قرارداد آتی ، نوعی ابزار مشتقه می باشد که بر اساس آن فروشنده متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمت مشخص بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود همان کالا با همان مشخصات را در سررسید معین بخرد و برای اینکه هر دو طرف به تعهدات خود عمل نمایند باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارند که متناسب با تغییرات قیمت آتی این وجه تضمین اولیه تعدیل می شود. قراردادهای آتی دو طرفه است و می توانیم بدون در اختیار داشتن کالا، آن را با مشخصات معین بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را با قیمتی که اکنون توافق کرده ایم تحویل دهیم و پول آن را دریافت کنیم. این نوع معامله برای افرادی مثل کشاورزان و تولیدکنندگانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند بسیار مفید است.
در قراردادهای آتی، دارایی یا کالایی که قرارداد بر روی آن منتشر می‌شود را اصطلاحا دارایی پایه می‌نامند.
در قراردادهای آتی، اندازه هر قرارداد توسط بورس مشخص می‌شود و سرمایه گذاران می توانند مضرب‌های صحیحی از این مقدار را مورد معامله قرار دهند.
قراردادهای آتی بر روی هر دارایی، تاریخ سررسید مشخص و استانداردی دارند و فقط در سررسیدهای تعیین شده امکان انجام معاملات آتی وجود دارد.
موقعیت تعهدی باز، موقعیتی است که معامله گر هنوز موقعیت خود را نبسته است (انجام معامله معکوس) یا قرارداد را تسویه نکرده یا تحویل دارایی و معاوضه فیزیکی رخ نداده است.
فردی که در بورس، قرارداد آتی را خریداری می‌کند و خود را متعهد به خرید دارایی پایه براساس ضوابط استاندارد بورس در تاریخ معین می‌نماید، به اصطلاح موقعیت خرید یا موقعیت تعهدی خرید اتخاذ می‌کند و در صورتی که موقعیت خود را تا تاریخ سررسید نگه دارد، باید دارایی پایه قرارداد را خریداری کند.
فردی که در بورس، قرارداد آتی را می‌فروشد و متعهد به تحویل دادن دارایی پایه براساس ضوابط استاندارد بورس در تاریخ سررسید است، اصطلاحا موقعیت فروش یا موقعیت تعهدی فروش، اختیار می‌کند. در صورتی که این فرد موقعیت خود را تا زمان سررسید حفظ کند باید دارایی پایه را تحویل دهد.
در ایران نیز اولین معاملات قرارداد آتی در بورس کالای ایران با راه‌اندازی قرارداد آتی بر روی شمش طلای یک اونسی (که در تاریخ ۱/۴/۱۳۸۷ مورد پذیرش قرار گرفته بود) از تاریخ ۳/۱۲/۱۳۸۷ آغاز شد. سپس با راه‌اندازی قرارداد آتی بر روی سکه طلای بهار آزادی و آغاز معاملات آن در تاریخ ۵/۹/۱۳۸۷ این بازار ادامه یافت. هم اکنون بازار آتی کالا بر روی زعفران، زیره سبز و پسته معاملات خود را انجام می‌دهد.
