به گزارش نبض بورس، با توجه به زیان‌های مستمر نماد پالایش یکم در طول یکسال گذشته که از ابتدا نیز حواشی زیادی در زمان عرضه اولیه آن به وجود آمد، اکنون ریاست جدید سازمان بورس اوراق بهادار اعتراض مردم نسبت به این نماد را به حق دانسته است. لازم به یادآوری است اکنون که بیش از یکسال از عرضه این صندوق گذشته قیمت آن از ۱۰ به ۸ هزار تومان کاهش یافته است. در ادامه به بررسی سابقه این صندوق در طول یکسال گذشته و وعده‌های دولت جدید در راستای سر و سامانه بخشیدن به این صندوق می پردازیم.
مهدی قلی پور کارشناس بازار سرمایه گفت: ابتدای شهریور ماه ۱۳۹۹، با اعلام رئیس سازمان خصوصی سازی مبنی بر مهیا شدن امکان خرید واحد‌های صندوق سرمایه گذاری قابل معامله پالایش یکم توسط آحاد مردم با تخفیف ۲۰ درصدی نسبت به NAV صندوق که شامل باقی مانده سهام دولت در پالایشگاه‌های تهران، بندرعباس، اصفهان و تبریز بود، پذیره نویسی واحد‌های این ETF دولتی به قیمت هر واحد آغاز شد و برای هر کدملی تا پنج میلیون تومان برای خرید در عرضه اولیه اعلام شد. پذیره نویسی این صندوق نیز در قیمت ۱۰ هزار تومانی تا پایان شهریور ماه ادامه یافت و نرخ ۲۰ درصد زیر NAV صندوق در زمان شروع پذیره نویسی بود.
او گفت: با این حال با توجه به شروع معاملات ثانویه از ۱۱ آذر ماه ۱۳۹۹، اُفت قیمت سهام شامل سهام صنعت پالایشی در بورس منجر به کاهش این فاصله شد به نحوی که در روز بازگشایی علاوه بر اینکه این تخفیف ۲۰ درصدی کاملا از بین رفت بلکه ارزش صدور واحد‌ها یک درصد بیشتر از ارزش واقعی یا آماری هر واحد شد. با این حال ارزش هر واحد برای ۱۵ روز بالای ارزش پذیره نویسی باقی ماند و مشخص بود که بادوام نخواهد بود. بر اساس اطلاعات اعلام شده، کل سهام عرضه شده در قالب صندوق پالایش یکم نزدیک به ۶۰ هزار میلیارد تومان بود که ۱۳ هزار ۲00 میلیارد تومان آن پذیره نویسی شد.
او گفت: نزدیک ۴ میلیون نفر از شهروندان واحد‌های صندوق را به ارزش ۱۳ هزار میلیارد تومان یعنی میانگین هر نفر ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان پالایش یکم خریدند که به نرخ‌های امروز هر کدام از سهامداران این صندوق یک میلیون در زیان هستند و اطلاعات نشان می‌دهد که تقریبا تمام سرمایه گذاران در پذیره نویسی همچنان دارنده واحد‌ها هستند.
زیان ۳۰ درصدی سهامداران پالایشی بعد از یکسال
قلی پور گفت: به صورت طبیعی به جز دو هفته اول بعد از شروع معاملات ثانویه، ارزش واحد‌های این صندوق متناسب با اُفت ارزش سهام پالایشی در بورس منفی بوده و زیان تحمیل شده به سرمایه گذار از ابتدای عرضه این صندوق تا کنون منفی ۳۰ درصد بوده است. در حال حاضر نیز ارزش دارایی این صندوق ۸ هزار و ۸۲۹ تومان است که هنوز تا ۱۰ هزار تومان فاصله زیادی دارد.
کارشناس بازار سرمایه گفت: اُفت صندوق به زیر ارزش پذیره نویسی از ۲۵ آذر ۹۹ یعنی ۱۴ روز بعد از شروع معامله ثانویه آغاز شد و با توجه به اُفت شاخص‌های بورس و ارزش سهام پرتفوی صندوق این اُفت قیمت، طبیعی بود. اتفاقی که برای تمامی صندوق‌های سهامی تکرار شد.
