بازار تجارت ایران، با وجود تمام فراز و نشیب‌ها، همواره شاهد حجم قابل توجهی از واردات کالا برای تامین نیازهای مصرفی، واسطه‌ای و سرمایه‌ای کشور بوده است. آشنایی دقیق با اقلام عمده وارداتی و روندهای حاکم بر آن، برای تمامی فعالان اقتصادی، از تجار و بازرگانان گرفته تا صاحبان صنایع، کاری ضروری است. این آگاهی نه تنها به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری و تجارت را نیز مشخص می‌کند.
در این مطلب قصد داریم نگاهی جامع به ده کالای اول وارداتی ایران بر اساس آخرین آمار موجود برای سال ۱۴۰۳ بیندازیم و چشم‌اندازی کوتاه از واردات کالا به ایران در سال ۱۴۰۴ ارائه دهیم.
جدیدترین آمار واردات کالا به ایران
تجارت خارجی ایران در سال ۱۴۰۳ تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله سیاست‌های ارزی، روابط بین‌المللی و نیازهای داخلی قرار داشته است. بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران و تحلیل‌های اقتصادی، برخی روندها و اقلام شاخص در واردات کالا به ایران در این دوره قابل توجه بوده‌اند.
سازمان برنامه و بودجه و گمرک ایران در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ به فهرست اقلامی اشاره کرده است که مشمول ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی برای واردات در سال ۱۴۰۴ شده‌اند. این فهرست عمدتاً شامل دارو و مواد اولیه آن، ملزومات مصرفی پزشکی، انواع خاصی از شیرخشک اطفال و کالاهای اساسی کشاورزی است که تولید داخلی آن‌ها کافی نیست. منابع دیگر با استناد به آمار گمرک، گزارش داده‌اند که در ۱۱ ماهه نخست سال ۱۴۰۳، ارزش کل واردات کشور با افزایش روبرو بوده و تغییراتی در ترکیب کالاهای عمده وارداتی مشاهده شده است.
همچنین تجارت خارجی غیرنفتی ایران در فروردین ماه ۱۴۰۴ به میزان ۱۰ میلیون و ۷۵۶ هزار تن و به ارزش ۵ میلیارد و ۷۹۸ میلیون دلار رسید که یک میلیون و 799 هزار تن به ارزش 2 میلیارد و 856 میلیون دلار به واردات اختصاص داشت.
در فروردین 1404 پنج کالای اصلی وارداتی به ایران شامل موارد زیر بوده‌اند:
1. طلا به اشکال خام (583 میلیون دلار)
2. ذرت دامی (175 میلیون دلار)
3. برنج (91 میلیون دلار)
4. کنجاله سویا (75 میلیون دلار)
5. دانه سویا (66 میلیون دلار)
همچنین کشورهای عمده طرف معامله با ایران در این مدت، امارات متحده عربی (859 میلیون دلار)، چین (768 میلیون دلار)، ترکیه (538 میلیون دلار)، آلمان (87 میلیون دلار)، هلند (75 میلیون دلار)، هند (69 میلیون دلار) و پاکستان (43 میلیون دلار) بودند. 83 درصد وزن و 85 درصد ارزش کل واردات در این بازه از این هفت کشور تأمین شده است.
در مقایسه با سال گذشته، شرکای تجاری اصلی ایران در بخش واردات در سال ۱۴۰۳ نیز عمدتاً کشورهای چین، امارات متحده عربی، ترکیه، هند و آلمان بوده‌اند.
تعیین دقیق و قطعی ده کالای اول وارداتی به صورت ماهانه یا سالانه توسط گمرک ایران اعلام می‌شود. بر اساس گزارش‌های موجود برای 11 ماهه سال 1403 سه قلم عمده کالاهای وارداتی به ترتیب ارزش عبارت بودند از:
1. طلا به اشکال خام: با ارزش تقریبی ۷.۳ میلیارد دلار.
2. ذرت دامی: با ارزش تقریبی ۲.۷ میلیارد دلار.
3. تلفن‌های هوشمند: با ارزش تقریبی ۲.۱ میلیارد دلار.
