علیرضا زاکانی در سال ۱۳۴۴ در تهران متولد شد.
علیرضا زاکانی هم‌اکنون رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی از ۱ مرداد ۱۳۹۹ است. او نماینده پیشین مردم تهران در دوره‌های هفتم، هشتم و نهم و همچنین نماینده مردم شهر قم در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی است و ریاست کمیسیون ویژه بررسی برجام، نتایج و پیامدهای آن را برعهده داشته‌است.
علیرضا زاکانی از نوجوانی در دفاع مقدس حضور یافت و جانباز پنجاه درصد است. وی سابقه شصت و دو ماه حضور داوطلبانه در جبهه‌ها را داراست. وی با پایان جنگ تحمیلی، در سال ۱۳۶۸ ازدواج کرد، وصلتی که حاصل آن سه فرزند می‌باشد.
علیرضا زاکانی متولد ۱۲ اسفند ۱۳۴۴ خورشیدی در میدان خراسان تهران و از خانواده ای مذهبی است. پدرش حاج حسین زاکانی و مادرش فاطمه کرندابی بود. پدرش از ورزشکاران با سابقه شهر ری و تهران، داور بین المللی درجه یک کشتی و از دوستان صمیمی غلامرضا تختی و در ورزش های باستانی و کشتی پهلوانی هم از سرآمدان ایران و به مدت ۲۸ سال مسوول برگزاری مراسم سالگرد تختی بود. پدربزرگ مادری اش اهل تبریز بود و اجداد پدری‌اش اهل روستاهای حومه شمالی تهران (زایگان و لالان) بودند.
همسرش اصالتاً تبریزی و معاون حوزه های علمیه استان تهران است. وی سه فرزند دختر دارد و به قول خودش هیچ یک از فرزندانش ازدواج سیاسی نکرده اند.
زاکانی مدتی در حوزه ورزش کشتی فعالیت داشت. وی هنگامی که دانش آموز بود به فعالیت علیه رژیم پهلوی پرداخت و در راهپیمایی ها و تظاهرات ها شرکت می کرد و در مسجدهای لرزاده و همت‌آباد تهران فعال بود.
بعد از پیروزی انقلاب و با آغاز جنگ تحمیلی، زاکانی نیز در جبهه های جنگ حضور یافت و در ستاد جنگ های نامنظم، لشگرهای محمّد رسول الله (ص) و سیدالشهداء (ع) و قرارگاه های جنوب و غرب شرکت داشت و در واحدهای «تخریب» و «اطلاعات و عملیات» نیز فعالیت می کرد و به درجه جانبازی نایل شد. زاکانی در دوره جنگ تحمیلی مسوولیت‌هایی از جمله معاون گردان، مسوول محور «اطلاعات و عملیات» قرارگاه نجف اشرف ۳، قائم‌مقام «اطلاعات و عملیات» لشگر محمّد رسولالله (ص) و مسوولیت محور این لشگر را برعهده داشت.
زاکانی در ۱۳۶۸ خورشیدی در کنکور سراسری شرکت کرد و رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران پذیرفته شد و دکتری عمومی خود را در تابستان ۱۳۷۶ خورشیدی اخذ کرد. بعد از آن با شرکت در آزمون تخصص، به‌عنوان دانشجوی دوره تخصصی پذیرفته شد و دوره تخصصی پزشکی هسته‌ای را در ۱۳۸۳ خورشیدی به پایان رساند.
وی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران است و در مرکز پزشکی هسته‌ای مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) و بیمارستان دکتر شریعتی نیز مشغول به کار بوده است. او علاوه براین عضو هیات مدیره انجمن علمی پزشکی هسته ای ایران نیز است.
زاکانی در دوره تحصیل در دانشگاه نخست در شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران فعالیت داشت و یک سال بعد عضو بسیج دانشجویی دانشگاه شد و مسوولیت کل بسیج دانشجویی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران و همزمان به مدت چهار سال اداره مسجد دانشگاه تهران را بر عهده گرفت.
همچنین زاکانی در اواخر ۱۳۷۷ خورشیدی مسوولیت بسیج دانشجویی دانشگاه‌های استان تهران و از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۲ خورشیدی مسوولیت سازمان بسیج دانشجویی کشور را برعهده داشت.
زاکانی طی سه دوره به عنوان نماینده مجلس شورای اسلامی انتخاب شد. وی در انتخابات هفتمین دوره مجلس در کسوت «آبادگران ایران اسلامی» به عنوان نماینده مردم تهران ری، شمیرانات و اسلامشهر انتخاب شد. در این دوره زاکانی در هیات رییسه مجلس شورای اسلامی، هیات رییسه کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و نیز شورای مرکزی فراکسیون اصولگرایان حضور داشت و مسوولیت دبیرخانه مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس و عضویت در کمیسیون ماده ۱۰ احزاب را برعهده گرفت.
زاکانی در انتخابات هشتمین دوره مجلس عضو شورای مرکزی «جبهه متحد اصولگرایان» کشور بود و بار دیگر به عنوان نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر انتخاب شد. در این دوره او به کمیسیون اصل ۹۰ مجلس رفت. وی علاوه بر آن نایب ربیس کمیسیون، رییس کمیته اقتصادی آن و به مدت ۲.۵ سال نیز مسوول حوزه دولت و دستگاه های اجرایی در این کمیسیون شد.
در انتخابات مجلس نهم زاکانی بار دیگر که عضو شورای مرکزی «جبهه متحد اصولگرایان» کشور بود، به مجلس راه یافت. در این دوره به کمیسیون اجتماعی و شوراها رفت و ریاست کمیته احزاب آن را برعهده گرفت. وی همچنین رییس فراکسیون سازمان های مردم نهاد شد و به عضویت کمیسیون ماده ۱۰ احزاب درآمد. وی هم اکنون و در مجلس یازدهم رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم قم دراین دوره مجلس شورای اسلامی است.
زاکانی صبح آخرین روز ثبت‌نام داوطلبان کاندیداتوری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با حضور در ستاد انتخابات کشور برای انتخابات نام‌نویسی کرد. او پیش از این یک بار در انتخابات سال ۹۲ و بار دیگر در انتخابات سال ۹۶ در انتخابات ثبت نام کرده بود صلاحیت او تایید نشده بود.
در انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری ۱۴۰۰ صلاحیت وی در ۴ خرداد از سوی شورای نگهبان اعلام شد.
علیرضا زاکانی پس از حضور در امامزاده علی اکبر (ع) چیذر و در جوار مرقد فرمانده شهیدش حاج محمود (عبدالله) نوریان از حضور در عرصه انتخابات کناره گیری کرد.
زاکانی در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما گفت: با توجه به اقبال فراوانی که از آیت الله رئیسی شده است من ایشان را اصلح می‌دانم و خودم هم به ایشان رای مدهم و امیدوارم با انتخاب ایشان اصلاحات اساسی در کشور انجام شود.
