۸ دغدغه بورسی فعالان اقتصادی

تسهیل ثبت شرکت‌ها در بورس، لزوم آموزش همگانی از طریق رسانه‌ ملی، اجرا‌شدن طرح تامین سرمایه طرح‌های نیمه‌تمام از بازار سرمایه، برطرف‌کردن موانع پیش‌روی شرکت‌ها برای افزایش سرمایه، جلوگیری از اظهارنظرهای غیرتخصصی در بازار سرمایه، تسهیل شرایط اعطای مجوز تاسیس کارگزاری‌ها و شرکت‌های سبدگردان، گلایه از دامنه نوسان نامتقارن و همچنین ابراز نگرانی از امنیتی‌شدن بورس مهم‌ترین مواردی بود که روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران در این نشست مطرح کردند و خواستار اجرایی‌شدن آنها به منظور بهبود وضعیت بازار سرمایه شدند.

به گزارش نبض بورس به نقل از دنیای اقتصاد؛ از روزی که بازار سرمایه روند نزولی در پیش گرفت و راهکارها یکی پس از دیگری برای سروسامان دادن به وضعیت آشفته بورس امتحان می‌شد، فعالان و تحلیلگران این حوزه بر تسهیل روند ثبت شرکت‌ها در بورس تاکید داشتند و معتقد بودند باید از شدت سختگیری‌ها کاست. در نشست عصر یکشنبه رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران هم بر حذف قوانین زائد، تسهیل روند ثبت‌شرکت‌ها در بورس و حذف مجوز‌ها برای افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی تاکید شد.

درخواست حذف بخشنامه‌های زائد مربوط به بازار سرمایه

رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران یکی از این افراد بود که حذف بخشنامه‌های زائد مربوط به بازار سرمایه را خواستار شد و اعلام کرد که در دو ماه آینده پیشنهاد‌های خود را در این رابطه جمع‌بندی کرده و ارائه خواهد کرد.

محسن حاجی‌بابا از رئیس سازمان بورس خواست تا برای بهبود شرایط بازار از مشاوران مستقل و خارج از بورس استفاده کند و درباره روند افزایش سرمایه شرکت‌ها نیز پیشنهاد حذف کلیه مجوز‌های جاری در سازمان را داد.

به اعتقاد این فعال اقتصادی، اگر قرار باشد شرکتی افزایش سرمایه بدهد باید به‌راحتی این کار را انجام دهد چرا‌که بدین ترتیب حجم بالایی از سرمایه شرکت‌ها به‌جای اینکه سر از جا‌های دیگری درآورد وارد بورس شده و اثرات مثبتی در این بازار خواهد داشت.

عضو هیات نمایندگان اتاق ایران همچنان بر ضرورت آموزش همگانی اصول حاکم بر بورس از طریق رسانه ملی در ساعات مشخص و به‌صورت مستمر، تاکید کرد. حاجی‌بابا در بخش دیگری از سخنان خود با توجه به‌ضرورت برگزاری مستمر نشست‌هایی از این دست و اهمیت نتیجه‌بخش بودن آنچه در این جلسات مطرح می‌شود و با توجه به موضوعاتی که درباره بورس‌کالا نیز مطرح است، درخواست کرد که برای رسیدگی به موضوعات مربوط به بورس‌کالا، نشست مجزایی در این ارتباط برگزار شود.

انتقاد از طولانی بودن روند ثبت شرکت‌ها در بورس

«با وجود مصوبات شورای‌عالی بورس، شرکت‌های قابل‌توجهی برای ثبت در بورس، ماه‌ها منتظرمی‌مانند»؛ این جمله بخشی از گلایه رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و لجستیک اتاق ایران در دیدار با رئیس سازمان بورس است. حمید عزت‌آبادی‌پور، از اینکه مقررات، فرآیند دریافت مجوز‌ها و روند بررسی‌ها به‌گونه‌ای است که شرکت‌های جدید به ندرت می‌توانند مجوز لازم را برای ورود به بورس دریافت کنند، اظهار تاسف کرد و گفت این مساله موجب شده تا تجمیع سرمایه‌ها به سختی انجام شود و شاهد رشد بازار‌های جانبی باشیم.

این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران با بیان اینکه تعیین ضابطه‌ها برای تسهیل روند اجراست، طولانی بودن زمان بررسی و احراز اطلاعات ارائه‌شده از سوی شرکت‌ها را بی‌معنی خواند و گفت: اگر شرکتی دچار نقص مدارک است باید در همان روز‌های ابتدایی آغاز پروسه ثبت در بورس از نواقص موجود مطلع شود تا در حین پیگیری‌ها، نواقص را برطرف کند، نه اینکه یک روز مانده به پایان بررسی‌ها تازه متوجه شود که چه نواقصی در مدارکش هست.

