به گزارش نبض بورس به نقل از مدیریت ارتباطات بورس انرژی ایران، بحران آب در ایران چندین بعد متفاوت دارد اما به طور کلی می‌توان گفت، سه عامل اصلی در این وضعیت نقش دارند:
اول، الگوی نادرست مصرف در بخشهای کشاورزی، صنعتی و خانگی؛
دوم، فقدان مدیریت بهینه منابع آبی و سرمایه‌گذاری ناکافی در زیرساخت‌های مربوط به آب؛
و سوم، نظام معیوب قیمت‌گذاری و یارانه‌های پنهان در حوزه آب.
متأسفانه طی دهه‌های اخیر، قیمت آب در ایران بر اساس منطق اقتصادی تعیین نشده، بلکه تابع سیاست‌های دستوری و غیرواقعی بوده است. این موضوع سبب شده تا آب به عنوان یک کالای اقتصادی کمیاب، ارزش واقعی خود را از دست بدهد و مصرف آن بی‌رویه و بدون بازدارندگی اقتصادی باشد. قیمت‌گذاری دستوری یعنی تعیین قیمت آب بدون توجه به هزینه واقعی تأمین، انتقال، تصفیه و نگهداری آن تعیین می‌شود.
وقتی آب با قیمت‌هایی بسیار پایین‌تر از قیمت تمام‌شده عرضه می‌شود، عملاً برای مصرف‌کننده انگیزه‌ای جهت صرفه‌جویی ایجاد نمی‌شود. این موضوع به‌ویژه در بخشهای کشاورزی و صنعت که بیشترین سهم از مصرف منابع آبی کشور را دارند، بسیار خطرناک ارزیابی می‌شود. همچنین این سیاست غلط سبب شده دولت‌ها و بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری در بخش آب عقب‌نشینی کنند، چرا که بازگشت سرمایه در این بخش به دلیل نرخ‌های غیر اقتصادی، بسیار پایین است.
تغییر مسیر سیاست‌گذاری کلان بهرهگیری از اقتصاد آب، راهکار برونرفت از وضعیت فعلی خواهد بود. راه‌حل اساسی، اصلاح نظام اقتصادی حاکم بر بخش آب است. ما باید آب را به عنوان یک کالای اقتصادی با ارزش در نظر بگیریم، نه یک کالای رایگان یا ارزان. این امر مستلزم اصلاح تعرفه‌ها، حذف یارانه‌های پنهان و واقعی‌سازی قیمت‌ها خواهد بود.
در شرایطی که به استناد تکلیف ماده 38 قانون برنامه هفتم پیشرفت، وزارت نیرو مکلف به راه اندازی بازار آب در بورس انرژی ایران شده است، تسریع در این امر منجر به بهبود فضای اقتصادی حاکم در حوزه آب شده و با تسهیل جذب سرمایه امکان عبور از بحران فعلی را فراهم خواهد کرد. بورس انرژی ایران ظرفیت پذیرش ابزارهای مالی در حوزه آب را دارد، مشروط به آنکه دولت اراده لازم برای آزادسازی قیمت‌ها و خروج از قیمت‌گذاری دستوری را داشته باشد؛ همچنین باید چارچوب‌های قانونی مشخصی برای تخصیص، انتقال و معامله آب تدوین شود. بدون نظام حقوقی روشن، بازار آب نمی‌تواند شفاف و کارآمد باشد.
سه راهکار عملیاتی برای رفع بحران آب با نگاه اقتصادی وجود دارد. اولا واقعی‌سازی قیمت آب با هدف اصلاح الگوی مصرف، دوما افزایش کارایی اقتصادی در بهره‌برداری از منابع آبی و سوما ایجاد بازار شفاف برای آب و راه‌اندازی ابزارهای مالی قابل معامله در بورس انرژی ایران، سه راهکار مورد نظر را شکل می‌دهند.
این موضوعات در کنار جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی از طریق تسهیل‌گری مالی، تضمین بازده اقتصادی پروژه‌ها و واگذاری بخشی از عملیات بهره‌برداری و انتقال آب به کنسرسیوم‌های تخصصی نیز سه راهکار مکمل در راستای کنترل و مدیریت مصرف بهینه آب از طریق بورس انرژی ایران خواهند بود.
