پایان رانت ۴۰ ساله ارز مسافرتی

به گزارش نبض بورس، با اجرای سازوکار تازه بانک مرکزی، تخصیص ارز مسافرتی با نرخ ترجیحی متوقف شد.

گام جدید بانک مرکزی برای حذف یارانه پنهان سفر‌های خارجی

پس از سال‌ها تخصیص ارز ارزان برای مسافران خارجی، بانک مرکزی از سوم آبان‌ماه ۱۴۰۴ با ابلاغ بخشنامه‌ای رسمی، نحوه محاسبه و خرید ارز مسافرتی را تغییر داد. بر اساس این دستورالعمل جدید، نرخ ارز مسافرتی بر مبنای نرخ کشف‌شده در تالار دوم مرکز مبادله ارز و طلا به‌اضافه هزینه تبدیل و نقل‌وانتقال اسکناس تعیین می‌شود.

به این ترتیب، تفاوت حدود ۲۵ هزار تومانی میان نرخ ارز رسمی و آزاد که طی سال‌های گذشته به‌عنوان رانت ارزی شناخته می‌شد، حذف شده است.

پایان یک سیاست قدیمی؛ از ۳۰۰ دلار تا ۱۰۰۰ دلار یارانه سفر خارجی

پرداخت ارز مسافرتی از اوایل دهه ۱۳۶۰ آغاز شد و طی سال‌ها چندین بار تغییر کرد. در ابتدا مسافران فقط ۳۰۰ دلار دریافت می‌کردند، اما این رقم در دهه ۹۰ به ۲ هزار دلار رسید و سپس دوباره به ۱۰۰۰ دلار کاهش یافت. اختلاف زیاد میان نرخ رسمی و بازار آزاد باعث ایجاد صف‌های طولانی مقابل صرافی‌ها و شکل‌گیری بازار سیاه شد؛ موضوعی که بار‌ها مورد انتقاد کارشناسان اقتصادی قرار گرفت.

کارشناسان چه می‌گویند؟ حذف ارز ارزان، گامی به سمت عدالت اقتصادی

به گفته حجت‌الله فرزانی، کارشناس امور بانکی، پرداخت ارز با نرخ دولتی در واقع نوعی یارانه به دهک‌های بالای درآمدی بود؛ زیرا عمده استفاده‌کنندگان از این ارز، مسافران خارجی با تمکن مالی بالا بودند. او تاکید کرد:

«اختلاف نرخ بازار آزاد و ارز مسافرتی یعنی منابع ملی رایگان در اختیار قشر مرفه قرار می‌گرفت. حذف این رانت، به عدالت اقتصادی کمک می‌کند.»

همچنین اصغر بالسینی، سخنگوی مرکز مبادله ارز و طلا، گفت:

«نرخ جدید به‌صورت روزانه اعلام می‌شود و مسافران می‌توانند از طریق بانک‌های عامل شامل ملی، ملت و سامان ارز موردنیاز خود را دریافت کنند.»

تغییر فقط برای ارز مسافرتی؛ سایر خدمات ارزی بدون تغییر می‌مانند

بر اساس اعلام بانک مرکزی، این تغییر صرفاً شامل ارز مسافرتی است و ارز دانشجویی، درمانی و ورزشی همچنان با روال قبلی تخصیص داده خواهد شد.

 پیامد‌های اقتصادی تصمیم جدید؛ حذف رانت و کنترل تقاضا

تحلیلگران معتقدند این تصمیم در کوتاه‌مدت موجب کاهش فشار بر ذخایر ارزی و مهار تقاضای غیرضروری برای سفر‌های خارجی خواهد شد. از سوی دیگر، با حذف یارانه پنهان، شفافیت ارزی افزایش یافته و مسیر برای یکسان‌سازی نرخ ارز هموارتر می‌شود.

جمع‌بندی: گامی در مسیر واقعی‌سازی نرخ ارز

با اجرایی شدن این طرح، یکی از قدیمی‌ترین و پرانتقادترین رانت‌های ارزی کشور به پایان رسیده است. اکنون انتظار می‌رود با هماهنگی سیاست‌های ارزی و نظارت مستمر بر بازار آزاد، از بازگشت مسیر‌های غیرشفاف جلوگیری شود و تخصیص منابع ارزی کشور در مسیر عادلانه‌تری قرار گیرد.