عزت‌ آبادی‌پور با بیان اینکه وقتی استاندارد‌های مالی و چارچوب‌ها مشخص است، معطلی و ایراد‌های مبهم بی‌معناست، تاکید کرد که این ابهامات باید برطرف شده و زمینه اقدامات شفاف، فراهم شود.

انتقاد از عدم تامین‌سرمایه شرکت‌ها از بورس

اجرا شدن طرح تامین سرمایه از طریق بورس یکی دیگر از موضوعاتی بود که روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران در این جلسه بر آن تاکید داشتند و نسبت به تاخیر اجرای آن انتقاد کردند. ابوالفضل روغنی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران موضوع تامین سرمایه از طریق بورس و پایان دادن به محوریت بانک در این روند را مورد توجه قرار داد و از عدم تحقق این هدف مهم انتقاد کرد. به گفته او در صورتی که شرایط لازم مهیا شود، شرکت‌های کوچک و متوسط که نقش بسیار مهمی در اقتصاد دارند می‌توانند به راحتی از طریق بورس، سرمایه موردنیاز خود را تامین کنند.

عضو هیات نمایندگان اتاق ایران پرهیز از قیمت‌گذاری دستوری در بورس را نیز مورد تاکید قرار داد و گفت: متاسفانه قیمت‌گذاری به یکی از ارکان بازار سرمایه تبدیل شده که خلاف ذات آن است. روغنی پیشنهاد داد بعد از کشف قیمت، سراغ قرارداد‌های بلندمدت بنگاه‌ها برویم. به تاکید او ابزار‌هایی در اختیار بورس قرار دارد که به‌جای مانع‌تراشی باید فرصت‌آفرین باشند.

محسن چمن‌آرا، رئیس کمیسیون احداث و خدمات فنی مهندسی اتاق ایران نیز با انتقاد از اجرایی‌نشدن طرح تامین سرمایه طرح‌های نیمه‌تمام از طریق بازار سرمایه، از روی زمین ماندن طرح بورس املاک و مستغلات نیز گله کرد و گفت: در این‌باره رایزنی‌هایی صورت گرفت و بخش خصوصی سرمایه‌های خود را برای ورود به این بورس تجهیز کرد؛ اما همچنان قدمی برداشته نشده است. به گفته او اگر بر همین منوال حرکت کنیم، اعتماد‌ها به بخش خصوصی و اتاق ایران نیز دچار خدشه می‌شود. به نظر می‌رسد سازمان بورس مخالف اجرای این طرح است.

چمن‌آرا با نگاهی به ۸۰ هزار طرح نیمه‌تمام در کشور و سرمایه موردنیاز برای تکمیل آنها، گفت که با بودجه‌های سنواتی امکان تامین این نیاز نیست. او یادآور شد: البته در گذشته کمک‌هزینه‌هایی در بودجه‌های سنواتی برای رسیدگی به این حجم از پروژه‌ها می‌شد؛ برای مثال تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری و تکمیل این پروژه‌ها از طریق پرداخت ۳۰ درصد هزینه تعیین‌شده؛ از طرفی تامین سرمایه از طریق بورس نیز مطرح شود.

پیشنهاد ایجاد دامنه نوسان پویا

گلایه از دامنه نوسان نامتقارن به جلسه روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران با رئیس سازمان بورس نیز کشید و نایب رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران از نامتقارن بودن دامنه نوسان در بورس انتقاد و پیشنهاد ایجاد دامنه نوسان پویا را مطرح کرد. مجتبی کاروان بالابردن میزان شفافیت بازار بر اساس اعلام  EPSها را ضروری دانست و گفت: اگر روش‌های جدیدی اتخاذ شود تا بر اساس آن بتوان عملکرد شرکت‌ها را با پیش‌بینی اعلام شده از سوی آنها مقایسه کرد، سطح شفافیت بازار بیشتر می‌شود و بررسی سطح انحراف‌ها به شفافیت بازار کمک می‌کند. او با تاکید بر اینکه نبود وحدت تصمیم‌سازی در سازمان بورس، جو روانی بازار را مختل می‌کند گفت: در این راستا باید ثبات دستورالعمل‌ها را با هماهنگی وزارت اقتصاد در دستورکار قرار دهیم.