انتقال جبران زیان صندوق پالایش یکم به دولت جدید
قلی پور گفت: وعده‌های دولتمردان درباره این صندوق دو قسمت داشت، قسمت اول در زمان پذیره نویسی بود که با وعده فروش با تخفیف ۲۰ درصدی همراه بود به نحوی که برای فروش سهمیه در نظر گرفته شد با این حال در زمان شروع معاملات ثانویه این تخفیف کاملا از بین رفته بود. قسمت دوم وعده‌های مربوط به جبران خسارت سرمایه گذاران در پالایش یکم بود که از وعده هبه کردن واحد‌های جدید به میزان ضرر سرمایه گذاران تا پرداخت مابه التفاوت زیان از سوی دولت یا وام و امثالهم متغیر بود، نکته مهمتر اما شعاری بودن تمام این وعده‌ها بود.
کارشناس بازار سرمایه گفت: مسئله زیان سرمایه گذاران در صندوق دولتی پالایش یکم را از دو بُعد می‌توان بررسی کرد، از نظر طبیعی بودن این زیان با توجه به ماهیت ریسکی سرمایه گذاری در بازار سرمایه تردیدی نیست، ولی قابل توجیه نیست، یعنی دولت مشابه سایر عرضه‌های اولیه در بازار سرمایه، برای یک دوره مشخصی باید نرخ بازخرید مشخصی دست کم در نرخ پذیره نویسی یا یک سود حداقلی تضمین می‌کرد.
او گفت: در سال ۱۳۹۹ دولت از فرصت رونق بازار سرمایه برای تامین کسری بودجه به روش فروش سهام و فروش اوراق بدهی، هر چند که سهم فروش سهام بسیار کمتر از اوراق بدهی بود. استفاده کرد.
قلی پور گفت: نکته دوم زمان این پذیره نویسی بود که هم زمان با شروع ریزش بازار بود و می‌شد با تدبیر بیشتر با افزایش تخصیص دارایی به سبد صندوق، فاصله قیمت با NAV را به نحوی جبران کرد که در زمان بازگشایی در بازار ثانویه همچنان حاشیه امنی برای سرمایه گذاران باقی می‌ماند، ولی با بازگشایی در آذرماه ۱۳۹۹ و از بین رفتن تخفیف ۲۰ درصدی تنها راهکار باقی مانده، جبران خسارت سرمایه گذاران به ویژه از طریق "هبه" واحد‌های جدید بود که در حد شعار باقی ماند.
دولت با تصویب مجلس نسبت به "هبه" سه هزار میلیارد تومان سهام پالایشی به صندوق برای جبران خسارت سرمایه گذاران در پذیره نویسی اقدام نماید یا از ۱۳ هزار میلیارد تومان درآمد شناسایی شده در سال قبل، ۳ هزار میلیارد تومان آن را برگشت دهند که البته موانع قانونی زیادی را به همراه خواهد داشت.
تلاش دولت جدید در جهت جبران زیان سهامداران پالایش یکم
کوروش آسایش کارشناس بازار سرمایه گفت: در ابتدای عرضه صندوق پالایش یکم وزیر اقتصاد و وزیر نفت دولت قبل با هم مشکلاتی بر سر عرضه این صندوق و قیمت گذاری داشتند. البته هدف دولت از عرضه این صندوق تامین کسری بودجه و همچنین بحث خصوصی سازی بود.
او گفت: با وجود ریزش بازار سرمایه دولت دوازدهم مردم را به تشویق به خرید این صندوق کردند یک نوع ریزش بازار نیز با صحبت‌های وزیر اقتصاد و مشکلات آنان با وزیر نفت بود، آغازش و بحث قیمت گذاری صندوق‌ها و عرضه آن سبب شوک شد که در مرداد ماه پارسال بازار شروع به ریزش کند، ولی شعار‌هایی که داده بودند این بود که مردم می‌توانند از این فرصت استفاده کنند و سهام این صندوق ارزنده است و دولت قصد دارد سهام دولتی و بنیادی را در اختیار مردم قرار دهد و عموم مردم با توجه به اینکه دارایکم را دیده بودند احساس کردند در پالایش نیز می توانند سود خوبی را کسب کنند.
در حال حاضر نیز با وجود عرضه این صندوق در دولت دوازدهم، دولت جدید در خصوص پالایش یکم صحبت‌هایی کرده و در تلاش برای کاهش زیان سهامداران این صندوق است./باشگاه خبرنگاران جوان
