کامودیتی چیست و چگونه بر بورس ایران اثر می گذارد؟

به گزارش نبض بورس، بازار سهام ایران یک بازار کامودیتی‌محور است و شرکت‌های بزرگ بازار بورس، مستقیم یا غیرمستقیم با بازار کامودیتی دنیا در ارتباط هستند. در این مطلب به تعریف کامودیتی و چگونگی تاثیر آن بر بازار بورس ایران می پردازیم:

کامودیتی را کالایی گفته‌اند که قابلیت معامله با کالا‌های مشابه را دارد. معمولا این کالا‌ها در دسته مواد اولیه صنایع قرار می‌گیرند. یکی از نام‌های کامودیتی کالای اولیه است و Commodity Market ترجمه کلمه «بازار کالا» است. اصطلاح کامودیتی نخستین بار توسط اقتصاددان‌ها مطرح شد و در بازار بورس نیز عبارت «بورس کالا» در مقابل واژه Commodity مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مهم‌ترین و معروف‌ترین بازار‌های کالایی می‌توان به CBOT، LME، CME و NYMEX اشاره کرد. کامودیتی‌ها (گندم، سویا، ذرت و نفت، طلا و مس، روی، آلومینیوم، فولاد و...) مواد اولیه جهانی هستند که قیمت آن‌ها در قیمت نهایی کالا‌ها بسیار تاثیرگذار است. کامودیتی‌ها را می‌توان به سه دسته ۱. مواد غذایی شامل گندم، سویا و ذرت و... ۲. نفت و انرژی شامل نفت و گازو... ۳. فلزات شامل فولاد، مس و طلا و... تقسیم بندی کرد. بازار سهام ایران یک بازار کامودیتی‌محور است و شرکت‌های بزرگ بازار بورس، مستقیم یا غیرمستقیم با بازار کامودیتی دنیا در ارتباط هستند. اگر فقط بازار بورس تهران را در نظر بگیریم، بیش از ۵۰ درصد از ارزش بازار بورس مستقیماً شرکت‌های کامودیتی‌محور اعم از معادن و کانه‌های فلزی، فلزات اساسی، پالایشگاهی و پتروشیمی و خودروسازی و قطعه سازی هستند که مستقیم یا غیرمستقیم تحت تاثیر بالا و پایین شدن قیمت کامودیتی در دنیا هستند. در بازار فرابورس ایران هم وضعیت کم‌وبیش چنین است و تقریبا ۵۵ درصد ارزش بازار فرابورس از این جنس شرکت‌ها هستند.
با توجه به وزن شرکت‌های کامودیتی‌محور در بازار سهام ایران، علاوه بر بازار جهانی، کامودیتی داخل کشور نیز بر قیمت سهام بورسی تاثیر دارند. به‌عنوان مثال با تحریم‌های بیشتر علیه ایران دلار رشد بیشتری خواهد داشت و باعث تورم شدیدی در کشور می‌شود. اما در این میان سهم‌های صادرکننده که درآمد دلاری دارند با افزایش سرمایه و درآمد روبه‌رو می‌شوند و طبیعتاً ارزش سهام آن‌ها در بورس افزایش پیدا می‌کند. از طرف دیگر شرکت‌هایی نیز وجود دارند که باید مواد اولیه خود را به دلار وارد کنند و به ریال بفروشند. سهام این شرکت‌ها نیز با افزایش قیمت دلار به احتمال بسیار زیاد نزولی خواهد شد. زیرا کامودیتیِ خود را به دلار با قیمت بالا وارد کرده و باید به ریال بفروشند و دچار ضرر و زیان مالی خواهند شد. به‌این‌ترتیب تجزیه و تحلیل ارتباط میان بازار کامودیتی‌ها و بازار سهام برای سرمایه‌گذاران، اقتصاددانان و به‌طورکلی برای اقتصاد کشور بسیار مهم است. 

کامودیتی‌ها و معاملات بازار سهام

۱.بخش قابل توجهی از بازار سرمایه ما به نوعی تحت تاثیر مستقیم قیمت محصولات کامودیتی محور است.

۲.مهم‌ترین اثری که کامودیتی‌ها بر شرکت‌های پذیرفته شده در بورس ایران می‌گذارند تغییر در نرخ فروش محصولات آن‌ها است.

۳.نرخ جهانی کامودیتی بر کالا‌هایی که محصول شرکت‌ها و کارخانه‌های داخلی یا ماده مصرفی آن‌ها هستند، اثر می‌گذارند.
 
۴.تلاش بسیاری از شرکت‌های کالای اساسی برای جهانی شدن، باعث شده تا بازار سهام به یکدیگر همگرایی بیشتری پیدا کنند؛ بنابراین بروز یک تکانه قیمتی در کامودیتی‌ها می‌تواند یک نوسان قیمتی در بازار سهام ایجاد کند و به دنبال آن سبب رکود یا رونق در اقتصاد و در نهایت روند معاملات بورسی شود.

۵.البته عوامل زیادی مثل: شاخص دلار، تقاضا و عرضه کالا‌های کامودیتی، میزان تولید تولیدکنندگان کامودیتی در جهان، موانع موجود بر سر راه تولیدکنندگان کامودیتی، سیاست‌های مالی کشورها، تغییر ذخایر انبار‌های کالا‌ها و وضعیت اقتصادی کشور‌های تاثیرگذار در تجارت کامودیتی‌ها بر بازار کالا‌های اساسی تاثیر دارند.