کاروان همچنین به آسیب‌های اظهارنظرهای غیرکارشناسی درباره بازار سرمایه که در یک سال اخیر شدت گرفته است، اشاره کرد و یادآور شد: اظهارنظر‌های غیرتخصصی در بازار سرمایه در سال ۹۹ به‌شدت فضای بازار را تحت‌تاثیر قرار داد و متاسفانه هیچ‌یک از افرادی که در این مورد اظهارنظر کردند، مسوولیت عواقب سخنان خود را نپذیرفتند.  او درخواست کرد که الزاماتی فراهم شود و تریبون اصلی درباره بازار تنها در اختیار سازمان بورس قرار گیرد. این فعال اقتصادی همچنین بر تسهیل شرایط اعطای مجوز‌های استانی برای تاسیس کارگزاری، شرکت‌های سبدگردان و خدمات مشاوره‌ای، تاکید کرد و افزود: وجود شروط سخت موجب‌شده افراد علاقه‌ای به حضور در این وادی نداشته باشند.

سازمان بورس تسهیلگر باشد

در بخش دیگری از این نشست پیمان مولوی، مشاور کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران با اشاره به این معضل که رویکرد سازمان‌ها در ایران، تبدیل شدن به فعالان اصلی در همان عرصه به‌جای تسهیلگری است، گفت: سازمان بورس باید در سال ۱۴۰۰ رویکرد خود را تغییر دهد و به ذات اصلی خود که همان تسهیلگری است، برگردد.

او با بیان اینکه در ایران به دلیل حاکم بودن اقتصاد دولتی، پدیده‌ای در بازار سرمایه با عنوان بازارگردانی ایجاد شده است گفت: کارکرد این بازارگردان‌ها در دنیا این‌گونه است که شرایط را تا جایی کنترل می‌کنند و نمی‌توان برای آنها در این مسیر اجبار را ایجاد کرد.

به گفته مولوی وظیفه سازمان بورس، بالا بردن شاخص‌ها و بهبود بازار نیست بلکه عوامل کلان اقتصادی هستند که روی بازار اثرگذار است.

مشاور کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران همچنین به موضوع افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی اشاره کرد و گفت: برای افزایش سرمایه شرکت‌ها، قواعدی وجود دارد که مانع از آن می‌شود در صورتی که این شرایط باید تسهیل شده تا اندازه شرکت‌ها بزرگ شود. هر شرکتی که به شاخص‌های تعیین شده رسید باید امکان افزایش سرمایه داشته باشد.

ابراز نگرانی از امنیتی شدن فضای بازار سرمایه

ابراز نگرانی از امنیتی شدن فضای بازار سرمایه و نحوه ورود قوه قضائیه یکی دیگر از نگرانی‌هایی بود که در نشست با رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح شد. سماواتی، استاد دانشگاه و فعال بازار سرمایه فردی بود که درباره این موضوع سخن گفت و از امنیتی شدن فضای بازار سرمایه ابراز نگرانی کرد. او با بیان اینکه هنوز مصادیق جرم در این بازار تعریف نشده است گفت: برخورد دادگاه‌ها با متخلفان بازار سرمایه و نوع رسیدگی به پرونده‌های موجود شفاف و مشخص نیست. از سویی ورود قوه قضائیه به شکل فعلی چندان مورد قبول نبوده و با توجه به این موضوعات شاهد خروج افراد از این بازار هستیم.

به اعتقاد این فعال بازار سرمایه اینگونه برخورد‌های امنیتی شجاعت تصمیم‌گیری مدیران شرکت‌ها را از بین می‌برد.

او همچنین با بیان اینکه در حوزه حاکمیت شرکت‌های بورسی و فرابورسی تعریف متناقضی را شاهد هستیم گفت: در شرکت‌هایی که دولت سهام‌دار موثر است هیچ یک از مسائل حاکمیت شرکتی رعایت نمی‌شود. سماواتی موضوع دیگر را تهاتر بدهی دولت به بانک‌ها از طریق عرضه سهام دانست و گفت: اینکه دولت بدهی خود را به بانک‌ها از طریق واگذاری سهام بنگاه‌ها به آن‌ها تسویه می‌کند با رویه کلی در تناقض است چراکه بانک‌ها حق بنگاه‌داری ندارند.

او با تاکید بر لزوم ایجاد کانون سهام‌داران حقیقی بر اهمیت بازبینی دستورالعمل‌های جاری بورس تاکید کرد و افزود: در این دستورالعمل‌ها باید بازبینی و میزان اثربخشی آن‌ها مشخص شود تا در صورت نیاز اصلاح آن در دستور کار قرار گیرد. سماواتی در حال حاضر بالاترین ریسک بازار را مربوط به نرخ تورم، نرخ ارز و نرخ بهره دانست.

