آشنایی جامع با بازار دوطرفه و کاربردهای آن در بورس

بازار دوطرفه (Two-sided Market) به بازاری گفته می‌شود که در آن سرمایه‌گذاران می‌توانند علاوه بر خرید دارایی (برای کسب سود از افزایش قیمت)، اقدام به فروش دارایی نیز کنند و از کاهش قیمت آن سود ببرند. برخلاف بازارهای سنتی که تنها امکان کسب سود در شرایط صعودی بازار را فراهم می‌کنند (بازارهای یک‌طرفه)، در بازار دوطرفه افراد این امکان را دارند که حتی در زمان نزول قیمت‌ها نیز سودآوری داشته باشند.

در بازار یک‌طرفه، افراد ابتدا دارایی‌ای را خریداری کرده و سپس منتظر رشد قیمت آن می‌مانند تا در آینده آن را با قیمت بالاتری بفروشند. اما در بازار دوطرفه، فروشنده می‌تواند سهمی را که مالک آن نیست، ابتدا به‌صورت استقراضی بفروشد و پس از کاهش قیمت، همان سهم را با قیمت پایین‌تر بازخرید کرده و از مابه‌التفاوت قیمت فروش و خرید سود ببرد.

v   تفاوت بازار دوطرفه با بازار یک‌طرفه

در بازارهای یک‌طرفه مانند آنچه تا پیش از معرفی فروش استقراضی در بورس ایران رایج بود، معامله‌گر صرفاً می‌توانست از افزایش قیمت دارایی بهره‌مند شود. بنابراین در دوران رکود و نزول بازار، اکثر معامله‌گران یا زیان می‌کردند یا به ناچار از بازار خارج می‌شدند.

اما در بازار دوطرفه، امکان کسب سود در هر دو وضعیت صعودی و نزولی فراهم است. اگر معامله‌گر تشخیص دهد که قیمت یک سهم یا دارایی در آینده کاهش خواهد یافت، می‌تواند آن را از طریق مکانیزم فروش استقراضی بفروشد و پس از افت قیمت، خریداری کرده و سود کسب کند.

این ویژگی باعث شده است که بازارهای دوطرفه از پویایی، نقدشوندگی و کارایی بیشتری نسبت به بازارهای یک‌طرفه برخوردار باشند و سرمایه‌گذاران بتوانند در هر شرایطی استراتژی معاملاتی مناسبی داشته باشند.

v   اهمیت بازار دوطرفه

۱. افزایش فرصت‌های معاملاتی: بازار دوطرفه به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد در هر شرایطی (صعودی یا نزولی) فعال باقی بمانند و استراتژی متناسب با روند بازار اتخاذ کنند.

۲. تعادل قیمت‌ها و کاهش حباب: حضور فروشندگان استقراضی در بازار باعث می‌شود قیمت‌ها به سمت تعادل میل کنند و از ایجاد حباب‌های قیمتی جلوگیری شود.

۳. افزایش عمق و نقدشوندگی بازار: بازار دوطرفه با فراهم‌کردن امکان معامله در هر دو جهت، به افزایش تعداد معاملات و عمق بازار کمک می‌کند.

۴. افزایش کارایی اطلاعاتی: در چنین بازاری، تحلیل‌ها دقیق‌تر بوده و واکنش بازار به اخبار و اطلاعات اقتصادی سریع‌تر و مؤثرتر خواهد بود.

۵. مدیریت بهتر ریسک: ابزارهای موجود در بازار دوطرفه مانند فروش استقراضی و مشتقه‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که پورتفوی خود را در برابر ریسک‌های نزولی محافظت کنند.