4. کنجاله سویا
5. دانه سویا
6. انواع کشنده (خودروهای سنگین)
7. برنج
8. قطعات منفصله جهت تولید اتومبیل سواری
9. دارو و تجهیزات پزشکی
10. ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی (به ویژه برای خطوط تولید و پروژه‌های عمرانی)
واردات کالا به ایران را می‌توان در چند دسته اصلی طبقه‌بندی کرد که هر یک بخش مهمی از نیازهای کشور را پوشش می‌دهند:
● کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی: این دسته شامل غلات (مانند گندم، ذرت، جو)، دانه‌های روغنی (سویا)، روغن‌های خوراکی، شکر خام، برنج، گوشت قرمز و مرغ، و نهاده‌های دامی (کنجاله) می‌شود. این گروه برای امنیت غذایی کشور حیاتی است.
● دارو و تجهیزات پزشکی: شامل انواع داروهای تمام شده، مواد اولیه دارویی، و تجهیزات و ملزومات پزشکی که بسیاری از آن‌ها در داخل تولید نمی‌شوند یا تولیدشان پاسخگوی نیازها نیست.
● مواد اولیه صنعتی و کالاهای واسطه‌ای: این گروه طیف وسیعی از مواد شیمیایی، محصولات پتروشیمی، فلزات اساسی (فولاد، مس، آلومینیوم)، پلاستیک، کائوچو، پنبه و الیاف را دربرمی‌گیرد که خوراک اصلی صنایع مختلف کشور هستند.
● ماشین‌آلات و تجهیزات: انواع ماشین‌آلات صنعتی، تجهیزات خطوط تولید، ماشین‌آلات راه‌سازی و معدنی، قطعات و لوازم یدکی و تراکتورها در این دسته قرار دارند.
● لوازم الکترونیکی و فناوری: با توجه به تقاضای بالا، واردات تلفن همراه، لپ‌تاپ، تبلت، قطعات کامپیوتری و سایر لوازم الکترونیکی همواره بخش قابل توجهی از واردات را تشکیل می‌دهد.
● کالاهای مصرفی: این دسته شامل لوازم خانگی، پوشاک، لوازم آرایشی و بهداشتی و سایر کالاهایی است که مستقیماً به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسند.
با ورود به سال ۱۴۰۴، پیش‌بینی می‌شود که تمرکز بر تامین کالاهای اساسی، دارو، مواد اولیه تولید و ماشین‌آلات همچنان در اولویت برنامه‌های واردات کالا به ایران باقی بماند. سیاست‌های ارزی، روابط تجاری با کشورهای عمده صادرکننده (به ویژه چین، امارات، ترکیه و هند)، و وضعیت تولید داخلی از عوامل کلیدی موثر بر روند واردات در این سال خواهند بود. برای فعالان اقتصادی که قصد واردات کالا در سال ۱۴۰۴ را دارند، توجه به نکات زیر ضروری است:
● اطلاع از آخرین قوانین و مقررات: قوانین گمرکی و بخشنامه‌های مربوط به واردات، به ویژه در خصوص تخصیص ارز و کالاهای ممنوعه یا مشروط، ممکن است دستخوش تغییر شوند.
● تحقیق دقیق بازار: نیازسنجی بازار داخلی و شناسایی کالاهای دارای پتانسیل سودآوری و تقاضای پایدار.
● انتخاب تامین‌کنندگان معتبر: اعتبارسنجی دقیق فروشندگان خارجی برای جلوگیری از هرگونه مشکل کیفی یا کلاه‌برداری.
● مدیریت ریسک: در نظر گرفتن ریسک‌های ناشی از نوسانات نرخ ارز، تحریم‌ها و مشکلات حمل و نقل.
● همکاری با شرکای متخصص: استفاده از خدمات شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی و ترخیص‌کاران مجرب
نتیجه‌گیری
شناخت ده کالای اول وارداتی ایران و روندهای کلی واردات کالا به ایران، به شما به عنوان یک فعال اقتصادی، دید وسیع‌تری برای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری می‌دهد. بازار واردات همواره پویا و در حال تغییر است، اما با دسترسی به اطلاعات صحیح و همکاری با شرکای قابل اعتماد، می‌توان از فرصت‌های آن به بهترین نحو بهره‌برداری کرد.
برای مثال شرکت پست بین المللی پی اس پی اکسپرس یکی از شرکت‌های فعال در صنعت واردات کالا، حمل و نقل بین المللی (حمل هوایی، دریایی و زمینی) و ترخیص کالا از گمرک است که در کشورهای چین، امارات و ترکیه دفتر نمایندگی دارد و صفر تا صد واردات انواع کالاها را انجام می‌دهد. پس هر تاجری که می‌خواهد در عرصه تجارت خارجی فعالیت می‌کند و دانش و تجربه کمی در این زمینه دارد، می‌تواند از مشاوره کارشناسان پی اس پی کمک بگیرد.
