به گزارش نبض بورس، درحالی که بورس‌های دنیا هر روز یک قدم به جلو برمیدارند، قانونی، چون محدودیت دامنه نوسان باعث شده که ابزار‌های بورس ایران شرایط خوبی نداشته باشند و نتوانند در صعود بازار نقش ایفا کنند. سلمان یزدانی، کارشناس بازار سرمایه علت محدویت ابزار‌ها را بیان می‌کند.
سلمان یزدانی، کارشناس بازار سرمایه گفت: صندوق اهرمی اساساً یک ابزار ساده مانند سهام یا صندوق‌های عادی بازار نیست. اگر نمونه‌های بین‌المللی را بررسی کنیم می‌بینیم که اینها ابزار‌هایی در دسته شبه‌مشتقه‌ها هستند. بخش زیادی از ساختار آنها برگرفته از ابزار‌های مشتقه است؛ بنابراین همانطور که رانندگی با یک ماشین دنده اتومات با دنده معمولی فرق دارد، برخورد ما با این صندوق باید متفاوت باشد. اصولاً یک ابزار مدرن، نیاز به ساختار و برخورد مدرن دارد.
وی با اشاره به دامنه نوسان توضیح داد: اولین ایراد بزرگ، به همین دامنه نوسان برمی‌گردد. شما صندوقی طراحی کردید که قرار است اهرم داشته باشد؛ یعنی اگر شاخص یا دارایی پایه یک واحد رشد کند، NAV صندوق باید بین یک و نیم تا دو برابر تغییر کند. مشکل اینجاست که وقتی دامنه نوسان سفت و سختی تعیین می‌شود، این تأثیر دوبرابری به درستی منعکس نمی‌شود. مثلاً اگر سهام پایه سه درصد مثبت بخورد، صندوق باید شش درصد رشد کند، اما به خاطر محدودیت دامنه نمی‌تواند واقعاً این اتفاق بیفتد و همین مسأله به اختلال در قیمت‌گذاری و شکل‌گیری حباب منفی و مثبت منجر می‌شود.
این کارشناس بازار سرمایه تشریح کرد: نمونه مشابه آن را قبلاً در صندوق‌های طلا داشتیم. وقتی دامنه نوسان قیمت سکه به مثبت و منفی یک درصد محدود شد، صندوق‌های طلا هم حباب‌های عجیبی را تجربه کردند. اما در ماه‌ها و هفته‌های اخیر که دیگر دستکاری دامنه نوسان نداشتیم، با وجود همه هیجانات و مثبت و منفی‌های شدید سکه و طلا، بزرگ‌ترین دردسری که در سال‌های قبل وجود داشت، دیگر تکرار نشد.
یزدانی تاکید کرد: دامنه نوسان بدون تردید عامل مهمی است، اما تنها عامل نیست. چون ابزار اهرمی یا مشتقه یک ساز و کار متفاوت دارد. برخلاف سهام که روندش بیشتر تابع ارزش ذاتی و احساسات لحظه‌ای بازار است، ابزار‌های مشتقه به انتظارات آینده نیز حساس‌اند. همانطور که در قرارداد آتی انتظارات بر قیمت اثر می‌گذارد، در صندوق اهرمی هم زمانی که بازیگران بازار آینده را مثبت ببینند، علاوه بر ارزش ذاتی، بخشی از قیمت صندوق ناشی از چشم‌انداز مثبت است. این ویژگی باعث می‌شود، صندوق اهرمی در کمبود یا تضعیف انتظارات آینده، کارایی خود را از دست بدهد.
وی گفت: تا وقتی سرمایه‌گذارانی هستند که بر مبنای پیش‌بینی روند بازار آینده صندوق را می‌خرند، صندوق کارکرد مناسبی دارد. اما وقتی به خاطر دامنه یا فضای نامساعد بازار چشم‌انداز آینده تیره می‌شود، دیگر تقاضا برای صندوق کاهش می‌یابد و برخی سرمایه‌گذاران حتی اقدام به خروج سرمایه می‌کنند. در هفته‌های گذشته، با منفی شدن فضای بازار، همین مشکل را دیدیم که علاوه بر محدودیت دامنه، انتظارات هم رو به نزول گذاشت و در نهایت شاهد افت بیشتر صندوق‌ها و حباب منفی شدیم.
این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: اتفاقاً یکی از دلایل خروج پول از این صندوق‌ها همین نگرانی است. سرمایه‌گذار فکر می‌کند شاید اگر فردا بازار برگردد، صندوق اهرمی بهتر از سهام رفتار کند، اما در عمل به خاطر همان دامنه نوسان، صندوق نمی‌تواند رشد مطلوبی داشته باشد و این باعث دلسردی خریداران و خروج سرمایه می‌شود.
وی با تاکید هر اصلاح دامنه نوسان توضیح داد: یکی از ساده‌ترین راه‌ها، اصلاح دامنه نوسان است. اگر دست کم همین یک مورد فوراً اصلاح شود، طی یکی دو روز اثر آن بر کاهش حباب کاملاً مشهود خواهد بود. در ادامه، اما نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم تا مردم بدانند رفتار صندوق اهرمی ذاتاً با سهام متفاوت است و انتظارات باید واقع‌بینانه باشد. صندوق اهرمی ابزار نوسانی و آینده‌نگر است و نمی‌شود همان انتظارات سهام را به آن تعمیم داد.
یزدانی در نهایت گفت: در مجموع باید بگویم که حباب یا افت صندوق‌های اهرمی، بیشتر ناشی از ترکیب سه عامل است؛ دامنه نوسان نامناسب، افت انتظارات آینده و همچنین جو کلی منفی بازار سرمایه. بر خلاف تصور رایج، آن‌چه امروز روی تابلوی بورس می‌بینیم، واکنشی معقول به شرایط بازار است و نباید دنبال مقصر بگردیم. با این حال، اصلاح سریع دامنه نوسان و افزایش آگاهی سهامداران می‌تواند آرامش بیشتری به این بازار برگرداند.
