هر چند همواره مدیریت هزینه به عنوان یک اصل اساسی در اداره سازمان های مختلف نقشی همیشگی دارد، اما پس از اعمال تحریم های ظالمانه در ماه های ابتدایی سال 97 که تولید و اقتصاد کشور را به صورت مستقیم نشانه گرفته بود، مدیریت هزینه و کاهش هزینه دو محور اصلی اقتصاد بنگاه های تولیدی کشور شدند و از این رو این کلمات در ادبیات صنایع ایران بیش از پیش شنیده شد.
صنعت خودرو در ایران طبق آمارهای رسمی در سال 96 این صنعت حدود 27 میلیارد دلار گردش مالی را تجربه کرده است که نشان از ظرفیت های بالای این صنعت دارد. اما صنعتی با این پتانسل ها قطعا در بحران های اقتصادی موج های متلاطم بیشتری را نیز باید تحمل کند. از این رو مدیریت هزینه بهینه در صنعتی با این حجم از گردش مالی، در دوران تحریم اهمیت بسیار زیادی دارد.
اگر بخواهیم عملکرد صنعت خودرو را در تحریم ها بررسی کنیم، ایران خودرو به عنوان بزرگ ترین خودروساز کشور مورد توجه است. خودروسازی که از سال 1394 تا پایان سال 99 توانسته روند کاهش هزینه ها را به صورت علمی و هزینه فایده در سطح گروه خود فعال کند و به همین دلیل در سال 99 این گروه خودروسازی تا بیش از 3 هزارو 136 میلیارد تومان کاهش هزینه را تجربه کرده است. عددی که در شرایط اقتصادی حاکم بسیار درخور توجه است و نشان از مطالعات دقیق و شفافیت های مویرگی هزینه ها در ایران خودرو دارد.
هر چند به طور کلی از کاهش هزینه به عنوان یک اصل در مدیریت استراتژیک اقتصادی یاد می شود، اما این موضوع خود سه محور دارد که کاهش هزینه، جلوگیری از هزینه و افزایش درآمد سرفصل های این مبحث هستند. در حوزه کاهش هزینه ایران خودرو با توجه به مقياس بزرگی که دارد، توانسته بخشی از کاهش هزینه ها را از مسیر کاهش و فروش ضایعات، استفاده از مواد خاص، تعمیر و نگهداری با کیفیت از امکانات موجود و عدم خریداری تجهیزات جایگزین غیر ضرور محقق کند. همچنین افزایش درآمدهای این خودروساز نیز در دستور کار قرار داشته است که بخشی از آن از طریق فروش اقلام راکد، فروش خدمات نو و آموزش هایی در مسیر جلوگیری از هزینه های غیر ضرور به دست آمده است.
این خودروساز در سطح گروه خود با استفاده از عزم داخلی سازی قطعات كاهش ارزبري برابر با 132 ميليون يورو را در سال 98 تجربه کرده است. این عدد در سال 99 به 96 ميليون يورو رسیده و برنامه سال جاري کاهش ارزبری133 ميليون يورو را نشان می دهد.
نکته جالب توجه این که ایران خودرو دیزل به عنوان یکی از قدیمی ترین شرکت های زیر مجموعه این گروه خودروسازی بعد از حدود 10 سال توانسته در بدترین دوران تحریمی به سوددهی برسد و افزایش تولید این خودرو ساز در سال گذشته و 5 ماه ابتدایی سال جاری نشانی از تئوری های صحیح مالی دارد. هر چند نبای فراموش کرد حذف قیمت گذاری ستوری که موجب کاهش بهره وری و کاهش ظرفیت به دلیل سوده نبودن تولید در این شرکت شده بود، از جمله عواملی است که موجب شده خون تازه ای در رگ های ایران خودرو دیزل جاری شود. تجربه حذف قیمت دستوری در حوزه خودروهای تجاری علاوه بر شکوفا شدن دوباره توانمندی های این صنعت و به طور خاص در تجاری ساز قدیمی کشور، دلال ها را از بازار حذف کرد و سود حاصل از تولید را راهی تولید کرد. از این رو حتی این تجربه می تواند در بخش خودروهای سواری نیز به کارگیری شود.
نکته حائز اهمیت در این شرایط، گسترش سبد محصولات این تجاری ساز کشور است. به طوری که در بخش کامیونت، کشنده های تجاری و حتی پیکاپ نیز توانسته محصولات جدید را به سبد فروش خود اضافه کند و به همین دلیل بخش مهمی از داخلی سازی قطعات در این گروه صنعتی را به خود اختصاص داده است. داخلی سازی قوای محرکه خودروهای تجاری سنگین و نیمه سنگین توسط شرکت ایدم در ایران خودرو دیزل و البته قطعات مهم سیستم انتقال قدرت توسط شرکت چرخشگر از جمله دستاوردهای ایران خودرو دیزل است تا این تولید کننده بتواند سهمی حدود 50 درصدی از بازار خودروهای تجاری را به خود اختصاص دهد.
هر چند در نگاه کلی مدیریت کاهش هزینه بر روی کاغذ در سازمانی به بزرگی ایران خودرو امری ساده به نظر می رسد، اما فراموش نکنید هر نوع تغییر در نظام مالی یک سازمان به صورت یک زنجیره مستقیم و یا غیر مستقیم بر روی دیگر بخش های مالی نیز اثرگذار خواهد شد. در نتیجه تنها پیوندهای شفاف مالی و مدیریت هزینه در چنین سازمانی است که می تواند بستر اجرای پروژه کاهش هزینه را فراهم کند.
