدن صورت‌های مالی سالانه شرکتهای پالایشی، این صنعت مورد توجه سایر سرمایه‌گذاران قرارگیرد.
یکی از چالش‌های حال حاضر شرکتهای پالایشی در ایران، ابهام در نرخ قطعی خرید نفت خام و مواد اولیه و نیز نرخ فروش فرآورده‌های اصلی و ویژه تولیدی توسط این شرکتها است. به گونه ای که این موضوع سبب‌شده تا تحلیلگران نتوانند به روشنی عملکرد آتی و مقدار سودآوری شرکتها را پیش‌بینی کنند. در این میان آنچه در این صنعت اهمیت دارد، اختلاف میان نرخ خرید هربشکه نفت و فروش فرآورده‌های حاصله از پالایش همان مقدار نفت است که اصطلاحا “کرک اسپرد هر بشکه نفت خام” نامیده می‌شود. اگرچه در سالهای اخیر تا حدودی این ابهامات کمتر شده اما همچنان عامل تعیین‌کننده‌ایی در تصمیمات سرمایه‌گذاران در خصوص ورود به سهام شرکتهای پالایشی است.
از جمله دیگر مواردی که سبب بروز ابهام می‌گردد، می‌توان به اثر موجودی انبار نفت خام شرکتها و همچنین سرعت رشد قیمت فرآورده‌ها نسبت به رشد نفت خام اشاره کرد. همچنین تخفیفاتی که از سوی دولت به این شرکتها داده می‌شود و نبود اطمینان از استمرار اعطای این تخفیفات در دوره‌های آتی، عوامل تشدیدکننده این موضوع است. بررسی دقیق سودآوری شرکتها نیازمند تحلیل کامل صورت‌های مالی آنهاست. با این حال بررسی‌ها نشان از ادامه رشد روند کرک اسپرد فرآورده‌ها در فصل زمستان همچنان نسبت به فصل پاییز دارد.
کرک اسپرد شرکتهای پالایشی در زمستان نسبت به پاییز رشدی نزدیک به ۲۵ درصدی داشته است. این موضوع در کنار رشد نزدیک به ۲۰ درصدی میانگین قیمت نفت در زمستان نسبت به پاییز، انتظار رشد محسوس سودآوری را در این شرکتها ایجاد کرده است؛ به گونه ای که امید می رود با گذشت کمی زمان و تثبیت قیمت نفت و فرآورده‌های آن در محدوده‌های فعلی، رفته رفته اقبال بازار به سوی این صنعت بازگردد و بتوانند رشد مطلوبی را تا پایان سال تجربه کنند.
همانطور که گفته شد نیاز امروز شرکتهای پالایشی بیش از هرچیز دیگری رفع ابهامات مربوط به نرخ‌گذاری مواد اولیه و فرآورده‌ها می‌باشد. تنها در اینصورت است که می‌توان انتظار جلب اعتماد سرمایه گذاران از سوی شرکتها را داشت تا به این واسطه مورد توجه بازار واقع شوند. همچنین حرکت به سوی خصوصی‌سازی پالایشگاه‌ها توأمان با رفع سایه تحریم‌ها سبب می‌گردد تا شرکتها به دنبال بهبود راندمان خروجی و افزایش ضریب پیچیدگی (نلسون) خود برآیند که همین عامل به تنهایی می‌تواند جهش قابل توجهی در رشد سودآوری شرکتها را پدید آورد. از سویی شرکتهای پالایشی از دولت انتظاراتی دارند که ثبات و کنترل نرخ دلار سامانه نیما در محدوده‌های فعلی از اهم آنهاست. چراکه مبنای محاسبه خرید و فروش‌های این شرکتها با شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی همین نرخ بوده و در شرایط خاص نوسان بیش از حد نرخ دلار می‌تواند حتی به ضرر این شرکتها تمام شود.
در نهایت توجه به موارد فوق و اصلاح آن‌ها می‌تواند تا حد زیادی سبب بهبود همبستگی میان بازدهی شرکتهای پالایشی با نرخ‌های جهانی نفت و فرآورده‌های بدست آمده از آن گردد./بورس امروز
