اخبار فوری
دبیر هیات دولت : با کالا برگ معیشت دهک‌های میانی را حفظ میکنیم
سیاست حمایتی دولت از دهک‌های میانی
کد خبر: ۱۱۱۴۱۰
۱۰:۴۴
۱۴۰۴/۰۷/۱۰
دولت برای حمایت از معیشت و قدرت خرید خانورها تصمیم به ارائه طرح های حمایتی دارد. اما دولت باید بتواند منابع پایدار را تامین و از افزایش کسری بودجه ممانعت کند. به عقیده کارشناسان، توقف طرح در آینده می‌تواند به کاهش اعتماد عمومی و فشار اقتصادی بر خانوارها منجر شود.
به گزارش نبض بورس، صبح دیروز سیدکامل تقوی‌نژاد، دبیر هیات دولت از طرح بسته جدیدی برای حمایت از معیشت مردم خبر داد. به گفته او قرار است طرح‌های حمایتی جدید تا دهک‌های متوسط یعنی تا دهک هشتم تعمیم یابد. البته به گفته او ابتدا قرار بود این بسته‌ها تنها شامل ۴دهک اول شود، اما به دلیل شرایط موجود تا دهک هشتم مشمول این بسته می‌شوند. البته هنوز جزئیاتی از اینکه این بسته شامل چه مواردی خواهد بود، منتشر نشده است. این تصمیم در نگاه نخست، اقدامی مثبت برای بهبود معیشت خانوارها در شرایط سخت اقتصادی تلقی می‌شود، اما پرسش اساسی این است که آیا دولت توان تامین منابع پایدار را برای اجرای مستمر این سیاست خواهد داشت یا نه؟ وزیر اقتصاد اخیرا تاکید کرده که کالابرگ بخشی از بسته مقابله با تبعات احتمالی «اسنپ‌بک» نیز هست. به بیان دیگر، دولت این ابزار را نه تنها برای حمایت از خانوارها، بلکه برای مدیریت ثبات اقتصادی و اجتماعی به‌کار می‌گیرد. در شرایطی که احتمال شوک‌های جدید ارزی و تورمی وجود دارد، داشتن ابزاری انعطاف‌پذیر برای مداخله سریع در معیشت خانوارها می‌تواند اهمیت ویژه‌ای داشته باشد.
بازگشت دوباره کالابرگ
طرح کالابرگ نخستین‌بار در دی‌ماه ۱۴۰۱ با هدف حمایت از اقشار کم‌درآمد آغاز شد. در فازهای ابتدایی، خانوارهای یارانه‌بگیر می‌توانستند سبدی از کالاهای اساسی را با استفاده از یارانه نقدی خریداری کنند. در ادامه، با توجه به افزایش نرخ تورم و کاهش شدید قدرت خرید، دولت مدل طرح را تغییر داد و یارانه تشویقی نیز به مشمولان اختصاص یافت. در بهمن‌ماه ۱۴۰۲ نسخه بازطراحی‌شده این سیاست با عنوان «فجرانه» کلید خورد. اگرچه این طرح در مقاطعی توانست مشارکت خانوارها را افزایش دهد، اما به‌دلیل هزینه‌های بالا و چالش تامین مالی در اردیبهشت۱۴۰۳ متوقف شد.
وقفه‌ای ۱۰ماهه در اجرای این طرح تا اسفند ۱۴۰۳ ادامه یافت تا اینکه بار دیگر با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی احیا شد. بر اساس آمارها، تاکنون ۴ مرحله کالابرگ اجرایی شده و به گفته مسوولان، در هفته آینده مرحله پنجم کالابرگ نیز عملیاتی خواهد شد. بر اساس اطلاعات منتشرشده، در این مرحله که احتمالا انتهای پاییز عملیاتی می‌شود، برای هر نفر در دهک‌های اول تا سوم، مبلغ ۵۰۰هزار تومان و برای افراد در دهک‌های چهارم تا هفتم، مبلغ ۳۵۰هزار تومان اعتبار خرید کالاهای اساسی در نظر گرفته شده است. این اعتبار به کارت‌های یارانه سرپرستان خانوار واریز خواهد شد و امکان خرید کالاهای مشخص‌شده از فروشگاه‌های طرف قرارداد وجود دارد.
