سپردههای بانکی در سالهای گذشته نتوانستند بر اساس رشد تورم، سوددهی خود را بالا ببرند. این کار باعث شده است که سرمایهگذاران زیادی به دنبال پیدا کردن جایگزین مناسبی برای سپردهگذاری در بانک باشند. سپرههای بانکی سوددهی زیادی ندارند و بانک مرکزی بانکهای کشور را موظف کرده است که سالانه سود مشخصی به سپردهگذاران پرداخت کنند.
سپرده بانکی بصورت کلی دو دسته هستند، سپردههای قرضالحسنه و سپردههای سرمایهگذاری. سپردههای بانکی قرضالحسنه از سوی بانک سودماهانه دریافت نمیکنند. اما سپردههای سرمایهگذاری، سالانه سود ثابت و مشخصی دارند که بصورت ماهانه به سرمایهگذاران پرداخت میشود.
سپردههای سرمایهگذاری بلند مدت و کوتاه مدت هستند. طبق قانون سپردههای بلند مدت یک ساله، بصورت سالانه 20.5 درصد سود دریافت میکنند. اما سپردههای کوتاه مدت سود بسیار کمتری دارند. بانکها علاوه بر سپردههای یک ساله، سپردههای دو ساله و سه ساله نیز دارند. که هرکدام به ترتیب سالانه 21.5 درصد و 22.5 درصد سود به سرمایهگذاران خود ارائه میدهند. کسانی که سپرده سرمایهگذاری در بانک دارند باید بدانند که، اگر قبل از موعد سر رسید بخواهند دارایی خود را از بانک خارج کنند باید بخشی از سود خود را به بانک پرداخت کنند که به اصطلاح به آن نرخ شکست میگویند.
سود سپردههای بانکی بصورت سالانه از سوی بانک مرکزی تعیین میشود. زیرا بانک مرکزی بعنوان مقام پولی در کشور وظیفهی اجرای سیاستهای پولی را به عهده دارد. در سال 1404 سود سپردههای بلند مدت یک ساله 20.5 درصد از سوی بانک مرکزی تعیین شده است. این میزان سود برای تمامی بانکهای کشور است. یعنی هیچ بانکی نمیتواند کمتر از این میزان به سپردههای یک ساله سود پرداخت کند.
سپردهگذاری در بانک یکی از گزینههای اصلی افراد جامعه برای شروع یک سرمایهگذاری کم ریسک با سود قابل قبول هستند. زیرا سپردههای بانکی ریسک سرمایهگذاری ندارند و سپردهگذاران در زمان سر رسید اصل پول خود را میتوانند برداشت کنند و ماهانه نیز سود حاصل از سرمایهگذاری خود را دریافت میکنند.
اما سپردهگذاری در بانک عموما نمیتواند تورم موجود را پوشش دهد. به این مفهوم که میزان سود پرداختی توسط بانکها بسیار کمتر از تورم موجود است. از سوی دیگر، سپردهگذاری در بانک رخ شکست دارد و سرمایهگذاران به هر دلیلی تمایل داشته باشند قبل از موعد سر رسید دارایی خود را از بانک خارج کنند باید بخشی از سود خود را به بانک پرداخت کنند.
سپردهگذاری در بانک مزایایی نیزدارد. اولین مزیت، امنیت در سرمایهگذاری است. بسیاری از افراد جامعه شخصیت سرمایهگذاری ریسک گریزی دارند و هیچ تمایلی به پذیرش نوسانات قیمتی در بازار را ندارند. این افراد نمیتوانند در بازارهایی مانند طلا و دلار که هر لحظه ممکن است بنا به دلایل اقتصادی یا سیاسی نوسانات قیمتی شدیدی را ثبت کنند، شروع به سرمایهگذاری کنند. از سوی دیگر، بانکها سود سپردهها را ماهانه به حساب سرمایهگذاران واریز میکنند و سرمایهگذاران میتوانند از طریق سود حاصل شده امرار معاش کنند.
بیشترین سودی که بانکها به سپردهها پرداخت میکنند، مربوط به سپردههای ویژه بلند مدت سه ساله است. بانکها به سپردههای بلند مدت سه ساله، بصورت سالانه 22.5 درصد سود پرداخت میکنند. این در حالی است که تورم نقطه به نقطهی کشور در پایان تیرماه 1404 بیش از 42 درصد بوده است. یعنی بیشترین سود سپردهگذاری در بانک تقریبا نصف میزان تورم است. به بیان سادهتر اگرچه بانکها سود بدون ریسک پرداخت میکنند اما نمیتوانند قدرت خرید سرمایهگذاران را حفظ کنند.
آیا بازاری وجود دارد که بتواند سود با ریسک بسیار کم و بالاتر از سپرده بانکی به سرمایهگذاران ارائه دهد؟ بهترین جایگزین سپرده بانکی، صندوقهای درآمد ثابت هستند. صندوقهای درآمد ثابت روش نوینی برای سرمایهگذاری غیر مستقیم در بورس هستند.
این صندوقهای سرمایهگذاری، سرمایه خرد افراد جامعه را جمع میکنند و 70 تا 90 درصد آن را در اوراق با درآمد ثابت و سپره بانکی سرمایهگذاری میکنند. صندوقهای با درآمد ثابت همانند سپردهگذاری در بانک امنیت بالایی دارند. زیرا تمامی معاملات این صندوقها توسط سازمان بورس و اوراق بهادار بصورت روزانه رصد میشوند. از طرفی، صندوقهای درآمد ثابت به دلیل اینکه سبد دارایی آنها از اوراق با درآمد ثابت و سپرده بانکی تشکیل شده است، نسبت به نوسانات قیمتی در بازار مصون هستند.
صندوقهای درآمد ثابت سود سالانهی بسیار بالاتری از سپردهگذاری در بانک دارند. در حال حاضر بیشتر صندوقهای درآمد ثابت قابل معامله در بورس، سالانه حداقل 36 درصد سوددهی دارند. این رقم خیلی بالاتر از سود سپرده 20.5 درصدی در بانک است. همانگونه که گفته شد سپردهگذاری در بانک نرخ شکست دارد اما صندوقهای درآمد ثابت نرخ شکست ندارند. افرادی که در این صندوقها سرمایهگذاری کنند، میتوانند حتی به صورت روزانه کسب سود کنند. این صندوقها به دلیل این مزیتی که دارند، برای افرادی که کسب و کار شخصی دارند برای سرمایهگذاری بهترین گزینه هستند. این افراد ممکن است بخشی از نقدینگی خود را به مدت چند روز یا چند ماه نیاز نداشته باشند. این افراد میتوانند بدون نرخ شکست در این بازه زمانی که به نقدینگی خود نیاز ندارند بصورت روزانه از صندوقهای درآمد ثابت کسب سود کنند.