تسهیل فرآیند‌ها در صدور مجوز‌ها جزو اهداف اصلی سازمان است

بعد از اینکه روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران دغدغه‌ها و پیشنهادهای خود را مطرح کردند، نوبت محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس سازمان بورس بود که پاسخگو باشد. او یکی از رویکرد‌های اصلی سازمان را تعامل و استفاده از فکر و ایده ذی‌نفعان بازار دانست و با توجه به تنوع و تکثر آرای حاکم بر بازار، از فعالان اقتصادی و اعضای هیات نمایندگان اتاق ایران خواست تا در کنار شناسایی مسائل، به بیان راهکار‌ها نسبت به بررسی آیین‌نامه‌های جاری و حاکم بر سازمان اقدام کرده و اصلاحات پیشنهادی را در اختیار سازمان قرار دهند.

دهقان دهنوی در پاسخ به دغدغه روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران درباره تسهیل فرآیند‌ها و اعطای مجوز تاسیس کارگزاری که سال‌هاست به کسی اعطا نشده است، گفت: این موضوع را سال‌ها قبل در هیات مقررات‌زدایی مطرح و دستورالعمل مربوط به آن را نیز بررسی کردیم و از روزی که ریاست سازمان را به عهده گرفتم، اجرای این مهم را دنبال می‌کنیم.

به گفته او تسهیل فرآیند‌ها در صدور مجوز‌ها و توسعه نهاد‌های مالی در بهترین شکل آن، از اهداف اصلی سازمان است.

دهقان دهنوی، بهبود کیفیت کارگزاری‌ها و ارائه خدمات به‌روز و جدید از سوی آن‌ها در کنار افزایش تعداد کارگزاری‌ها را ضروری خواند و تاکید کرد: کارگزاری‌ها باید از منظر کیفیت خدمات نیز شرایط بهتری داشته باشند. فرآیند تشکیل سرمایه صندوق پروژه‌ها و ... نیز موضوعات مهمی است که در دستورکار قرار دارند.

اما و اگر افزایش تعداد شرکت‌ها در بورس

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: نقش اصلی و موثر بازار سرمایه در بازار اولیه است و کل عملیات در بازار ثانویه زمانی ارزش دارد که به ایجاد سرمایه منجر شود. او با بیان این مطلب به یکی دیگر از دغدغه‌ها که تسهیل روند ثبت شرکت‌ها در بورس بود پاسخ داد و در عین حال که گفت افزایش تعداد شرکت‌ها در بورس خوب است اما تاکید کرد که اگر شرکت‌ها افزایش سرمایه نداشته باشند، ارزشی ندارد.

دهقان دهنوی بزرگترین مشکل نگران کننده اقتصادی کشور را روند منفی رشد سرمایه‌گذاری دانست و تصریح کرد: در سال ۹۸ سرمایه‌گذاری از میزان استهلاک کمتر بوده است؛ یعنی اقتصاد ایران از مایه و سرمایه خود مصرف می‌کند و ادامه این روند موجب می‌شود در دام فقر گرفتار شویم. کشوری که در دام فقر قرار گیرد دیگر به راحتی نمی‌تواند از آن خارج شود؛ بنابراین باید هرچه سریع‌تر این جریان معکوس شود. بهترین جایی که می‌تواند این جریان را معکوس کند، بازار سرمایه است.

عرضه اولیه نباید تعطیل شود

او با تاکید بر اینکه عرضه اولیه به هیچ عنوان نباید تعطیل شود گفت: شرکت‌ها باید وارد شوند. پیشنهاد‌هایی هم برای تسهیل این فرآیند مطرح و در حال پیگیری است. این اصلاحات باید انجام و بازار اولیه تقویت شود.

این مقام مسوول درباره بورس املاک و مستغلات نیز گفت: صحبت‌های اولیه در این‌باره انجام شده است، هرچند اولویت اول نیست و قبل از هر چیز باید ابزار اجرای دقیق و صحیح آن را فراهم کنیم. دهقان دهنوی آزادشدن جریان اطلاعات به بازار را برای ایجاد اعتماد بین مردم، بسیار مهم دانست و از طراحی الگویی خاص برای EPSها (سود هر سهم) و عرضه اطلاعات مفید شرکت‌ها در بازار و برای سهام‌داران خبر داد. رئیس سازمان بورس در ادامه با بیان این نکته که اجازه نمی‌دهیم ظرفیت بازار سرمایه با عرضه زیاد مخدوش شود، گفت: اولویت سازمان، توجه به ظرفیت بازار سرمایه است. از سوی دیگر به بانک‌ها اجازه سرمایه‌گذاری داده شده است؛ بانک‌ها امکان بنگاه‌داری ندارند؛ اما باید در سرمایه‌گذاری مشارکت کنند. به گفته دهقان دهنوی نرخ بهره، تورم و ارز باید با هماهنگی هم پیش بروند و این حرکت هماهنگ بر بازار سرمایه نیز اثر مثبت خواهد داشت.  رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار همچنین خبر داد که کانون سهام‌داران حقیقی نیز در مرحله شکل‌گیری است.