چالش بزرگ؛ منابع مالی
بررسی‌ها نشان می‌دهد اجرای این طرح هزینه‌ای هنگفت بر بودجه عمومی تحمیل می‌کند. به‌عنوان نمونه، تنها برای دهک‌های اول تا سوم در هر مرحله حدود ۱۴ هزار‌میلیارد تومان اعتبار نیاز است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که هزینه‌های این طرح برای دهک‌های چهارم تا هفتم، چند برابر خواهد شد. مرحله اول با برداشت حدود یک‌میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی تامین مالی شد. در مراحل بعدی نیز سازمان برنامه و بودجه منابعی معادل ده‌ها هزار‌میلیارد تومان تخصیص داد؛ اما استمرار چنین روندی بدون پشتوانه پایدار، پرسش‌برانگیز است.
کارشناسان اقتصادی معتقدند تداوم طرح بدون تعریف منبع مشخص می‌تواند هم اجرای منظم را مختل کند و هم به کسری بودجه و تورم دامن بزند. با وجود همه چالش‌ها، اهمیت استمرار این سیاست حمایتی انکارناپذیر است. شرایط اقتصادی پس از جنگ دوازده‌روزه اخیر، فشار بیشتری بر خانوارها وارد کرده است. بسیاری از مشاغل کوچک آسیب دیده و بخشی از نیروی کار کاهش دستمزد یا تعدیل را تجربه کرده‌اند. در چنین فضایی، حذف یا وقفه در اجرای طرح می‌تواند فشار روانی و اقتصادی مضاعفی به اقشار متوسط و ضعیف وارد کند. از سوی دیگر، تجربه سال گذشته نشان داد که توقف طرح باعث بی‌اعتمادی عمومی و کاهش اثرگذاری سیاست‌های حمایتی می‌شود. بنابراین، حتی اگر منابع محدود باشد، دولت ناگزیر است سازوکاری برای استمرار منظم آن طراحی کند.
آسیب‌پذیری ۹ دهک درآمدی
تحلیل داده‌های هزینه خانوار نشان می‌دهد که تقریبا همه دهک‌ها، به جز بخش کوچکی از دهک دهم، از شوک‌های اقتصادی آسیب می‌بینند. دهک‌های پایین بخش عمده درآمدشان را صرف خوراکی می‌کنند و دهک‌های میانی نیز دیگر توان مدیریت نوسانات شدید را ندارند. تنها دهک دهم است که بخشی از هزینه‌های خود را در حوزه‌های غیرضروری متمرکز کرده و کمتر تحت‌تاثیر گرانی مواد غذایی قرار می‌گیرد. این شرایط نشان می‌دهد که اجرای سیاست‌هایی مانند کالابرگ نه تنها برای دهک‌های فقیر، بلکه برای حفظ ثبات معیشتی طبقه متوسط نیز ضروری است.
اگر این گروه‌ها حمایت نشوند، خطر سقوط آنها به زیر خط فقر وجود دارد که پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای در پی خواهد داشت. اگرچه دولت در سال‌های اخیر تلاش کرده با یارانه‌ها و کمک‌های مستقیم از خانوارها حمایت کند، اما تجربه نشان داده که این سیاست‌ها نتوانسته‌اند به‌طور کامل مانع گسترش نابرابری شوند. دهک‌های پایین همچنان بخش زیادی از درآمد خود را صرف نیازهای اولیه می‌کنند و امکان پس‌انداز یا سرمایه‌گذاری ندارند.
منبع: دنیای اقتصاد
ارسال نظر
