چرا دلار در آذر و دی اوج میگیرد؟
به گزارش نبض بورس، بازار ارز ایران طبق الگوی تکراری هر سال، در آستانه سال نوی میلادی با افزایش تقاضای فصلی و اثر ژانویه تحت فشار قرار گرفته است.
۱. دلار در آستانه ژانویه؛ چرا بازار دوباره داغ شد؟
بازار ارز ایران در هفته اخیر با موج جدیدی از رشد قیمت مواجه شد و دلار آزاد که تا چند روز قبل در محدوده ۱۱۴ هزار تومان معامله میشد، حالا به مرز ۱۱۹ هزار تومان رسیده است.
همزمان بازارهای منطقهای مانند هرات و درهم امارات نیز جهش قابل توجهی را ثبت کردهاند که نشان میدهد جریان تقاضای فصلی فقط محدود به داخل کشور نیست و ابعاد منطقهای هم دارد.
کارشناسان میگویند اگرچه سیگنالهای سیاسی و نوسانات ژئوپلیتیک بر بازار بیتأثیر نبوده، اما نیروی محرک اصلی جهش اخیر، چرخه تکراری و قابل پیشبینی پایان سال میلادی است.
۲. اثر ژانویه چیست و چرا هر سال بازار ارز را تکان میدهد؟
«اثر ژانویه» مفهومی است که فعالان بازار برای توصیف افزایش تقاضای ارز در آستانه سال جدید میلادی از آن استفاده میکنند؛ پدیدهای که سه ریشه اقتصادی مشخص دارد.
الف) تسویهحسابهای تجاری پایان سال
بسیاری از شرکتها، واردکنندگان و فعالان بازرگانی در هفتههای پایانی دسامبر باید بدهیها و حوالههای دلاری خود را تسویه کنند.
این موضوع باعث افزایش یکباره تقاضا برای اسکناس و حواله در آذر و دی میشود.
ب) نهایی شدن سفارش واردات زمستان و ابتدای سال
واردکنندگان معمولاً در ابتدای زمستان سفارش کالاهای فصل بعد یا موجودی انبار خود را ثبت میکنند.
این چرخه زمانی، فشار تقاضای ارزی را حتی پیش از شروع ژانویه افزایش میدهد.
ج) رشد سفرهای خارجی
با نزدیک شدن به تعطیلات کریسمس، تعداد سفرهای خانوادگی و کاری افزایش مییابد.
سفرهایی که در آمار رسمی ثبت نمیشوند، اما بازار آزاد را بهطور محسوس تحتتأثیر قرار میدهند.
۳. چرا اثر ژانویه امسال قویتر ظاهر شده است؟
به گفته تحلیلگران، امسال سه عامل مهم باعث شدهاند اثر ژانویه با شدت بیشتری در بازار دیده شود:
نااطمینانیهای سیاسی و مذاکراتی که انتظارات تورمی را بالا برده است
فشار تقاضا در بازارهای منطقهای (هرات، سلیمانیه، درهم)
انتقال نقدینگی به بازار ارز بهدلیل نگرانی از تورم زمستانی
ترکیب این عوامل باعث شده رشد قیمت دلار سریعتر از سالهای قبل رخ دهد.
۴. آیا جهش دلار ادامه دارد؟
کارشناسان معتقدند تا زمانی که تقاضای فصلی پابرجاست، احتمال ادامه نوسانات صعودی وجود دارد.
اما در صورتی که:
اخبار مثبت سیاسی منتشر شود
یا فعالیت واردکنندگان پس از تسویههای دسامبر کاهش پیدا کند
بازار ممکن است با فاز آرامش یا اصلاح کوتاهمدت روبهرو شود.
۵. جمعبندی
چرخه ژانویه هر سال بازار ارز ایران را در آذر و دی ماه به حرکت وامیدارد، اما امسال ترکیب این الگو با فضای مبهم سیاسی، رشد نقدینگی و انتظارات تورمی، باعث شده اثر آن قویتر و محسوستر باشد.
به نظر میرسد حداقل در کوتاهمدت، فشار تقاضا همچنان بر بازار غالب باشد و نوسانات دلار ادامه یابد؛ مگر آنکه محرکهای روانی بازار بهطور ناگهانی تغییر کنند.




